2022’NİN EN ETKİLİ 10 EĞİTİM ARAŞTIRMASI

Bahar Eriş

Bir yılın daha sonuna yaklaşıyoruz. Her yerde “2022’nin en’leri” paylaşılıyor. En çok dinlenen şarkılar, en çok izlenen filmler, en çok okunan kitaplar, en çok sorulan sorular… Peki 2022’de eğitimle ilgili en etkili araştırmalar nelerdi?

Severek takip ettiğim eğitim sitesi Edutopia’da bu konuya dair bir makale buldum*. 2022’nin etkili 10 araştırmasına dair bir yazı kaleme almışlar. Okurken “Bizim ülkemizde hayatta olmaz” bakış açısı yerine, “Burada söylenenlerden ne öğrenebilirim, hangi kısımlar uygulanabilir, hangileri bize uymaz, neleri bizim bağlamımıza adapte edebiliriz” şeklinde bir bakış açısı çok daha faydalı olur. Araştırmaları daha derinlemesine okumak isteyenler için, her maddenin sonuna o maddede bahsedilen araştırmaların orijinal kaynaklarını da ekledim.

En yeni araştırma bulguları ışığında hangi eğitim yöntemlerinin daha etkili olduğunu öğrenmeye hazır mıyız? İşte ilk 10!

1. NEZAKET AKADEMİK BAŞARIYA ENGEL Mİ?

Öğretmenlerin öğrenciye empati, nezaket ve açıklıkla yaklaşması öğrenciler tarafından zayıflık olarak algılanabilir mi? Böyle bir algı olsa da yeni araştırmalara göre, doğru bir algı değil. Çocuklara onlara değer verdiğinizi gösterdiğinizde, biraz zorlayan ödevlerde daha çok çabalamaya hazır oluyorlar.

2022’de ABD’de yapılan bir araştırma, 285 bölgedeki öğretim uygulamalarını karşılaştırmış. En etkili öğretmenlerin öğrencilerini tanıyarak sınıf ortamını tasarlayan, yaklaşılabilir, işinden keyif aldığını belli eden, “duygusal sermayeyi akademik sermayeye çeviren” kişiler olduğu ortaya konmuş. Araştırmaya göre, öğrenciler öğretmenlerin kendilerini umursadığını hissettiğinde daha zor görevleri yapmaya, daha çok çabalamaya, okulda daha uygun davranışlar sergilemeye hazır oluyor. Öğretmenlerini görmekten mutlu oluyorlar ve bu da akademik performanslarını arttırıyor.

Kaynak:

Li, Xintong & Bergin, Christi & Olsen, Amanda. (2022). Positive teacher-student relationships may lead to better teaching. Learning and Instruction. 80. 101581. 10.1016/j.learninstruc.2022.101581.

2. SATIRLARIN ALTINI KALEMLE ÇİZMEK ETKİLİ BİR ÇALIŞMA YÖNTEMİ Mİ?

Acı ama gerçek; öğrenciler genellikle ders çalışırken önemsiz bilgilerin altını çiziyor. Başlıca çalışma stratejileri yanlış not alma becerilerine dayandığı için, öğrenme sonuçları da kötü etkileniyor. Bu benim iddiam değil, 36 araştırmayı ele alan bir metaanalizin sonucu. Metaanaliz, bir konuyla ilgili önemli araştırmaları inceleyen üst düzey araştırma.

Araştırmada, öğrencilerin altlarını çizdikleri satırları daha iyi hatırladıkları ancak bunun konuyu daha iyi anlamalarını sağlamadığını görmüşler. “Ana fikir yan fikirlerden nasıl ayırt edilebilir” gibi temel tüyolar öğretildiğinde, öğrencilerin akademik başarıları da önemli bir artış kaydetmiş. Öğrencilerin metinden çıkardıkları temel mesajları özetlemeleri de konuyu daha derin düzeyde anlamalarını sağlıyor.

Araştırmacılar, iki saatlik bir eğitimle öğrencilerin bu becerilerini arttırmanın mümkün olduğunu belirtiyor. Öğrencilere neyin altının çizilip neyin çizilmeye değer olmadığı örnekler üzerinden anlatılabilir. Aslolan çok çalışmak değil, verimli çalışmaktır.

Kaynak: Ponce, H.R., Mayer, R.E. & Méndez, E.E. Effects of Learner-Generated Highlighting and Instructor-Provided Highlighting on Learning from Text: A Meta-Analysis. Educ Psychol Rev 34, 989–1024 (2022).

