EŞ DEĞİŞTİRME (SWINGER) VE NORM DIŞI CİNSEL DAVRANIŞLAR

Cem Keçe

Klinik uygulamalarda ve araştırmalarda insanların, cinsel davranışlarında olduğu kadar, cinselliği deneyimleme biçimleri bakımından da farklılık gösterdiği ortaya konmuştur. Öte yandan toplumda sadece evli kişiler arasındaki doğal heteroseksüel cinsel davranışların kabul edilebilir veya “normal” olduğu görüşündedir. Kişinin normal cinsel davranışı neyin oluşturduğuna ilişkin görüşü ne olursa olsun, belirli bir cinsel davranışın “normal olmayan” olarak değerlendirilmesi, belirli cinsel davranışları sapkın olarak tanımlayan normatif bir bakış açısıyla yapılır. Toplumun genelinde olduğu gibi, cinsel normallik ve anormalliği neyin oluşturduğu konusunda seksoloji alanında da farklı görüşler vardır.

Hangi cinsel davranışların normal, norm dışı ya da sapkınlık olduğu hâlâ açık değildir ve tartışmalıdır. “Norm dışı” nadir veya az rastlanan ya da doğal olmayan, insanların çoğunun yapmak istemediği bir şeyi tanımlar. Bir şeyi yapmanın normal ve doğal bir yolu olduğu, bu yolun dışındaki davranışların sapma sayılacağı varsayımına dayanır. Toplumsal değerlerle örtüşmeyen davranışlar olarak da bilinirler. Her türlü cinsel ilişkide bu ilişkiye katılanların özgür ve zorlamasız olması, tarafların birbirine zarar vermemesi gibi insancıl boyutları olmalıdır. Ancak norm dışı cinsel davranışlar kişinin yaşamı boyunca sürüp gidiyorsa, her fırsatta normal cinsel yaşamı bir yana itip, onun yerine geçiyorsa, norm dışı cinsel davranışların bir bozukluk düzeyine ulaştığı kabul edilir.

KOŞULLANDIRMA/DAVRANIŞ MODELİ

1960’larda çeşitli araştırmacılar, norm dışı cinsel davranışta sapkın cinsel tercihlerin rolünü vurgulamışlardır. Cinsel tercih hipotezi şu anlama gelir: (1) En güçlü cinsel uyarılma en güçlü doyumla ilişkilidir; (2) Bu tür bir uyarılmayla ilişkili görüntüler ve eylemler en fazla pekiştirici olacaktır; (3) Cinsel tercih zaman içinde nispeten sabittir. Ayrıca, bu ilk cinsel deneyimin, daha sonraki cinsel davranışlar sırasında kullanılacak cinsel düşünce ve fantezilerin gelişimi için bir şablon görevi görecektir. Mastürbasyonun zevkli sonuçlarıyla tekrar tekrar birleşen bu düşünce ve fanteziler, belirli cinsel tercihlerin gelişmesine yol açacaktır. Ancak cinsel uyarılma ve cinsel sapmayı birbirine bağlayan daha karmaşık bir çerçeveye ihtiyaç vardır.

Sosyal öğrenme teorisinin temel ilkelerini kullanan birçok araştırmacı, cinsel açıdan sapkın erkeklerin gelişim tarihinde cinsel mağduriyetin varlığına odaklanmıştır. Çocukluk döneminde cinsel mağduriyetin, cinsel açıdan sapkın davranışları açıklamak için ne gerekli ne de yeterli bir koşul olmadığı artık iyi bilinmektedir. Aslında, çocuklara yönelik cinsel istismar mağdurlarının çoğu cinsel suçlu olmazlar ve mağdurların cinsel olmayan gelişimsel sorunlar ve semptomlar (davranış bozukluğu, saldırganlık, kaygı, depresyon, bedensel şikayetler vb.) gösterme olasılığı da o kadar yüksektir. Yine de çocukların istenmeyen cinsel dokunma, teşhircilik gibi cinsel davranışları ne cinsel mağduriyeti ne de şartlandırma mekanizmalarını gerektirmez; bu davranışlar, çocukların normatif örneklerinde de görülür. Araştırmalar cinsel mağduriyetin cinsel sapma etiyolojisinde rol oynayabileceğini göstermektedir.

