Wagner’in Adalet Yürüyüşünün Dünü ve Bugünü

Rusya-Ukrayna savaşı, iki gurup arasındaki dinamikleri değiştirdi. Rus Ordusu, Ukrayna’da hızlı bir askeri zafer bekliyordu. Fakat Rus Ordusu’nun savaş başladığından beri moral sorunları vardı. Zayıf ekipman, son kullanma tarihi geçmiş kumanyalar ve Rus devlet yetkililerinin askerleri kaderlerine terk ettiğine yönelik görüntüler sosyal medyaya düşmeye başladı. Rus ordusu savaşın başlangıcından itibaren aksiliklere maruz kaldı. Bu aksilikler o kadar önemliydi operasyonları doğrudan desteklemek için Putin; Suriye, Mali, Madagaskar, Mozambik, Sudan, Burkina Faso, Libya ve Orta Afrika Cumhuriyeti, Kırım gibi yerlerde kullandığı gayri nizami harp gurubu olan Wagner Paralı Asker Grubu’nu Ukrayna’da cepheye sürdü. Wagner Grubu Rus ordusunun büyük bir kısmının aksine oldukça eğitimli bir güçtü. Bu nedenle askeri açıdan Wagner Gurubu’nun cephede konuşlandırılması Ukrayna’daki operasyonların istikrara kavuşturulmasına yardımcı oldu.

Ukrayna Donetsk'te erken dönem savaş başarılarının çoğunda Wagner imzası bulunuyordu. Fakat bu operasyonlar bedelsiz değildi. Wagner Gurubu o kadar önemli kayıplar verdi ki geleneksel taktiklerini sürdüremedi. Bunun yerine tükenmekte olan güçlerini tazelemek için kendi askere alma birimlerini oluşturarak Rusya hapishanelerinde bulunan 40 bine yakın hükümlüyü kendi saflarına kattı. Putin savaş karşıtları ve muhalefetin tepkisini hafifletmek adına Wagner’in eylemlerini görmezden gelmeyi tercih etti. Fakat bu durum Wagner Grubu ile Rus Ordusu arasındaki durumu daha da bulanıklaştırdı. Rus Ordusu ve Wagner Grubu ilk başlarda farklı etki alanlarına sahipti.

Wagner’in görevi cephede gayri nizami harp uygulamaktı. Savaş ilerledikçe cephenin dinamikleri Rus Ordusu ve Wagner Grubu’nu temelde konvansiyonel güçler olarak faaliyet göstermeye zorladı. Askeri disiplinden mahrum Wagner milisleri savunma bakanlığının otoritesini sorgulamaya başladı.

Kendi otoritesini sorgulatmak istemeyen Savunma Bakanı Sergei Soygu ve Genelkurmay Başkanı Valeri Gerasimov ilk hamlesini yaptı. Soygu; yayınladığı emirle Wagner Grubu’na bağlı silahlı milislerin Rus Ordusu’na bağlanmaları şartıyla sözleşmelerinin yenileceğine ve yalnızca bu şartla paralarının ödeneceğini yönelik bir emir yayınladı.

Bunun üzerine Bakmut’ta savaşırken Rusya Savunma Bakanı Şoygu’nun yayınladığı bu emre öfkelenen Wagner Şefi Yevgeniy Prigojin 30 cesettin önünde nisan ayında bir video çekerek kendi Telegram grubuna yükledi.

Karaciç gibi Lahey’de savaş suçlusu olarak yargılanmaktan korkan ve milisleri üzerindeki nüfusunu korumak isteyen Wagner Lideri Yevgeni Prigozhin, Telegram grubuna yüklediği videoda; ‘bize mühimmat vermeyen pislikler cehennemde bağırsaklarını yiyecekler’. İlerlememiz için kaynaklarımız tükendi, düşmanın sayısı bizimkinden 5 kat fazla olmasına rağmen ilerlemeye devam ediyoruz’ diyerek Savunma Bakanı Şoygu’yu hedef tahtasına koydu.

Bu olay Rus medyası tarafından görmezden gelinse de Prigozhin ile Şoygu arasında başlayan kavga 5 Mayıs’ta sosyal medyaya düşen bir video ile iyice gün yüzüne çıktı. Prigozhin; 10 Mayısta Bakhmut kentinden çekileceğini söyleyerek bir ültimatom verdi. Rus Askeri İstihbaratının bir kolu olarak görev yapan Wagner Grubu’nun yaptığı açıklamalar Ukrayna tarafından blöf olarak yorumlandı. Ukrayna tarafı tahminlerinde yanılmamıştı. Bakhmut kuşatması Mayıs ayında başarı ile tamamlandı. Şoygu ile Prikozhin arasındaki gerilim uluslararası arenada cephe hattında işlerin yolunda gitmediği şeklinde yorumlandı. Uzun zamandır demlenen isyan ateşi Waner Grubunun cumartesi günü başlattığı adalet yürüyüşü ile Moskova’nın 400 km güneyinde yer alan Rostov kentinde gün yüzüne çıktı.

