Baz Etkisi İşe Yarar mı?

Haftaya 2022 yılının enflasyon rakamını konuşarak başladık sayılır. Özellikle 2021 yılı sonuna doğru hemen hemen hepimizin gündemine girmiş olan mal ve hizmet fiyatlarındaki yüksek oranlı aylık artışlar 2022 yılında büyük bir ivme kazandı.

Bildiğiniz üzere enflasyon konusunda açıklama yapan resmi kurum; aylık, bir önceki yılın aynı ayına göre, bir önceki yılın aralık ayına göre ve on iki aylık ortalama değerlere göre enflasyon rakamlarını açıklamaktadır.

TÜFE bilindiği gibi bir endeks olup 2003 yılı temel alınarak, belirli tarihler için endeks değerleri bulunmakta ve bu endeks değerleri ele alınan dönem itibariyle karşılaştırılmakta, böylece enflasyon oranı hesaplanmaktadır. Yapılan hesaplamalarda; (((son değer/ilk değer)-1)*100) formülü kullanılmaktadır.

Aşağıdaki grafikte 2005-2022 yıl sonları itibarıyla 2 farklı hesaplamaya göre bulunan enflasyon rakamlarının gelişim seyri yer almaktadır.

Grafikte yer alan lacivert çizgi, bir önceki yılın aynı ayına göre hesaplanmış değerlerdir. 2021 yılı Aralık ayında %36,08 seviyesindeki enflasyon seviyesindeki endeks değeri (2021 yılsonu endeks değeri 686,95’tir) yukarıdaki formüldeki ilk değer olarak alınıp, 2022 yılı Aralık ayı sonunda belirlenen endeks değeri de (2022 yılsonu endeks değeri 1.128,45’tir) son değer olarak yerine konularak enflasyon %64,27 bulunmuştur.

Grafikteki kırmızı çizgi ise on iki aylık ortalamalara göre bulunan enflasyon rakamlarıdır. Bu yöntemle 2021 yılı Aralık ayındaki enflasyon rakamı %19,60 olup, 2022 yıl sonu enflasyonu %72,31 olarak hesaplanmıştır.

Burada dikkat etmemiz gereken nokta, geçen yıl sonu itibarıyla gerçekleşen yüksek fiyat artışlarının üzerine, açıklanan (hangi yöntemle olursa olsun) İLAVE fiyat artışlarını yaşadığımızdır. Dolayısıyla önümüzdeki aylarda da görülecek olan enflasyon oranlarındaki düşüş, fiyatların geri gitmesini değil, sadece fiyatların geçen sene aynı döneme göre daha düşük oranda arttığını gösterecektir.

Ancak bazı kesimlerce önümüzdeki aylarda eksi (negatif) aylık enflasyon rakamları olasılığından söz edilmektedir. Fiyatların düşmesi anlamına gelen ve mevcut koşullarda çok da olası görünmeyen bu durumun olup olmayacağını yaşayarak göreceğiz. Ancak her ne durumda olursak olalım, neticede şiddetle kanayan yaranın üzerine pansuman yapılarak kan sızıntısı ŞİMDİLİK bir miktar azaltılmış gibi görünse bile, bu ana kadar yaşanan kan kaybı için vücuda gerekli takviye yapmadan, sağlıklı yapının olmasını beklemek bir yanılgıdır.

“Kötümser yalnız tüneli görür, iyimser tünelin sonundaki ışığı görür, gerçekçi tünelle birlikte ışığı hem de gelecek treni görür.”

Sydney Harris