İnsan onuru dokunulmazdır!

Doğan Göçmen

Bir video kaydında bir hastanede yatağa yatırılmış yaşlı bir teyze gösteriliyor. Hareket edemeyen yaşlı kadının yüzüne erkek sağlıkçı kâğıt paralar atıyor. Kadın sağlıkçı alaycı bir ton ile gülerek "Hadi alsana paraları" diye aşağılıyor teyzeyi. Onuru kırılan teyze kendisini korumak için bir şeyler söylemeye çalışıyor. Belli ki görmüş geçirmiş biri. İnsanın her halini görmüş, gözlemlemiş ve deneyimlemiş. Biliyor. Gözlerinin hareketi sükûneti koruyarak, düşünerek, aklını muhafaza ederek tepki verdiğini ve dili dönse kendisine bunu yapanlara büyük bir insanlık dersi verecek bilgelik dolu bir yanıt vermek istediğini de belli ediyor. Bu olay, bir iki yıl önce bir genç kızın kanser hastası olduğu için yardım istediği bakan tarafından kendisine herkesi öfkelendiren para verme sahnelerini getiriyor zorunlu olarak. Videonun sonunda ahlaksızca sualler sorulması ve ahlaksızca onur kırıcı imalarda bulunulması videonun doruk noktasını oluşturuyor. İnsanın yüzünün kızarmaması, utanmaması, öfkelenmemesi mümkün değil. 

Yaşlı insanların hastanelerde ve yurtlarda aşağılandığına, dövüldüğüne, para nesnesi olarak görüldüğüne ve sömürüldüğüne dair sürekli şikâyetler duyuyoruz. Son haftalarda sağlıkçılara yönelik şiddet olaylarını eleştiren sağlıkçılar ve sağlık örgütleri konuyla ilgili meslektaşlarının bu tutumunu kınayan açıklamalar yapmakla yükümlüdür.

İnsan onuru, binlerce yıllık araştırmaların ve zihin emeğinin gösterdiği ve öğrettiği gibi, satılık değildir. İnsan onuruna bir değer biçilemez, insan onuruna fiyat konulamaz. İnsan onuru satılık değildir. İnsan onuru, insanın insanlığı, onun özü demektir. İnsan onurunu parayla alınıp satılır yapmak, insan onurunu parayla ölçmeye kalkmak insanı insan yapan her şeyin, insanın insanlığının içini boşaltmak demektir. Bu nedenle insan onuru dokunulmazdır. İnsan onurunu yaralayan, aşağılayan, her şeyden önce kendisindeki insanlığa karşı suç işlemiş sayılmaktadır. Bu suç kendisini utanma duygusunda gösterir. Utanma duygusunu yitirmiş veya bastıran insan ise insanlıktan çıkmış demektir.

İnsan onuru hastalarda ve yaşlılarda azalmaz. Hasta olmak, insanı muhtaç kılar, bu nedenle özel bakım gerektirir, fakat bu durum onun insanlığından zerre kadar bir şey azaltmaz. İnsan onuru tamdır, bölünemez. Aynı şekilde insanın çocukluk veya yaşlılık çağında bulunması onun onurundan hiçbir şey eksiltmez. Çocuk, çocuk olduğu için, yaşlı yaşlı olduğu için özel dikkat gerektirir. Fakat bu, onların insan olma niteliğini tırnak kadar azaltmaz. İnsan onuru tamdır ve insanın hayatının tüm dönemleri ve halleri için eksiksiz geçerlidir.

Eli öpülesi yaşlı teyzeye söz konusu onur kırıcı davranışların, kaybolan insan sağlığını yeniden kazandırmak olan sağlıkçılar tarafından yapılmış olması, sağlıkçıların çok ciddi meslek etiği ve daha da ötesi genel ahlak eğitiminden geçmeleri gerektiğini göstermektedir. Olay, genel ahlak eğitiminden geçemeyen sağlıkçıların basit birer teknisyen olmaktan öte gidemediklerini göstermektedir. Genel ahlak eğitimi, ahlakın genel kavramlarının öğretilmesinin yanında acı çekmenin ne olduğunu, acı çekenle empati kurmanın, duygudaşlık geliştirmenin sadece sözde değil, pratik olarak da nasıl mümkün olduğunu göstermelidir.

Bu yaşanan ve tüm toplum için onur kırıcı olay daha temelde sağlık kurumunun ve hizmetlerinin alınır ve satılır olmaktan kurtarılması gerektiğini gösteriyor. Sağlık hakkı insana insan olduğu için gelmektedir ve acilen metalaştırılmış halinden kurtarılıp herkes için parasız ve sınırsız sunulması gerekmektedir.