2023 Avrupası, neonazi Meloni ve demokrasi mücadelesi

Özgür Çoban

Avrupa'da 2022 yılı oldukça hareketli geçti. Devam eden koronavirüs salgını, Fransa, Almanya, İtalya gibi önemli ülkelerde yapılan seçimler, Ukrayna'daki savaş ve içerisine düşülen enerji darboğazı... Çeşitli sıkıntılar eşliğinde sona eren bir yılın ardından yeni yıla yine umutla girdi Avrupalılar. İnsanların yeni yıl dilekleri içerisinde en çok kullanılan kelimenin "huzur" olduğunu fark ettim. Avrupa'da, "huzur dolu bir yıl" temennisi ile başladı 2023...

Yeni yılın ilk yazısını kaleme alırken doğrusu benim de aklımda ve kalbimde bu dilek var. Ülkem ve yaşamımı sürdürdüğüm Avrupa için "huzur" diliyorum ben de ancak bu salt dilemekle olmuyor. İçerisinde devineceği koşulları insanın kendisi hazırlıyor. Adolf Hitler, Almanya Cumhurbaşkanı Paul von Hindenburg tarafından Almanya Şansölyesi olarak atandığında, "Yapmayın, bu adam bizi yıkıma sürükleyecek" diye itiraz eden sosyalistlere ve diğer muhaliflere yönelik sürek avına katılan Almanlar, bu tarihten tam 12 yıl sonra enkaza dönüşmüş bir ükenin tek başına sorumlusu değilller miydi? Sadece Hitler'i suçlamak doğru değil elbette. Robert Paxton, "Faşizmin Anatomisi" adlı eserinde, "... faşizmi iş başında izleyelim; en baştaki gelişmelerden, yarattığı nihai felakete kadar ve toplumla oluşturduğu karmaşık etkileşim ağının içinde... Sıradan vatandaşlar ve faşizme yardım etmiş ya da ona direnmemiş bütün politik, toplumsal, kültürel ve ekonomik güç sahipleri bu hikâyenin bir parçasıdır..." tespitinde bulunuyor. Bu noktadan bakınca, Avrupa'da yaşayan bir gazeteci olarak bana, "sizce kıtada 2022'nin en önemli olayı nedir" diye soracak olsanız, hiç düşünmeden, "İtalya'da neonazi Giorgia Meloni'nin iktidarı ele geçirmesidir" yanıtını veririm. 

Meloni'nin lideri olduğu Fratelli d'Italia yani İtalya'nın Kardeşleri'nin başını çektiği faşist blok, Avrupa'da 2. Dünya Savaşı'ndan bu yana iktidara gelen ilk neonazi siyasi yapı oldu. Avrupa'da savaşın ardından, "Aman faşistlerden uzak duralım. Bizi savaşa, yıkıma götürüyorlar" kaygısı Meloni ile yırtılıp atıldı. Fransa'da Marine Le Pen, Macaristan'da Viktor Orban, Polonya'da Jaroslaw Kaczynski, Almanya'da neonazi partisi Almanya için Alternatif (AfD)... Avrupa'da yeni bir faşist maceranın şartları yavaş yavaş olgunlaşıyor. 

Meloni'yi partisinin başına geçtiğinden bu izlemeye çalışıyorum. Meloni'nin siyasi kariyeri, İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra Mussolini'nin destekçileri tarafından kurulan neonazi İtalyan Sosyal Hareketi (MSI) içerisinde başladı. Meloni, geçen yılki seçim süreci boyunca siyasi kariyerine ilişkin hiç konuşmadı. Tüm neofaşistlerin yaptığı gibi, "liberallerin zirvesi" rolünü başarıyla icra etti. Dünyanın en özgürlükçü lideri pozları falan kesti ancak geçenlerde yaptığı bir konuşmada, neonazi MSI partisindeki kariyeri hakkında ilk kez açıkça konuştu. İktidarı elinde bulundurmanın verdiği güçle epeyce özgüvenli görünen Meloni, neonazi hareketi MSI için kameralar karşısında, "MSI, İtalyan demokrasisinin önemli bir parçasıydı" ifadesini kullandı. Konuşmasının devamında, arkasındaki kirli yapıyı gizlemek için bir front-örgüt mantığıyla çalışan partiyi övmeye devam eden Meloni, "Birinin isteğiyle katılıp isteğiyle ayrılabileceği bir partiydi. Demokratik ve cumhuriyetçi İtalya'nın demokratik hakkının bir partisiydi" diye konuştu. 

