Tayvan geriliminin arkasında çip krizi mi var?

ANKARA- Kısa bir süre önce Kaliforniya merkezli Intel ile Tayvan akıllı telefon çip tasarımcısı MediaTek'in çip üretme konusunda anlaşmaya vardığı açıklandı. Bu açıklamanın üzerinden çok geçmeden Çin, 2024 yılına kadar 31 yeni çip üretim tesisi açacağını duyurdu. Çin, büyük ölçüde eski nesil çip üretimine önem verirken Tayvan, ABD ve Güney Kore, en gelişmiş çip üretimine öncülük ediyor. Bu konuda lider ülke konumunda bulunuyorlar.

27 Temmuz 2022'de, ABD Senatosu, teknoloji alanında Çin ile rekabet gücünü artırmak için çip üretimine 280 milyar dolarlık bütçe ayıran yasa tasarısını onayladı. Söz konusu yasa, Temsilciler Meclisi ve Başkan Joe Biden'ın onayını alması halinde yürürlüğe girecek. 

Peki bu yasa tasarısı ile hedeflenen nedir? Bu konu, neden bu kadar önemli? Yanıt basit: Bu hamle ile ABD'nin askeri donanım ve benzeri endüstrilerde Çin ve diğer ulusal küresel güçler tarafından üretilen çiplere bağımlılığını azaltmak...

Söz konusu tasarı üzerinde müzakereleri yöneten Senato Çoğunluk Lideri Charles Schumer, konuyla ilgili şunları söyledi: "Senatonun kararını tarihi ve önemli bir başarı olarak görüyorum. Gelecekte geriye dönüp baktığımızda bunun, ABD'nin dünyanın önde gelen ekonomik ve ulusal güvenlik gücü olarak kalma sorumluluğunu gerçekten idrak ettiği bir zaman olduğunu söyleyeceğiz."

Senato Ticaret Komitesi'nin kıdemli üyesi Senator Roger Wicker da tasarının ABD yarı iletken üretimini genişleteceğini, bilimsel araştırmalar için yeni fırsatlar oluşturacağını, ABD'nin Çin ile rekabet etme kabiliyetini arttıracağını belirterek, "ABD ile Çin arasında teknolojik üstünlük için rekabetten daha önemli bir şey yok" dedi.

Çinli Huawei etkisi

Biraz daha geriye gidelim... Huawei Kurucusu Zhengfei, 2019 yılında ABD ile Çin arasında çıkan çip krizinde, "Huawei tabii ki ABD'den çip almayı seçenek dışında bırakmıyor fakat çip üretiminde beraber büyüyelim diyoruz. ABD'de üretilen çiplerle aynı kalitede çipler üretebiliriz fakat bu ABD'den çip almayacağımız anlamına gelmez. Dünyadan izole olamayız" demişti.

Bir başka açıklamasında Zhengfei, "Trump beni ararsa onu görmezden gelebilirim, ben gelecekten teknolojisini çaldım. ABD bu teknolojilere sahip bile değil. Biz ABD'den öndeyiz. Geride olsak Trump'ın bize bu şekilde saldırmıyor olması gerekirdi" diye konuşmuştu. 

Zhengfei, 2019-2020 açıklamalarını son attığı tweetle özetlemişti aslında: "ABD'nin Huawei'yi kara listeye alması Huawei'yinin 5G'deki 2 yıllık öncülüğünü tabii ki etkileyecek." 

Starlink uyduları ve 5G

Senator Roger, Huawei Kurucusu Zhengfei ve Schumer'in açıklamalarını bir kenara bırakalım. "Starlink uyduları ve 5G teknolojisi nedir?" diye anlamaya kafa yoranlar, birden bire Türkiye'nin bazı illerinde görünen Starlink uydularının görüntüleri karşısında şaşırtmıştı. Gökyüzünde görünen sıra sıra parlamaların nedeni neydi?

Biraz Google'da araştırınca bu uyduların, Elon Musk'un, SpaceX firması tarafından gönderildiğini, uydu interneti erişimi sağlamak üzere inşa edilmiş yeni nesil uydu takım yıldızı olduğu görülebilir.  5G teknolojisine derinlemesine girmeden Avrupa'nın ve Amerika'nın birçok şehrinde 5G teknolojisinin insan ve çevre açısından ne kadar tehlikeli bir silaha dönüşeceğini protesto eden birçok aktivistin eylemine kulak vermemiz yeterli olacak.

Konuyu çok uzatmamak için yeniden Temsilciler Meclisi'ne dönelim. GlobalFoundries, Intel, Samsung, TSMC ve Texas Instrument gibi birden fazla şirket, ABD'de yarı iletken üretimi yapıyor. Yeni tasarı ile birlikte 75 milyar dolarlık finansal sübvansiyon ve teşvik alacaklar. Ancak Meclis, bu durumu belli şartlara bağlamış durumda, ABD için ulusal güvenlik tehdidi oluşturan ülkelere yatırım yapılmasının önüne geçilmesi ön şart olarak öne çıkıyor.

ABD'nin ulusal güvenlik tehdidi olarak gördüğü ülkeler

Çin, İran, Kuzey Kore ve Rusya ulusal güvenlik tehdidi oluşturan ülkeler listesinin ilk sırasında yer alıyor.  23 milyon nüfuslu Tayvan'ın bu anlattıklarımız ile ilgisi var derseniz, Tayvan, gelirinin yüzde 70'ini ihracattan sağlıyor. Yüzde 38,5'ini elektronik parça, yüzde 34,8'ini çip, yüzde 13'ünü iletişim cihazları, yüzde 8'ini metallerden sağlıyor.

Son cümle, mikroçiplerin küresel pazarda üçte ikisinden fazlasını üreterek dünya ekonomisi açısından hayati bir işlevi olan Tayvan, Ukrayna-Rusya gerilimine benzer bir tehdit ile karşı karşıyadır. Temsilciler Meclisi'nde onaylanan paranın 280 milyar dolar olduğunu düşününce kavganın da ne kadar büyük olacağı ortadadır.

Senato Çoğunluk Lideri Charles Schumer ve Temsilciler Meclisi Başkanı Nancy Pelosi, tedarik zinciri sorunlarını, çip krizi konusunda belki Amerikan halkının maliyetlerinin düşürülmesine yardımcı olacak çözümleri üretebilecek... Peki ya üretemezlerse?