Savaşın kördüğümü: Rusya'nın Doğu Ukrayna'yı ilhakı

Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, dün yüzlerce üst düzey kamu yöneticisi ve bazı devletlerin temsilcilerinin katıldığı büyük bir törenle, Doğu Ukrayna'daki Luhansk, Donetsk, Zaporijya ve Herson bölgelerinin katılım sürecini başlatan anlaşmaları imzaladı. 

İmzalar atılır atılmaz Rus medyası son dakikaları, "tarihi an" başlığıyla vermeye başladı. Bazı haberlerde ise provokatif bir şekilde "Şu anda batı ağlıyor, batı inliyor" başlıkları kullandı. Katılımlar, yaptırımlar ve kısmi seferberlik nedeniyle morali düşen, sıkıntılar yaşayan vatandaşlar için ne ifade eder onu bilemiyorum ama beklenen etkiyi yaratmadığı anlaşılıyor. 

Şimdi Doğu Ukrayna'nın Rusya tarafından ilhakının ardından yeni bir tablo belirdi. Nedir bu? Birincisi Rusya artık sınırlarının meşruiyeti tartışılan bir ülke. Bu sınır meşruiyeti meselesi, savaş devam ettiği sürece daha büyük sorunları tetikleyecek potansiyele sahip. Şöyle ki, Donbas artık Putin'e göre Rus toprağı. Son günlerde üst üste birtakım askeri başarılar kazanarak, Rusya'nın kontrolündeki topraklara yaklaşan Ukrayna ordusunun nerede duracağı sorunsalı şimdi daha fazla önem kazanıyor. Putin kanadından, katılımlar öncesinde sarf edilen, "Kendimizi savunmak için gerekirse nükleer silah kullanırız" ifadesi burada ete kemiğe bürünüyor. Putin, bu katılımlarla batıya, "Bu andan itibaren, Donbas’a ya da bizim kontrolümüzdeki kıyı şeridine saldırırsanız, Moskova’ya ya da St. Petersburg’a saldırılmış sayarız ve kendimizi nükleer silahlarla savunma hakkına sahip oluruz" mesajını net bir şekilde verdi. Bu süreç, hiç düşünmek istemesek de bir dünya savaşını tetikleyebilir mi? Olası görünüyor. AB ve ABD'nin dünkü şaşalı katılım törenine gösterdikleri sert tepkilerin de dikkate alınması gerekiyor tabii olarak.

NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg de dün Brüksel'de düzenlediği basın toplantısında, Putin'i uyararak, "Nükleer silah kullanmanın acı sonuçları olur. Rusya'yı izliyoruz. Henüz nükleer silahlarda bir hareketlilik tespit etmedik" dedi. Görünen o ki savaş artık şimdiye kadar gördüğümüzden farklı bir çehreye bürünüyor.  

Putin'in bu savaştan elde edeceği sonuç, vatandaşın psikolojisiyle ilgili. Yukarıda da belirtiğimiz gibi ilhak coşkusunun Ruslarda seferberlik dolayısıyla uyanan öfkeyi bastırıp bastıramayacağı konusu önemli. Savaşın sıkıştığı bir aşamada, yeni bölgelerin Rusya'ya katılması, ülkedeki karamsar atmosferin tersine çevrilmesine ilişkin Putin'in elindeki son ve etkili kozdu. O da dün kullanıldı. Üzerine Rusya'dan kaçışların hızlanmasıyla birlikte seferberliğin fiyaskoyla sonuçlanması riski de büyüyor. 

Eski Rus Diplomat Boris Bondarev, DW'ye yaptığı değerlendirmede, "Rusya'nın Ukrayna'yı işgali Putin'in yanlış bir hesabıydı ve Putin kendini çıkışı olmayan bir duruma soktu" dedi. Bondarev'e göre, Rus ordusu Ukrayna'da askeri operasyonlar konusunda yetersiz kaldı.

"Rusya'nın nasıl galip gelebileceğini ve bir zafer kazanabileceğini bilmiyorum doğrusu" diyen Bondarev, Putin'in nükleer silah kullanması riskinin göz ardı edilmemesi uyarısında bulundu. 

Sonuç olarak, Rusya'nın Doğu Ukrayna ilhakında enerji şantajı yoluyla Avrupa'yı pes ettirmesi ya da masaya çekmesi çok zor görünüyor. Putin'in, "Ukrayna'yı müzakere masasına çağırıyorum" sözlerine Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenski, "NATO'ya, üyelik sürecimizi hızlandırması için başvurduk" cümlesiyle yanıt verdi. Kimsenin Putin ile masaya oturmaya niyetinin olmadığı anlaşılıyor. Putin'in sorunları büyük. En önemlisi batının gözünde sınırları meşruluğunu yitirmiş bir ülkenin lideri pozisyonuna hapsoldu artık. 

Fransız Yazar Francois Fenelon, "Bütün savaşlar iç savaştır. Çünkü bütün insanlar kardeştir. Her kişi insanlığa, doğduğu ülkeye olan borcundan sonsuz daha fazla borçludur" demiş. Kimsenin insanlığa olan borcunu umursamadığı bu savaşın yaratacağı insani yıkımın acısı hepimizi vuracak.