Rus ordusu savaşın başlangıcından itibaren yaşadığı sorunları çözmek için cepheye sürülen Wagner Lideri Yevgeniy Prigozhin, Rostov Kentini kuşattığını açıklayarak Savunma Bakanı Sergei Soygu ve Genelkurmay Başkanı Valeri Gerasimov’un cephe hattında olanlar hakkında Putin’i yanlış bilgilendirdiğini ilan ettiği için hain yaftası yedi.

Yevgeniy Prigozihin’in Savunma Bakanı Sergei Soygu ve Genelkurmay Başkanı Valeri Gerasimov’a duyduğu öfke sözlerine yansımıştı. Prigozhin, Putin’e "Beni hain ilan ederek hata yaptı. Hiçbir Wagner savaşçısı kendisini suçlu görerek devlet başkanı veya FSB'nin talebiyle teslim olmak niyetinde değil" Putin’e rest çekme cüretini gösterdi. 

Rus medyası Prigozihin ile Savunma Bakanı Sergei Soygu ve Genelkurmay Başkanı Valeri Gerasimov arasındaki kavgaya büyük ilgi gösterdi.

Rus medyasında ‘’Wagner bizim en etkili taarruz piyadelerimiz ihtiyacı olan her şeyi almalı. Rusya zafere ulaşacaksa, iç bürokratik çatışmalar arka plana atılmalı’’ vb eleştirileri yapılmaya başlandı.

Peki, bundan sonra ne olacak?

Prigozhin’in kişisel hırsları ve ilgi odağı olma isteği göz ardı edildiğinde Wagner muhtemelen savaşta önemli bir oyuncu olmaya devam edecektir. Fakat bir şartla Wagner yoluna Yevgeniy Prigozhin olmadan devam edecek. Yevgeniy Prigozhn’in boşaltacağı koltuğa muhtemelen Savunma Bakan Yardımcısı General Mikhail Mizintsev oturacaktır. Wagner Gurubunun başlattığı adalet yürüyüşünün yarattığı kaos, cephede savaşan birlikler için istenmeyen bir şey olarak tarihteki yerini aldı. Bir ordunun karnıyla savaştığı söylense de askerler yürekleri ile savaşırlar. Bu ve benzer nedenlerle Yevgeniy Prigozhin’in adalet yürüyüşünün ve elitleri hedef alan açıklamalarının Rusya’nın Ukrayna saldırısı karşısında doğrudan maddi bir etkisi olmayacaktır. Fakat Rus Ordusu’nun moral ve operasyonel esnekliği baltalanacaktır. Yevgeniy Prigozhin geri adım atmış olsa da ateşlediği isyan ateşi cepheyi tutuşturma riski hala var.

Wagner Şefi; Vilademir Putin’in astları arasında yaşanan anlaşmazlıkları arabulucu olarak çözebilecek yetenekte bir lider olduğunu unutarak yaptığı açıklamalar ile iyi bir kurmay zekâya sahip olmadığını göstermiş oldu. Ulusa sesleniş konuşması sırasında Yevgeniy Prigozhin’in adını vermekten kaçınan Putin başarı ve başarısızlık durumunda seçenekleri elinin altında tutmayı tercih etti.Prigozhin’in adalet yürüyüşü adı altındaki darbe girişiminden ders çıkaran Putin’in Rus siyasi sitemi içindeki konumunu korumak ve gücünü arttırmak için kendine meydan okuyabilecek güç merkezlerinin yeteneklerini sınırlamak için hamleler yapacağını öngörebiliriz.

Yevgeniy Prigozhin’in fitilini yaktığı isyan ateşi; Putin’e astları tarafından cephede olup bitenler hakkında doğru bilgi verilmediğini göstermesi açısından önemli. Bu bağlamda; Rus Ordusu ve cephedeki paramiliter güçler arasındaki gerilimi şimdiye kadar nominal olarak okuyan Putin, Wagner Grubu üzerinden kendisine karşı kaynayan hoşnutsuzluğun gelebileceği yeri test etti.

Sonuç olarak; kayıplarını karşılama yeteneği ve insan dalgaları kullanarak cepheden saldırı yapma yeteneği nedeniyle Wagner’in Rus ordusunun en etkili silahlı birimi olma özelliğini devam ettireceğini söyleyebiliriz.

Umarım Putin’in en yakın arkadaşlarından biri olan Belarus cumhurbaşkanı Lukaşenko güvenen Yevgeniy Prigojin’in başına muhalif oligarkların başına gelenler gelmez.