3. ENGELLERİ OLAN ÖĞRENCİLER AYRI SINIFTA MI OLMALI?

ABD’de Engelli Bireylerin Eğitimi Yasası, daha fazla kapsayıcılık çağrısında bulunmuş, engelleri olan öğrencilerin “en az kısıtlayıcı ortamda” öğrenim görmesini öngörmüştü. Amaç, engelleri olan öğrencilerin eğitiminde yapılacak düzenlemelerin, sosyal ve duygusal gelişimlerinin sekteye uğramamasıydı. Öte yandan bu düzenlemelerin akademik faydalarına dair yeterli araştırma yoktu.

2022’de araştırmacılar, soru işaretlerini gidermek için kolları sıvadı. Özel eğitim kapsamında öğrenim gören 24.000 genç izlendi. Okulda günün çoğunu (en az %80ini) genel eğitim sınıfında geçirmenin, sadece engelli öğrencilerin olduğu sınıflarda öğrenim gören akranlarına kıyasla, okuma skorlarını 24 puan, matematik skorlarını 18 puan arttırdığı görüldü.

Araştırmacıların önerisi net: “Ayrı bir sınıfta eğitim görmek, ancak diğer tüm seçenekler işe yaramadığında tercih edilmelidir. Engelleri olan öğrenciler genel eğitim sınıflarında öğrenim görmelidir.”

Kaynak:

Cole, S. M., Murphy, H. R., Frisby, M. B., & Robinson, J. (2022). The Relationship Between Special Education Placement and High School Outcomes. The Journal of Special Education, 0(0).

4. KAVRAM HARİTALARI İŞE YARAR MI?

Basit kavram haritaları, notlar ve “karalamalar”, derin anlamayı kolaylaştırıyor. Mesela öğrenciler fen dersinde hücreleri öğreniyor diyelim. Basit bir çizim, konuyla ilgili bilgileri hatırlamaya yarıyor. Öte yandan bu tür basit çizimler, öğrencinin bilgiye dayanarak genellemeler ya da çıkarımlar yapmasına yetmiyor. Bunun için “organizasyonel çizim” denilen tarzda çizimler gerekiyor. Bu tür çizimler, oklar, notlar ve konuyla ilgili işaretlemelerle desteklenince, öğrenciler büyük resmi görebiliyor. Fikirlerin birbiriyle bağlantılarını görselleştirebiliyor, kendi anlayışlarındaki bariz boşlukları tespit edebiliyorlar.

Beşinci sınıf öğrencileriyle yapılan testlerde, sadece basit şema çizen akranlarına kıyasla, organizasyonel çizim yapan öğrenciler 300 kat daha fazla performans sergilemiş.

Bu bilgiyi nasıl kullanıma koyabiliriz? Öğrenciler bir konuyu öğrenirken temel bilgileri hatırlamak için basit şemalar çizebilir. Bilgiler arasında bağlantılar kurmak içinse, kavram haritaları oluşturabilirler. Kavram haritası nedir diye merak ediyorsanız, İnternette “concept map” ya da “zihin haritası” olarak arayabilirsiniz.

Kaynak:

Keith W. Thiede, Katherine L. Wright, Sara Hagenah, Julianne Wenner, Jadelyn Abbott, Angela Arechiga, Drawing to improve metacomprehension accuracy,

Learning and Instruction, Volume 77, 2022,101541.

5. BEYİN MOLALARINI DOĞRU KULLANIYOR MUSUNUZ?

Düzenli pratik, başarıda olmazsa olmaz. Ancak mola vermenin önemi, son dönem araştırmalarla da onaylanıyor. 2021’de, beyin tarama yöntemi kullanarak, klavye kullanmayı öğrenen öğrencilerin nöral ağlarını mercek altına almışlar. Mola sırasında katılımcıların zihinlerinin tekrar klavyelerine gittiğini, yüksek hızda klavye kullanma anlarını yeniden zihinlerinde canlandırdıklarını görmüşler. 10 saniyelik zaman dilimi içinde öğrendikleri malzemeyi hafıza merkezlerinde onlarca kez çevirmişler. Yani zihinsel molalar yeni bir beceriyi öğrenirken pratiğin kendisi kadar önemli.

Bir diğer önemli bilgi de ne tür mola verildiği. Bir çalışmada teneffüslerde resim yapma, yapboz çözme, dışarda koşma ve kumda oynama aktiviteleri birbiriyle karşılaştırılmış. Hareketin ve serbest zamanın önemini destekleyen bir sonuç ortaya çıkmış: Dışarda oyun oynayan çocuklar öğrenmeye daha hazır biçimde sınıfa dönmüşler. Parkta gezinti ya da okul bahçesine çıkma gibi “yeşil molalar”a çıkan öğrenciler de dikkat testlerinde daha iyi performans sergilemiş.

Dolayısıyla çocukları hareketten, serbest zamandan ve yeşilden mahrum bırakmak, öğrenmeden de mahrum bırakmak demek.