İtalya'nın en önemli siyaset araştırmacılarından olan Pietro İgnazi, konuşmasını değerlendirirken, "Meloni'yi siyasi biyografisini aklamaya çalışmakla" suçladı. İgnazi, "Meloni'nin 'demokratikti' diye övgüyle söz ettiği parti, her zaman siyasi sistemde köklü bir değişikliği amaçladı ve anayasal değildi" diye konuştu. 

MSI üzerinden devam etmek gerekirse, partinin kurucu lideri olan Yahudi karşıtı ve ırkçı Giorgio Almirante, faşist Benito Mussolini'nin azılı destekçilerinden biriydi. Yine MSI'ın önde gelen birçok üyesi, faşist partiyi yeniden inşa etmek istedikleri suçlamasıyla tutuklandı. Nasıl da demokratik hayatın bir parçasıymış bu parti değil mi? İgnazi, "Meloni'nin siyasi kariyerine hangi partide başladığı meselesi değil tartışılması gereken. MSI, neofaşist bir partiydi ve 'faşizmde devamlılık' iddiasında bulunuyordu. MSI lideri olan Almirante, kişinin geçmişini inkâr etmemesi gerektiğini söylerdi. Meloni'ninki de anti-liberal ve anti-demokratik bir geçmiş" tespitinde bulundu.  

MSI'de bulunduğu sürece ilişkin sosyal medyada dağıtılan bir fotoğrafta, faşist diktatör Mussoli'nin resminin asılı olduğu bir duvar önünde çalıştığı görülen Meloni, bu fotoğrafın çekildiği anlara ait bir görüntü kaydında ise etrafındakilere, "Mussolini iyi bir adamdı. Her şeyi İtalya için yaptı" falan diyor. Bu bağlamda, Meloni'nin partisinden seçilen ve yeni Senato Başkanı olan İgnazio La Russa'nın, sosyal medya hesabından birkaç gün önce yaptığı bir paylaşımda, MSI'ın kuruluş yıldönümünü kutlaması infiale neden oldu ülkede ama bence Meloni'ye oy verip, savaş, kan, baruttan başka bir vizyonları olmayan neonazilere koca bir ülkeyi teslim eden İtalyanların infiale kapılmaya hakları yok. Böyle olmasını onlar istedi. Nazilere oy vermeyen milyonlarca insan, -eğer direnmezlerse- Nazilere oy veren milyonlarca insanın kendileri için uygun gördüğünü yaşayacaktır elbette. Tıpkı Hitler Almanyası'nda olduğu gibi. 

Almanya'nın savaşı kaybetmesini ve Nazi imparatorluğunun yok oluşunu anlatan, "Çöküş" adlı filmin bir sahnesinde, Hitler'in, "Halkınızı korumalısınız" diyen bir Nazi yetkiliye verdiği, "Eğer benim halkım bu sınavda kırıldıysa bunun için üzülüp, gözyaşı dökemem ben. Hak ettikleri başkası değildi. Bu, halkın kendi kaderi. Çünkü bu kaderi elleriyle kendisi yazdı" yanıtı meseleyi tüm gerçekliğiyle özetliyor. Mesele bu kadar yalın. 

İran'da, Almanya'da ya da Türkiye'de, dünyanın herhangi bir yerinde demokrasi ve özgürlük mücadelesi veren insanların tümü için mutluluk dolu, güzel bir yıl olmasını diliyorum.