BAĞLANMA MODELLERİ

Birçok araştırmacı, norm dışı cinsel davranışların gelişimsel arka planını Bağlanma Kuramı ile açıklamıştır. Altta yatan temel hipotez, norm dışı cinsel davranışları olan bireylerin yakın ilişkiler kurma ve sürdürmede zorluklar yaşadıklarıdır. Bowlby’nin bağlanma süreciyle ilgili tanımından yola çıkan Marshall, ilk olarak güvenli bağlanma eksikliğinin cinsel sapkınlığın önemli bir habercisi olduğu hipotezini kurdu. Argüman, stresörlerin bebekte bir bağlanma davranış sistemini harekete geçirdiği gözlemine dayanmaktadır. Aktif olduğunda, sadece ek figürle fiziksel temas bu sistemi devre dışı bırakacaktır. Bağlanma ihtiyaçları karşılanmazsa ve sistem uzun süre devam ederse olumsuz duygu durumları (öfke gibi) ortaya çıkacaktır. Sonuç olarak, ebeveyn-çocuk ilişkisi, gelecekteki tüm ilişkiler için bir şablon olacaktır. Güvenli bağlanan bir çocuk, aile ortamı dışında etkili ilişkiler kurmaya yardımcı olan özgüven ve becerileri geliştirmek için daha donanımlıdır. Güvenli bağlanan çocuklar, sevilecek niteliklere sahip olduklarını ve diğer insanlara güvenilip sevilebileceğini öğrenirler. Bu nedenle güvenli bağlanan çocuklar hayatın zorlukları ve stresli olaylarla baş etmeye daha hazırlıklıdır. Tersine, güvensiz bağlanan bireyler, duygusal durumlarını düzenlemek ve başkalarıyla olumlu ve güvene dayalı ilişkiler geliştirmek için gerekli becerilerden yoksundur.

Zayıf ebeveyn-çocuk bağlanmasının, çocuğu düşük benlik saygısı ve zayıf kişilerarası ilişkiler geliştirmeye eğilimli hale getirecektir. Savunmasız çocuklar, özellikle kaygılı bağlanmaya sahip olanlar, başkalarından gelen fiziksel ilgiye özellikle duyarlı olur, hatta başka bir kişiyle duygusal yakınlık karşılığında cinsel yaklaşımlara tolerans gösterme noktasına gelebilirler. Düşük benlik saygısı ve ilgi ihtiyacı, uygunsuz cinsel deneyimlerin olumlu algılanmasına izin verebilir. Bu savunmasız gençler kendilerini daha iyi hissetmenin bir yolu olarak mastürbasyon yaparak seksi günlük yaşam stresleriyle başa çıkmanın bir yolu olarak kullanabilirler. Olumsuz pekiştirme süreci yoluyla, cinsel tepki, özellikle kişisel sorunlarla yüzleşmekten daha kolay ve sonucu zevkli olduğu için olumsuz yaşam olaylarıyla başa çıkmanın tercih edilen yolu haline gelebilir. Norm dışı cinsel ilgi ve fantezilerin ortaya çıkışı cinsel ilgi repertuarını artırmaya yönelik olabilir. Bu süreç, özellikle durumsal ve bağlamsal faktörlerle etkileşime girdiğinde, norm dışı cinsel davranışların gelişmesine katkıda bulunur.

EŞ DEĞİŞTİRME (SWINGER)

Teknolojik milat olarak kabul edilen internetten sonra her şey hızla değişti. Akıllı telefonların da hayatımıza girmesiyle tüm dünya avucumuzun içine sığdı, gizli saklı yapılan her şey gözler önüne serildi. Bunlardan biri de İngilizcesi “swinging” olan, yapan kişilere de “swinger” adı verilen “eş değiştirme”… Bazılarının cinsel fantezi olarak denediği, bazılarının da yaşam tarzı olarak gördüğü eş değiştirmeyi benimseyen kişilerin sayısı dünya genelinde giderek artıyor. Hatta swinger partileri yapmak için kurulmuş ajanslar, şirketler ve web siteleri bile var. Gazetelerden ülkemizdeki eş değiştirme vakalarının da az olmadığını öğreniyoruz.

