Rusya'nın "enerji silahı" etkisini kaybediyor

Özgür Çoban

Rusya'nın, Ukrayna'ya askeri müdahalesi sonrasında yaşananlar özellikle Kremlin'in Avrupa'nın uygulamaya başladığı yaptırımlar sonrasında masaya sürdüğü enerji kartı yani doğal gaz akışını durdurması yaşlı kıtada büyük bir endişe yaşanmasına neden olmuştu. 

Ukrayna savaşı öncesinde Avrupa Birliği (AB) ve Rusya arasındaki enerji alışverişi ve diğer ticari ilişkiler, her iki taraf için vazgeçilmesi oldukça zor bir bağımlılığa işaret ediyordu ancak savaş bu dengeyi belki de geri dönüşü olamayacak bir şekilde dejenere etti. Savaş, bu karşılıklı bağımlılık ilişkisinin çökmesine ve her iki tarafın ihtiyaçları için başka pazarlara yönelmesine neden oldu. 

Rusya, bu bağlamda savaş başladığından bu yana enerji kaynaklarını bir silah olarak kullanıyor. Moskova, geçtiğimiz yıl henüz yaz aylarında Avrupa'ya doğal gaz akışını tamamen durdurdu. AB de boş durmadı tabii ki. Devasa ekonomik gücünün verdiği öz güvenle Rus petrolüne ambargo uygulamaya başladı örneğin. Bu gelişmelerle birlikte Avrupa'da büyük bir enerji krizi baş gösterdi, ham petrol ve özellikle doğal gaz ve ardından elektrik fiyatları hızlı bir şekilde yükseldi. AB ülkeleri, enerji fiyatlarına ilişkin durumun sürdürülemez olduğunu görerek, panik halinde sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) depolamaya başladı. Kış aylarının soğuk günleri yüzünü göstermeye başladığında AB depolarında doluluk oranları yüzde 90'ları geçmişti. Avrupa, hem dolu LNG depoları hem de tasarruf önlemlerine vatandaşların olumlu katkıları dolayısıyla kışı rahat geçiriyor. En azından bu kış için korkulan olmadı. Ekonomi çökmedi, insanlar sokaklara dökülmedi vs... 

Ayrıca veriler, AB ekonomisinin hızlıca toparlandığını ve sıkıntılı günleri geride bıraktığını gösteriyor. Örneğin, Almanya Merkez Bankası ve Federal İstatistik Ofisi de bu durumu doğruluyor. Her iki kurum da ülke ekonomisi için kış aylarında yaşanması beklenen "durgunluğun" henüz başlamamasını olumlu bir gelişme olarak değerlendiriyor. Merkez Bankası'nın dün yayımlanan aylık raporundaki, "Alman ekonomisi beklentilerin üzerinde başarı kaydetti" ifadesi bu kapsamda oldukça önemliydi. Raporda, "Yüksek enflasyon ve Ukrayna savaşına ilişkin belirsizlik, ekonomiyi olumsuz etkilese de enerji piyasalarında durum geçtiğimiz yaz aylarına göre belirgin bir şekilde rahatladı. Ayrıca sanayi ve inşaat sektörlerindeki arz dar boğazları da hafifledi" denildi. 

Bunlara ek olarak enerji uzmanları, enerji fiyatlarının Ukrayna savaşı öncesi seviyelere kadar gerilediğine dikkati çekerek, "Avrupa ekonomisi beklenenden daha iyi durumda. Rusya'nın ciddi ekonomik kayıpları kabul etmek zorunda kaldığına dair artan işaretler var. Rus enerji silahı, terör yaratma kabiliyetini kaybetti" tespitinde bulunuyor.

Tasarruf önlemleri ve olumlu hava koşulları, Avrupa'da enerji fiyatlarının tırmandıkları yüksek seviyelerden geri inmesine yardımcı oldu. Birçok AB ülkesinde doğal gaz depolarının neredeyse yüzde 85'i hâlâ dolu vaziyette ve kıta artık sıcak bahar aylarına yaklaşıyor. Bu kışın önemli bir aksilik olmazsa kazasız belasız atlatıldığını söyleyebiliriz ancak rehavete kapılmak hata olur. Her şekilde kıtada yaşanan enerji krizine yönelik LNG depolanması, tavan fiyat uygulamaları ya da tasarruf önlemleriyle verilen yanıtın mükemmel olmadığını vurgulamak gerekiyor. Özellikle Avrupa'nın kuzeyinde yaz aylarının kısa sürdüğü ve havanın hızlıca soğumaya başladığı düşünüldüğünde hemen şimdi gelecek kış için planlamalara başlanması gerekiyor. Gerçi, savaşın sona yaklaşmakta olduğunu iddia çok sayıda Avrupalı politikacı, "Gerçekçi olalım, Rus gazının yerini başka bir kaynakla dolduramayız. Hele savaş bitsin oturur konuşur Rusya ile yeniden anlaşırız" demeye başladı ama diğer yandan bu süreçte Avrupa ekonomisinin öyle ya da böyle Rus gazı olmadan da ayakta kalabileceği görülmüş oldu. AB üst yönetiminin, doğal gaz vanasını elinde tutan Putin gibi bir otokrata kendilerini yeniden, bir kez daha teslim etme konusunda istekli olduklarını pek de sanmıyorum. 

 Sonuç olarak, AB'nin bir kez daha enerji kabusları görmemek için yapması gerekenler var. Yenilenebilir enerji kaynaklarına yapılan yatırımların artırılması, doğal gaz edinilen kaynak ülkelerin çeşitlendirilmesi ve istemeden de olsa nükleer enerji programlarına dönülmesi vb... AB'yi bu enerji meselesinde uzun bir yol bekliyor. Bu yolun başarıyla tamamlanması her şekilde birlik ülkelerinin birlikte hareket edebilmelerine bağlı.