LOZAN KURTULUŞ SAVAŞI’NIN DİPLOMASIDIR!

Başyazı -

Elde edilen bir başarının, sahip olunan yeni bir kazanımın kalıcı olabilmesi, genel kabul görmesi için belgelenmesi gerekir. O nedenle kazanımları belgelemek insanların, ülkelerin başlıca varlık nedenlerinden biri olmuştur. Uluslararası hukukun da ana uğraşı; her şeyin meşruiyet içinde olmasını sağlamaktır.

Çok büyük bir başarı ya da kazanım bile uluslararası meşruiyet kapsamına girmemişse bunun sonuçlarından yararlanmak zordur.

*

Bugün 99. yılını kutladığımız Lozan Barış Antlaşması, Kurtuluş Savaşı’nın zafer belgesidir. 

Kurtuluş Savaşı’nın diplomasıdır.

Mustafa Kemal Atatürk’ün önderliğinde, milletimizin toplam gücünü ve iradesini ortaya koyarak gerçekleştirilen Kuruluş Savaşı, cephe anlamında 9 Eylül 1922’de İzmir’de tamamlamıştır. Ancak savaş masada devam etmiştir. 

Kahraman askerlerimizin Afyon’dan İzmir’e 15 gün boyunca savaşları da içeren 400 kilometrelik yürüyüşle tamama erdirdiği Kurtuluş Savaşı’nın kazanımlarının az olması için uğraşanların başında İngiltere geliyordu. 6 Ekim 1923’e dek İstanbul’u işgal altında tutan İngilizler, İzmir’e Türk bayrağını diken askerlerimizin yorgun olduğunu, savaş gücünün azaldığını düşünerek şu hesabı yaptı:

Ankara ve İzmir, Mustafa Kemal’in “Zafer kazandım” demesine yeter. Masaya oturalım, İstanbul’u vermeyelim.

Bu planı fark eden Mustafa Kemal Atatürk, şiddetle karşı çıktı. Sonunda 20 Kasım 1922’de Lozan görüşmeleri başladı. 8 ay süren zorlu görüşmeler zaman zaman kesildi. En büyük gerilim iki konuda çıktı:

İstanbul’un durumu ve kapitülasyonlar!

Emperyalist ülkeler ikisinden de vazgeçmek istemiyordu. İngiltere bir ara İstanbul’a yeni savaş gemileri gönderdi. Mustafa Kemal’in buna karşılığı orduya “Savaşa hazır ol” emri vermek oldu.

Lozan Barış Antlaşması bu bağlamda İngiliz devlet adamı Churchill’in Atatürk’e karşı Çanakkale ve Kurtuluş Savaşı’ndan sonra üçüncü yenilgisi olarak dile getirilir.

24 Temmuz 1923’te imzalanan Lozan Barış Antlaşması’nın 99. yılı kutlu olsun.

*

Antlaşmaların gücü, uluslararası kabul görmeye devam etmesinde ve sorunları çözme kapasitesindedir. 

Lozan bu anlamda hâlâ güçlü, geçerli ve sorun çözen bir antlaşmadır.

Türkiye ile Yunanistan arasında Ege Denizi’nin statüsünden kaynaklanan sorunların başlıca çözüm yeri hâlâ Lozan’dır. Adaların silahsızlanmasını öngören Lozan, Yunanistan’ın buna ters düşen uygulamaları karşısında Türkiye’nin başlıca dayanağıdır.

Tarihimizdeki zaferleri bilmek kadar bunların kazanımlarını korumak da önemlidir.

Lozan bunların başında gelmektedir.