Eş değiştirme, çiftlerin başka çiftlerle ya da tek tek kişilerle anlaşmalı olarak eşlerini değiştirerek cinsel ilişkiye girmesi anlamına geliyor. Bu kişiler genellikle belirli gruplar oluşturarak, kulüpler kurarak kendilerinin belirledikleri belirli kurallar dâhilinde birbirlerinin eşleriyle seks yapıyorlar.

Tutku ve şehveti arttırmanın 4 kadim kuralı vardır: Gizem, yenilik, ulaşılmazlık ve yasak. Tutkulu bir eylem olan eş değiştirme, heyecan, macera ve farklılık arayışı, merak, cinsellikte doyuma ulaşamama, cinsel fanteziler, gizli eşcinsellik, seks bağımlılığı ve başka psikolojik nedenlerle yaşanıyor.

Sadakat bağlamında bakıldığında eş değiştirme, anlaşmalı aldatma olarak ifade edilebilir. Eşler kendi ilişkilerine devam ederken cinsel yaşamlarına başkalarını dâhil etmek konusunda anlaşıyorlar. Cinsel ihtiyaçların karşılanması için tek bir partnerin yeterli olmadığına inanıyorlar. Bu durumdan memnun olarak eşlerini başkalarıyla paylaşıyorlar. Ancak cinsellik dışında duygusal bir paylaşımda bulunmuyorlar ve bu konuyu günlük hayatlarına dâhil etmiyorlar.

Aşk ve cinselliği birbirinden ayrı yaşıyorlar. Cinsellik konusunda sınırları kaldırıyorlar. Bu kişiler, aldatmayı gizli yapılan bir eylem olarak gördüklerinden, eş değiştirmeyi aldatma olarak değil, cinsel bir tercih olarak görüyorlar. Hatta eş değiştirmenin aldatmayı önlediğini, ilişkilerini duygusal ve cinsel olarak zenginleştirdiğini düşünüyorlar. Duygusal ilişkilerini kendi eşleriyle sürdürdükleri ve diğer kişilerle yalnızca cinsel ilişkide bulundukları için eş değiştirme onlar açısından çok eşlilik anlamı da taşımıyor.

Gizli olarak gerçekleşen aldatma sırasında ve sonrasında yaşanan duygusal çatışma ve karmaşanın yaşanmadığı eş değiştirmede, suçluluk, utanç, pişmanlık ve üzüntü duyguları ortadan kalkıyor. Bu kişiler, eşlerinden başka biriyle cinsel ilişkide bulunurken, aynı anda aynı şeyi eşlerinin de yapıyor olması nedeniyle kendilerini aldatmış ve aldatılmış gibi hissetmiyorlar. Hem eşleriyle hem de eş değiştirdikleri diğer kişilerle aynı eylemi yapıyor olmaları, bir gruba ait anonim bir davranış sergilediklerini düşünmelerine neden oluyor. Bu nedenle de yaptıklarını bizzat kendilerine ait bir davranış olarak görmüyorlar. Böylece evlilik bağını koparmadan, utanç ve suçluluk duymadan cinsel eğilimlerini yaşamak için kendilerine fırsat yaratmış oluyorlar.

Toplumsal ve ahlaki değerler açısından tabuların yıkılması olarak kabul edilen eş değiştirme, psikolojik açıdan da “norm dışı” cinsel davranışlar veya “normal” cinsel davranıştan sapma olarak değerlendiriliyor. İki ucu kesin kılıç olan eş değiştirme, gizli olarak yaşanan aldatmadan daha kötü sonuçlar doğurabiliyor. Madde bağımlılarında görülen tatminsizlik duygusu gibi, eş değiştirenlerde de sonu gelmez bir cinsel tatminsizlik ortaya çıkarabiliyor. Aslında ortadan kalkmış gibi görünen utanç ve suçluluk duygularının zaman içinde su yüzüne çıkması ve bu tür kişilerde aidiyet duygusunun olmaması psikolojik sorunlara temel oluşturarak ruh sağlığı açısından ciddi sonuçlar doğurabiliyor. Tüm bunlara ek olarak cinsel yolla bulaşan hastalıklara yakalanma riski çok daha fazla artıyor. Diğer yandan da araştırmalar, eş değiştirme cinsel eğilimi olan kişilerin ilişkilerinin hüsranla bittiğini, evliliklerin boşanma ile sonuçlandığını gösteriyor.

