Avrupa Birliği, enerji krizi ve birlik(te) kalabilmek

Avrupa Birliği'nde (AB), üye ülkelerden birbiri ardında gelen "endişelenmeyin gaz depoları dolmak üzere" açıklamalarına rağmen uzun süreli elektrik kesintileri yaşanabileceğine ve soğuk kış aylarını oldukça sıkıntılı geçeceğine dair kaygılar sürüyor.

Avrupa Komisyonu'ndan bir süre önce yapılan açıklamada, kış aylarında büyük çaplı elektrik kesintileri yaşanabileceği ifade edildi. Bu kötü senaryo realize olursa konu asıl meseleye gelip dayanacaktır: Avrupa dayanışması... Bu dayanışma meselesi de bahse konu sıkıntıların gölgesinde teste tabi tutulacaktır. 

Almanya'nın en büyük enerji iletim operatörü Amprion'un Direktörü Hendrik Neumann, "Financial Times"a yaptığı açıklamada, Almanya'da büyük kesintiler yaşanmaması için bu kış elektrik ihracatını durdurmak zorunda kalabileceklerini söyledi. Almanya'nın sürekli olarak "AB'nin imkânlarından en fazla pay alan ülke olduğunu" düşünen küçük üyelerin ayaklanma çıkarmaları için bundan daha uygun bir zemin olamaz. 

Ukrayna Savaşı'ndan kaynaklanan gaz krizi, yaşanabilecek sıkıntının ana nedenlerinden biri, ancak tek nedeni değil elbette. Avrupa elektrik piyasasındaki en acil sorun, Fransa'daki derin elektrik krizidir. Bu ülkede 56 nükleer santralin 32'si kısmen teknik sorunlar, kısmen de bakım çalışmaları nedeniyle halen devre dışı bulunuyor. Neumann'ın açıklamasının direkt muhatabı Fransa aslında. Almanya, enerji sıkıntısı baş gösterdiğinden bu yana en fazla elektriği Fransa'ya ihraç ediyor.

Öte yandan, Kuzey Akım 1 ve 2 boru hatlarındaki sızıntılar, kritik altyapının savunmasızlığını gösteriyor. Boru hatlarına yönelik sabotaj iddialarından sonra genellikle dile getirilmeyen başka bir endişe daha ortaya çıktı. Avrupa'nın kritik altyapısı çok savunmasız ve koordineli saldırılar bu alternatifsiz güç kaynaklarına zarar verebilir. Bu endişenin, Avrupa Birliği'nin bundan sonra koordine edeceği acil durum eylem planları ya da savunma stratejilerinin şekillendirilmesinde önemli bir rol oynayacağı açık. 

AB Komisyonu'nun açıklaması, birliğin Ukrayna Savaşı ve enerji krizi nedeniyle içindeki olası büyük çaplı elektrik kesintileri ve diğer acil durumlara hazırlandığını gösteriyor. AB İnsani Yardım ve Kriz Yönetiminden Sorumlu Komisyon Üyesi Janez Lenarciç, "AB içinde enerji krizinden kaynaklı afet yardımına ihtiyaç duyulması oldukça olası" dedi. Lenarciç, "Üye ülke, elektrik kesintisi gibi bir olaydan etkilendiğinde diğer doğal afetlerde olduğu gibi bizim aracılığımızla elektrik jeneratörleri tedarik edebilir" dedi. Lenarciç, acil bir durum yaşanması halinde yardımın aynı gün içerisinde ulaştırılabileceğini söyledi. Bir AB yetkilisinin, meselenin jeneratör kullanmaya kadar uzayabileceğini ifade etmesi, krizin görünmeyen tarafı hakkında oldukça bilgilendirici doğrusu. 

Avrupa’nın bu yıl kış aylarında girmesi muhtemel enerji darboğazı nasıl ortaya çıktı? COVID salgını ile başlayıp Ukrayna’daki savaş ile devam eden, birbirini tamamlayan olumsuz faktörlerin bir araya gelmesi, enerji piyasasında karmaşaya neden oldu. Tablo, AB’nin olası enerji krizlerine yönelik bir B planı olmadığını gösterdi. Plansızlığın gölgesinde gelişen bu süreçte enflasyonun artışıyla birlikte hızlı ve etkili bir yoksullaşma yaşanabilir. Nihayetinde bu yoksullaşma üzerinden Avrupa aşırı sağının uzun zamandır beklediği zemin oluşabilir.

İklim krizi büyümeye devam ediyor 

Diğer yandan, bu krizlerin yanı sıra dünyanın tümünü tehdit eden bir başka tehlike de büyümeye devam ediyor. Uluslararası Çevre Ortaklığı (IEP) tarafından hazırlanan bir raporda, iklim değişikliği ve afetler nedeniyle 2050 yılına kadar küresel çapta 1,2 milyar insanın göçe sürükleneceği tahmini yer alıyor. Birleşmiş Milletler (BM) zaten 2008 yılından bu yana yaklaşık 21,5 milyon insanın sel, fırtına, orman yangınları ve aşırı sıcaklıklar gibi iklim değişikliğine bağlı afetler nedeniyle zorla yerinden edildiğini ifade ediyor. Kitlesel göç hareketleri, tahmin edilen düzeylerde olursa zaten kör topal yoluna devam eden liberal demokrasiler daha fazla hayatta kalabilir mi? Zor olur biraz. Göçler kaçınılmaz olarak daha fazla güvenlik ihtiyacı, sınırları kapatma eşliğinde ortaya çıkacak militarist/faşist yönetimleri tetikleyecektir. Distopik bir çağdan söz ediyoruz. Kapitalist barbarların sınırsız sömürü ve talan hırsları nedeniyle ortaya çıkması en muhtemel olan durumlardan biri bu. Kriz içerisinde kriz… Bu kış yaşanması olası enerji krizi, salgın sonrası toparlanmaya çalışan ekonomileri içerisinden çıkılması bir hayli zor olacak durgunluğa ve tükenişe sürükleyecektir. 

Özetlersek, AB'nin karşı karşıya kalabileceği yukarıda da değindiğim sıkıntılardan kaynaklanan sorunların tümü, bundan sonraki süreçte birliğin yapısal sorunları olarak karşımıza çıkabilir. AB'nin "birlik" niteliğinin giderek daha fazla sorgulanacağı bir zaman dilimine giriliyor. Yaşlı kıtada AB yanlısı demokratik kamplar, birliğin bu sorgulamadan tek parça halinde çıkmasını diliyorlar. Umarım dilekleri kabul olur.