Mevduat Garantisinde Banka Boyutu

Geçtiğimiz hafta mevduat garantisinde müşteri tarafını konuşmuştuk. Bu haftada banka tarafını konuşalım istedim. Çünkü sigortalanan mevduat için prim ödeyen taraf bankalardır.

Bankaların ödedikleri prim tutarı TMSF (Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu) tarafından belirlenmiş kriterler çerçevesinde hesaplanan bankanın puanının ait olduğu prim oranı ile sigorta kapsamındaki mevduat tutarının çarpımından elde edilmektedir. Prim hesaplamasında bankaların finansal yapısı, 5 ana grup (sermaye gücü, aktif kalitesi, likidite, kârlılık ve diğer risk faktörleri) ve bunların altında yer alan alt gruplar açısından değerlendirilir ve puanlandırılır. Ulaşılan nihai puana göre karşılık gelen prim oranı ile garanti kapsamındaki mevduat tutarı çarpılır ve hesaplanan prim tutarını banka her 3 aylık dönemde öder.

Prim hesaplamasına esas teşkil eden puan grupları ve ilgili prim oranları aşağıdadır:

Tabii burada dikkat çekmek istediğim 2 husus var.

İlki bankanın rakamsal büyüklüğüne göre bu primlere ilave yapılabileceğidir. Nitekim bu orana, büyüklük faktörü 120 milyar TL ve üzeri olan bankalar için on binde 2, 50 milyar TL (dahil) ile 120 milyar TL arası olanlar için on binde 1 prim oranı ilave edilir. Büyüklük faktörü; bankaların bilançosundaki aktif, gayrinakdi kredi ve yükümlülükler ile taahhütler (cayılabilir taahhütler hariç) toplamından oluşur.

Bu hesaplamaya giren 120 milyar TL üstü büyüklüğe sahip mevduat bankası sayısı 12 adet, 120-50 milyar TL arası büyüklüğü olan banka sayısı da 12’dir. 51 adet bankanın 35 adedi mevduat bankası olup, bunların 24 adedi Eylül 2022 sonu itibarıyla büyüklük faktörü kapsamındadır. Bu durum da büyüklük prim ödemesi açısından dezavantaj yaratır.

Prim hesaplamasına ilişkin diğer bir konu ise; prim hesaplamasına esas 5 ana kategorideki toplam 100 olan puanlama içinde en yüksek puanın (30 puan) Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun Derecelendirme Notu’na ait olmasıdır. Çünkü ilgili mevzuatta şu husus dikkat çekmektedir:

“Sermayesinin yarısından fazlası doğrudan ve/veya dolaylı olarak kamuya ait olan bankalara derecelendirme notu olarak en yüksek puan uygulanır.”

Bu çerçevede kamu bankalarının her durumda BDDK’nın derecelendirme notu açısından 30 üzerinden 30 olarak değerlendirileceğidir. Sermaye sahipliği, prim ödemesi açısından daha düşük prim hesaplaması konusunda kuşkusuz avantaj yaratmaktadır.

Son bir husus. Bankaların mevduat sigortası için ödediği primler faiz dışı giderdir. Eğer mevduat vadesiz ise, işletme giderleri dışında prim ödemesi gideri ve zorunlu karşılık uygulamasının etkisi, vadeli ise işletme gideri, prim gideri, zorunlu karşılık uygulamasının etkisi ve faiz gideri mevduatın maliyeti içindedir.

Gündem her geçen gün daha da yoğunlaşıyor. Haftaya gündemde yoğunlaşan konulardan ön plana çıkan hangisi ise onun üzerinde duracağım.

Son söz: Doğru söyleyeni dokuz köyden kovarlar. Ama, emek veren için daima onuncu köy vardır.

Sağlıkla ve esen kalın. . .