Cinsel bakımdan partnerlerini değişenler belirli bir cinsel sapkınlıktan ziyade, norm dışı davranan kişilerdir. Eş değişenlerin bu konudaki davranışları kişilerin cinsel eğilimlerine göre değişmektedir. Partnerlerini değiştirmek ve bunu bilerek yapmak, evlilik kurumu çerçevesi içinde yapılan bir anlaşmalı bir aldatma durumundan başka bir şey değildir. Uzun bir süre dostluk etmiş iki çift ister merak, ister heyecan veya eğlence olsun, cinsel bakımdan partnerlerini değiştirecekleri gibi, guruplar halinde kurdukları özel kulüplerle de bu işi devamlı olarak yapmaktadırlar. Buradaki evlilik bağı görüldüğü gibi sadece koruyucu bir paravandan ibarettir. Asıl gaye ise belirli ve geçici bir süre için cinsel duygularının tatminidir. Bu cinsel davranışa üstün körü bir göz atacak olursak, varacağımız netice, evli çiftlerin cinsel hayatta değişiklik istedikleri için bu yola saptıklarına varmak olur.

VAKA ÖRNEKLERİ

Galip adını verdiğimiz bir danışan, kendisi ile tanışmadan bir yıl önce, karısını bu eş değiştirme oyununa katılması için ikna etmişti. İkna için ortaya attığı fikirler pek o kadar önemli şeyler değildi ayrıca. Onca eş değiştirme yolu ile yapılan zina, evliliklerini gençleştirecek ve sonunda birbirlerini daha şiddetle arzulayıp cinsel birleşmeden daha fazla zevk alacaklardı. Bunun ayrıca bir tehlikesi olmadığı gibi, her ikisi için de zevkli bir deney olacaktı bu. Yani bütün tartışmalar eş değiştirmeye dayanıyordu.

Galip ve eşi bir süre sonra, bazı web sayfalarında “özel” adı altında ilân veren diğer çiftlerle tanışmaya başladılar. Bunun gelişmesi şu şekilde oluyordu: Çiftler evvelâ uzun bir süre mesajlaşıp birebirleri ile anlaştıktan sonra ya birbirlerinin evinde ya da umumî bir yerde buluşuyor. Konuşup birkaç kadeh içki içtikten sonra, eşlerini değiştirerek münasebette bulunuyorlardı.

Bu garip tecrübede en ilgi çekici şey, Galip’in karısının bu cinsel tecrübelerine gösterdiği ilgi ve meraktı. Galip gerçekten de karısının geçirdiği tecrübelerle, kendi tecrübelerinden çok daha fazla ilgileniyordu. Konuşmamız süresince bana bir seferinde, başka bir adamın karısı ile yatarken, hayalinde kendi karısının başka bir adamın kolları arasında olduğunu düşünmenin, onu cinsî yönden çok fazla heyecanlandırdığını söylemişti.

Böyle geçirilen bir geceden sonra Galip karısına, diğer erkekle münasebetini en ince teferruatına kadar anlattırıyordu. Karısının teferruatla anlattığı seks hikâyeleri Galip’i son derecede ilgilendirip heyecanlandırıyordu. Gene kendi anlattıklarına göre, karısı bu seks hikâyelerini kendisine anlattığı vakit, genç adam bunu kafasında canlandırarak mastürbasyon yapmaya başlamıştı.

Bir iki tecrübeden sonra Galip, karısının başka erkeklerle seks yaparken görmeyi ve buna iştirak etmeyi önüne geçilmez bir arzu şeklinde hissetmeye başladı. Böylece bir çift ile anlaştılar ve bir otel odasında içilen birkaç kadeh içkiden sonra Galip diğer adamın karısıyla seks yaptı, kendi karısı ile kadının kocası onların birleşmelerini seyrettiler. Ondan sonra kendi karısı ile erkek seks yaptı ve diğer erkeğin karısı ve Galip bunu seyretti.

Galip tedavi süresince bana bu olayı, “Şimdiye kadar gördüğüm en keyifli olaydı” diye tarif etmişti.

Daha sonra kadınlar birbirleri ile öpüşerek sevişmişler, sonunda erkeklerde bu cinsel birleşmeye iştirak etmişlerdi. Galip’in karısının başkaları ile seks yapmasını arzulatacak bu arzusu, eş değiştirmenin başka bir motifini de ortaya çıkarmaktadır.