Kaynaklar:

Ethan R. Buch, Leonardo Claudino, Romain Quentin, Marlene Bönstrup, Leonardo G. Cohen,

Consolidation of human skill linked to waking hippocampo-neocortical replay,

Cell Reports, Volume 35, Issue 10, 2021,109193.

Andrew E. Koepp, Elizabeth T. Gershoff, Darla M. Castelli, Amy E. Bryan,

Preschoolers’ executive functions following indoor and outdoor free play,

Trends in Neuroscience and Education, Volume 28, 2022, 100182, ISSN 2211-9493.

Mason, L., Ronconi, A., Scrimin, S. et al. Short-Term Exposure to Nature and Benefits for Students’ Cognitive Performance: a Review. Educ Psychol Rev 34, 609–647 (2022). https://doi.org/10.1007/s10648-021-09631-8

6. SINIFIN DUVARLARINDA NE VAR?

Öğretmenlerin büyük ikilemi: Sınıfı süslerken duvarları afiş ve posterlerle kaplamak mı yoksa boş bırakmak mı öğrenme için daha iyi? Hangisi öğrencinin dikkatini dağıtma riski taşıyor?

2022’de yayımlanan bir araştırma, “ve Oscar’ı minimalizm kazandı” diyor. Araştırmaya göre, derse odaklanmak için boş duvarlar daha iyi. Duvarında posterler, tablolar, afişler olmayan sınıflarda, sesli okunan bir metne dikkat oranları daha yüksek çıkmış.

Peki bütün mesele derse odaklanmak mıdır? Her zaman değil. 2014 tarihli bir çalışmada, duvara kadın bilim insanları, tarihten önemli isimlerin posterlerini asmanın, öğrencilerin aidiyet duygusunu arttırdığı görülmüş.

153 okulda 3766 çocukla yapılan başka bir çalışma ise, “ne çok süslü ne çok sade” diyor. “Orta yol en iyisi.” 2022 tarihli başka bir araştırma bu sonucu onaylıyor. Sınıftaki dekorasyon strese sokmayacak düzeyde olmalı.

Özetle, akademik olarak anlamlı, yapılan çalışmayı destekleyen işleri duvara asmak ve abartıdan kaçınmak gerekiyor.

Kaynaklar:

https://core.ac.uk/download/pdf/42587797.pdf

Cheryan, S., Ziegler, S. A., Plaut, V. C., & Meltzoff, A. N. (2014). Designing Classrooms to Maximize Student Achievement. Policy Insights from the Behavioral and Brain Sciences, 1(1), 4–12.

Karrie E. Godwin, Audrey J. Leroux, Peter Scupelli, Anna V. Fisher, Classroom Design and Children's Attention Allocation: Beyond the Laboratory and into the Classroom, Mind, Brain, and Education, 10.1111/mbe.12319, 16, 3, (239-251), (2022). https://escholarship.org/content/qt15c4w7zg/qt15c4w7zg_noSplash_33afdf9ac141768f01e2a910879a6edd.pdf?t=op2j65

7. KÜÇÜK ÇOCUKLARDA EN ETKİLİ ÖĞRENME NASIL GERÇEKLEŞİR?

Çocuklar okulların akademik beklentilerini karşılarken çocukluklarını yaşayabilirler mi? 39 araştırmayı kapsayan yeni bir metaanaliz çalışması, oyun-bazlı öğrenmeyle bir taşla iki kuş vurulabileceğini söylüyor.

Araştırmacılar küçüklerin öğretmenlerinin öğrenme hedefi belirleyebileceğini ancak gerçek anlamda oyun bazlı bir öğrenmede merak ve keşif, mümkün olduğunca çocuğun önderliğinde ilerleme, çocuklara eylemleri ve oyun davranışları konusunda özgürlük ve seçim hakkı tanıma gibi özellikler olduğunun altını çiziyor. Oyun bazlı öğrenmede öğrenmenin akışı, sadece gerekirse kesilmelidir. Mesela bir aktiviteyi çok hızlı ya da çok yavaş bulan öğrenci, nazikçe dürtülebilir.

Başka neler yapabilirsiniz? Çocukla ilişkilerinize odaklanarak, merak uyandıran sorular sorarak, zengin ve açık uçlu sohbetler yaparak, çocuğu anlamlı sorular sormasına izin vererek öğrenmeyi keyfe dönüştürebilirsiniz.

Kaynak:

Skene, Kayleigh & O’Farrelly, Christine & Byrne, Elizabeth & Kirby, Natalie & Stevens, Eloise & Ramchandani, Paul. (2022). Can guidance during play enhance children’s learning and development in educational contexts? A systematic review and meta‐analysis. Child Development. 93. 10.1111/cdev.13730.

