Libya ve Türkiye ekseni...

Libya iç savaşı sırasında Kaddafi karşıtı isyancılar tarafından Libya'da 75 temsilciden oluşan heyet, 24 Aralık'taki seçimlere kadar ülkeyi yönetecek dört kişilik geçiş konseyi belirledi.

Tobruk Temsilciler Meclisi, 24 Aralık 2021'de Ulusal Birlik Hükümeti'nin görev süresini tamamladığını gerekçe göstererek, Fethi Başağa'yı başbakan olarak atadı. Bu seçime ülkenin batısındaki milletvekillerinin katılmaması, Başağa'nın başbakanlığına gölge düşürdü. Muhammed el-Dibeybe; Libya Temsilciler Meclisi olarak bilinen doğu merkezli hükümet tarafından Başbakan olarak seçilen Fethi Başağa'yı tanımadığını, görevi sadece seçilmiş bir hükümete devredeceğini açıkladı.

Muhammed el-Dibeybe'nin bu açıklamasına karşılık olarak Fethi Başağa, "Görevimi Başkent Trablus'ta yerine getirmek istiyorum, ancak bu mümkün olmazsa Sirte'den de yürütebilirim" diyerek ülkedeki çatışmaların fitilini ateşledi.

Fethi Başağa, açıklamasının devamında Muhammed el-Dibeybe'yi, "Demokrasinin prensiplerine saygı ve sizlere güvenoyu vermiş yasama makamlarının kararlarına uyma bağlamında süresi bitmiş yetkinizi gönüllü olarak teslim etmeniz gerekiyor" sözleriyle istifaya çağırdı.

Bu açıklama, Fethi Başağa'nın başkente girmek için hazırlık yaptığı yorumlarına neden oldu. Ulusal Birlik Hükümeti Başbakanı Dibeybe, Fethi Başağa'ya, Twitter üzerinden şu yanıtı verdi:

"Eski İçişleri Bakanı Fethi Başağa, savaş çıkarma ve sivilleri hedef alma yönündeki tekrarlanan tehditkar mesajlarına sınırlama getir. Şayet Libyalıların hayatını önemsiyorsan çabalarınla seçimlerin gerçekleşmesine odaklan. Ayrıca geçmişte kalan askeri darbe hayallerini de bırak." 

Dibeybe, bu mesajıyla Fethi Başağa'ya, mücadeleden vazgeçmeyeceğini göstermiş oldu.

Karşılıklı olarak yapılan açıklamalar, silahlı gruplar arasında çatışmaların başlamasına neden oldu. İlk çatışma, 22 Temmuz'da Trabbus'da yaşandı. Çıkan çatışmada 16 kişi öldü, 50'ye yakın kişi yaralandı.

6 Ağustos 2022'de El Jebs yerleşim bölgesinde başlayan çatışmalar, 444'üncü Tugay'ın aracılık etmesi ile son buldu. 

Yaşanan olaylara kayıtsız kalmayan Türkiye, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu aracılığıyla 16 Ağustos 2022'de Ankara'da beşinci dönem Libya Devlet Yüksek Konseyi Başkanlığı'na seçilen Khalid Al-Mishri ile bir toplantı gerçekleştirdi.

Toplantı sonrası Çavuşoğlu, yaptığı açıklamada, "Libya'daki son gelişmeleri ve seçim sürecini değerlendirdik. Kardeş Libya'ya güçlü desteğimizi vermeye devam edeceğiz ve işbirliğimizi her alanda geliştireceğiz" dedi.

Çavuşoğlu'nun bu açıklaması sonrası, 27 Ağustos 2022'de bir çatışma daha yaşandı ve 23 kişi daha hayatını kaybetti.

Ölenler arasında Libya'nın tanınmış simalarından komedyen Mustafa Baraka da vardı. 

Son dönemde yaşanan bu çatışmalar, General Hafter'in yarattığı travmayı atlatamamış olan halk üzerinde korku ve endişeye neden oldu.

İki yıl önce Trablus’a girmeye çalışan Hafter’e karşı savaşı yöneten Türkiye'nin desteklediği Ulusal Mutabakat Hükümeti'ne bağlı Libya Ordusu'nun Komutanı Tümgeneral Cuveyli şimdi Fethi Başağa ve Hafter ile bir olup Trablus’a saldırıyor. Bu durum bize bölgede kartların yeniden dağıtıldığını gösteriyor.

Kapalı kapılar arkasında bir anlaşma sağlanamadı ise Türkiye yanlısı Fethi Başağa'nın, Hafter Milisleri ile birlikte Trablus’taki hükümeti düşürmeye çalışması Türkiye açısından düşündürücüdür. 

Türkiye’nin Fethi Başağa ve Hafter ile ortak çalışabilme imkanı var fakat bölgesel çıkarlar bu durumu gittikçe zorlaştırıyor. 

Birleşmiş Milletler (BM) Libya Siyasi Diyalog Formu tarafından 24 Aralık 2020'de yapılması planlanan seçimler ülkedeki çok başlılık ve adaylar arasındaki siyasi rekabet nedeniyle bir türlü yapılamadı.

Şu anda Libya'nın geçici Başbakanı olarak görev yapan Fethi Başağa, Ulusal Birlik Hükümeti'nin Başbakanı olan Muhammed el-Dibeybe'yi seçimleri sabote etmekle ve görev süresini uzatmak ile suçluyor.

Ulusal Birlik Hükümeti Başbakanı Dibeybe; Libya'da, on yıldan fazla süredir devam eden savaşı sona erdirmek için Birleşmiş Milletler tarafından atandı.

Bölgede, demokrasi ve demokrasinin gereği olan seçim sandığı olmadığı için Ulusal Birlik Hükümeti Başbakanı Dibeybe'nin koltuğu bırakmaması nedeniyle ülke içerisinde istikrarsızlığı tırmandırdığı yorumu yapılabilir. 

NATO destekli bir ayaklanma ile Libya Devlet Başkanı Muammer Kaddafi'nin devrilmesinin üzerinden 11 yıl geçti.

Kaddafi'nin devrilmesi ile Libya'da barış ve istikrar yerini kaosa bıraktı.

Birleşik Arap Emirlikleri, Mısır, Rusya, Fransa, Katar, İtalya ve Türkiye'nin Libya'da farklı çıkarları ve planları bulunuyor. Bu bağlamda Türkiye ve Birleşmiş Milletler, barışa yönelik tehditleri önlemek ve silahlı gruplar arasında dostane ilişkiler kurmak için daha fazla çaba göstermelidir. Aksi takdirde sürekli iç savaş döngüsü, istikrarın sağlanamaması, barış için atılmış adımları ve bu yöndeki kazanımları tehlikeye sokacaktır.