Galip’in bu gibi birleşmelere karısından daha az katıldığı ortaya çıktı. O daha ziyade başkalarının karısıyla yatmayı değil, kendi karısının başka erkeklerle yatmasını, karısının cinsel bakımdan değişik erkekler tarafından tatmin edilmesini ve kendisinin de bu birleşmelerde bir seyirci olarak kalmasını istiyordu.

Bu vakada temeli teşkil eden motif, gizli kalmış homoseksüelliğin bir baskısından başka bir şey değildi. Galip’in bilinçdışında gizili kalmış ve bastırılmış homoseksüel arzular vardı, bunun farkında değildi, karısını başka erkeklerle seks yaparken izlediğinde karısı ile özdeşim kuruyor ve bu gizli arzularını güvenli bir şekilde tatmin ediyordu. Galip’in gizli kalmış homoseksüelliği, eş değiştirmek için tek bir sebep değildi. Bunun psikolojik birçok başka sebepleri de vardı.

Karısının başka erkeklerle seks yapması bir erkeği rahatlatabilir, şöyle ki erkek karısının sekste iyi bir eş olduğunu bilip onunla iftihar etmekte ve bunu diğer erkeklere de ispat etmek istemektedir. Kadın burada onca, iftihar edilecek bir mülktür. Nasıl bir erkek, bir arkadaşına spor arabasını kullanmasına müsaade eder, yahut tir hafta sonu av kulübesini ödünç verirse, bazı erkekler de karılarını dostlarına ödünç verip, onun cinsel kabiliyetini onlara ispat etmekle memnun olup rahatlamaktadırlar.

Diğer bir vakada, 33 yaşında, evli ve çocuk sahibi olan Şermin, gençliğinde dindar olan ailesinin terbiyesini alarak büyümüş ve bütün çocukluğu süresinde seksin kötü ve ahlâka aykırı bir şey olduğunu öğrenmişti. Buna karşı baş kaldırıp mücadele ettiği halde, gene de cinsel birleşmelerden aldığı zevk şeytanî bir zevk oluyordu.

Şermin tesadüfen cinsel duyguları kendisi gibi olan bir erkekle evlenmişti. Şermin ve eşi on çiftlik bir grupla tanıştıkları ve gruba girdikleri vakit Şermin, bu birleşmelerden daha evvel aklına gelmeyecek bir şekilde zevk aldığının farkına vardı. Aynı zamanda kocasının ve kendisinin yaptığı şeyin ahlâk kurallarına aykırı bir iş olduğunu da biliyordu.

Cinsel faaliyetinde Şermin daima, yeni ve ahlâka aykırı, yasak şekiller icat etmekte ve bunların hepsinin norm dışı ve ahlâksızca olmasını arzu etmekteydi. En fazla zevk aldığı cinsel ilişkiler, iki kişiden fazlasının aynı zamanda iştirak ettiği cinsel birleşmelerdi.

Şermin, terapiste bu şekildeki birleşmelerinin birçoğunu en ince teferruatına kadar anlattı. Bir seferinde kocası ile birlikte başka bir çiftle bir hayli içtikten sonra, kombine bir şekilde seks yaptıklarını açıkladı.

Kendisine böyle bir birleşmeden ne hissettiği sorulduğunda verdiği cevap şu oldu: “Nefis bir iğrençlikti.”

Şermin için eş değiştirmenin baş gayesi onun kendi tabiriyle “nefis iğrenç” münasebetlerde bulunmaktı. Bu gibi toplantılarda yapılan her türlü birleşme, kocası ile yaptığı birleşmelerden çok daha fazla tutkulu ve ahlâksızca olduğu için, onun bilinçdışındaki cinselliğin kötü bir şey olduğu fikri, bu şekilde iki misli tatmin edilme fırsatını buluyordu.

Şunu da önemle belirtmek isteriz ki, eş değiştirmenin sonuçları bu kişilerin zannettikleri gibi hiç de kârlı ve tatmin edici bir şey değildir. Ve hatta geçici olarak yapılan ve eşlerin haberi olmayan aldatmadan çok daha tehlikelidir. Eş değiştirenler çoğu zaman suç ve korku duygularının ortadan kalktığını sanmakla beraber bu yanlıştır. Eş değiştiren çiftlerin sonu daima ruhsal çöküntü ya da boşanmadır.