8. OKUMAYI ÖĞRENMENİN İYİ BİR YOLU NEDİR?

Küçük çocuklar okumayı öğrenirken beden hareketlerini de derslere entegre etmek çok daha etkili bir yöntem. Buna dair taptaze bir araştırmada, 5-6 yaş çocuklar alfabenin her harfi için sekiz hafta boyunca ayrı bedensel hareketler yapmışlar. Mesela S harfini öğrenirken, yılan gibi “sss” sesi çıkararak ve kıvrılarak hareket etmişler.

Araştırmacılar beden hareketleri de dahil edildiğinde çocukların öğrendiklerini çok daha iyi hatırladıklarını görmüş. Hareketi de öğrenmeye dahil etmek, özellikle çocuk tüm bedenini kullandığında önemli fark yaratıyor.

Kaynak:

Damsgaard, L., Nielsen, AM.V., Gejl, A.K. et al. Effects of 8 Weeks with Embodied Learning on 5–6-Year-Old Danish Children’s Pre-reading Skills and Word Reading Skills: the PLAYMORE Project, DK. Educ Psychol Rev 34, 1709–1737 (2022). https://doi.org/10.1007/s10648-022-09671-8

9. VİDEOYU DURDURMAK NEDEN ÖNEMLİ?

Videolar aracılığıyla ders dinleme, sık kullanılmaya başlanan bir öğrenme yöntemi. Bu yöntemin bir avantajı da, dinleme hızını bireyselleştirmesi. Mesela öğrenci temel kavramları öğrenirken, kendi dikkat sınırına dayandığını hissederse, durdurma tuşuna basarak videoyu durdurabiliyor. Son derece basit gibi görünen bu olanak, öğrencinin zihnine format atmasını sağlıyor.

Özellikle de karmaşık konuları öğrenmeye çalışan, daha önce konuyla ilgili bilgisi düşük düzeyde olan ya da işleyen bellek kapasitesi düşük olan öğrencilerde, durdurma tuşunun faydaları 2022’deki bir çalışmayla ortaya konmuş.

Öğretmenler en önemli dersleri önceden videoya kaydederse, öğrenciler kendi hızlarında izleyebilir. Bireyselleştirilmiş hız, içeriğin daha iyi anlaşılmasını sağlar.

Kaynak:

Martin Merkt, Anett Hoppe, Gerrit Bruns, Ralph Ewerth, Markus Huff,

Pushing the button: Why do learners pause online videos?,

Computers & Education, Volume 176, 2022, 104355.

10. MOLALAR NE KADAR FAYDALI?

Öğrencilerin öğrenme konusunda birçok yanlış inancı var. “Son dakikada oturup her şeyi hatmederim” bunlardan biri. Ders çalışmak bir sprint değil, bir fitness rutini gibi düşünmeli.

Yüzlerce araştırmayı inceleyen 2022 tarihli bir metaanalize göre, öğrenme seansları arasında boşluklar bırakmak, aynı metni art arda defalarca okumaktan daha etkili bir yöntem. Mesela bir konuyu çalıştıktan sonra kendi kendini test etmek, hatırlayarak zihninde özetlemeye çalışmak, etkili yöntemler. 3. sınıf öğrencileriyle Güneş konulu bir ders işlenmiş. Öğrenciler aynı materyali tekrar okuduğunda, sonra yapılan testten %53 almışlar (geçer not değil). Materyali bir kez okuduktan sonra içerikle ilgili kısa bir deneme testi çözenlerin skoru ise %87.

2021’de ortaokul öğrencileriyle bir çalışma yapılmış. 12 matematik sorusu verilmiş. Bir gruba soruları 3 hafta boyunca, diğer gruba aynı gün içinde çözmeleri söylenmiş. Sizce hangi grup daha başarılı olmuş? Sonrasında yapılan testlerde, 3 hafta içinde soru çözenlerin diğer gruptan 21 puan daha fazla aldığı görülmüş.

Özetle, biraz mola insana çok şey öğretir.

Verimli çalıştığınız ve huzurlu molalar verdiğiniz, çabalarınızın meyvesini verdiği, sağlıklı, mutlu, bereketli bir yeni yıl diliyorum.

Kaynaklar:

Carpenter, S.K., Pan, S.C. & Butler, A.C. The science of effective learning with spacing and retrieval practice. Nat Rev Psychol 1, 496–511 (2022). https://doi.org/10.1038/s44159-022-00089-1

Emeny, William & Hartwig, Marissa & Rohrer, Doug. (2021). Spaced Mathematics Practice Improves Test Scores and Reduces Overconfidence. Applied Cognitive Psychology. 35. 10.1002/acp.3814.

* https://www.edutopia.org/article/the-10-most-significant-education-studies-of-2022