“Bu işler emirle olmaz, erken seçim yapılsın”

Deniz Dalgıç

ANKARA- İktisatçı Prof. Dr. İzzettin Önder, hükümetin, Merkez Bankası Başkanı Şahap Kavcıoğlu'ndan CDS'i (Credit Default Swap/Kredi Risk Primi) düşürmesini istediği yönündeki iddiaları değerlendirirken, “Bu işler emirle olmaz” dedi. Erken seçimin gerekli olduğu görüşünü dile getiren Önder, "İktidar şu anda 'CDS'i düşür' diyeceğine, derhal erken seçim kararı alsın. Bunu, Batılı da görüyor. Ya bu hükümet hakikaten güçlenir, bu güçlenmesi ile yabancıların gözünde itibar kazanır. Ya da hükümet düşer. Başka bir hükümet ve yeni bir program gelir" diye konuştu.

Prof. Dr. Önder, GAZETE DURUM'un Türkiye'nin CDS'ine ilişkin sorularını şöyle yanıtladı:

Hükümetin, uluslararası finans piyasalarından borç aradığı ifade ediliyor. Yabancı yatırımcılar dolar borç vermek için yüzde 12-13 faiz istiyor. Hükümetin, bu faizi yüksek bulduğu için Merkez Bankası Başkanı’ndan CDS’i düşürmesi için çalışmasını istediği yorumları var. Bu durumu nasıl değerlendiriyorsunuz?

Bu hükümet iki ciddi hata yapıyor. Bunlardan biri Fitch veya diğer kuruluşlar kredi notumuzu düşürdüğü zaman onlara kızıyor. Bir ara “Biz de kendi değerleme kuruluşumuzu kuracağız” gibi laflar etmişlerdi. Bu ciddi bir hata. Bunlar şu anda da “CDS düşürülsün” diye Merkez Bankası'na emir veriyor. Bu işler emirle olmaz. Bir araba hareket ettiği zaman göstergeleri o arabanın kaç kilometre hızla gittiğini, motor devir sürecini, emisyon hızını gösterir. Bu ibreleri elinizle düzeltemezsiniz. Bütün bunlar göstergedir. CDS bir göstergedir. Değerleme kuruluşlarının verdiği notlar bir göstergedir.

Var olan göstergeler neye işaret ediyor?

Bu göstergeler, ilk olarak hükümetin yatırımcılara güven vermediğini gösteriyor. Çünkü tek adam yönetimi hukuka ve kurallara bağlı değil. Her an karar değiştirebilir, ne karar alacağı da belli  değildir. Bu ortamda ekonomi götürülmeye çalışılıyor. İkincisi, bu kadar plansız ve insafsız alt yapı yapılıyor ve bunların ödemeleri (garanti) dolar üzerinden gerçekleştiriliyor. Hatta,  Meclis'ten yetki almadan tek başına karar verilerek yapılıyor. Bugün bu zorluklarla karşı karşıyayız. 

Böyle olunca Merkez Bankası'nın paraları eridi. Durmadan Katar'dan vs. borç alınıyor. Fakat sizin borcunuz çok yüksek olduğu için yeniden borç istediğinizde yüksek faiz isterler. Bunun geri dönüşü olabilir mi? Risklidir. Hatta biraz “fırsatçılık” da diyebiliriz. Biz, içeriden kendi duruşumuzu, politikamızı değiştirebilecekken değiştirmiyoruz.

CDS, bizim alacağımız borçların risk primidir. Esas olan bizim burada yaptıklarımızdır. Yabancı, bunlara bakıp, “Türkiye'nin risk durumu yüksektir” diyor. Biz gördüğümüz bütün olağan yanlışlıklarda, olumsuzluklarda suçu dışarıya atıyoruz. “Bu PKK'nın işidir, bu yabancıların işidir, Türkiye'yi kıskandıranların işidir” diyoruz. Sanki yabancılar CDS'i yüksek tutuyorlar, “Emredelim düşürsünler..." Böyle bir şey olmaz.

Sizce CDS'in yüksek seyretmesinin en önemli nedeni nedir?

Yanlış politikalar, tek adam yönetimi. Parlamento iradesine dayanmadan alınan kararlar. AKP'nin oyu şu anda yüzde 36'lar civarında. “Ben güçlü bir adayım” diyor. Bu kadar yatırım yaptı. Geçmediğimiz köprüden dövizle bizi tatmin ediyor. Bütün bunları yabancılar görüyor. Fakirliği, halkın yoksulluğunu, milli gelirin artış hızındaki düşüklüğü görüyor. “Benim vereceğim borcu bunlar ödeyemezler” diyor. Hatta iktidarın sallandığını görüyorlar.

Hükümet ne yapabilir?

İktidar şu anda “CDS'i düşür” diyeceğine, derhal erken seçim kararı alsın. Bunu, Batılı da görüyor. Ya bu hükümet hakikaten güçlenir, bu güçlenmesi ile yabancıların gözünde itibar kazanır. Ya da hükümet düşer. Başka bir hükümet ve yeni bir program gelir. Bilemiyorum. Hükümet bunları yapacağına “CDS'i düşür” diye emir veriyor. Bu bir emirle düşmez.

Sizce nasıl bir çözüm yolu izlenmeli?

Bence tek çıkış yolu, tek adam rejimine son verecek anlamlı bir parlamenter sistemin geçişine yönelik acil seçimdir. Hatta ondan da önce, kurucu bir meclisle yeni Anayasa yapılmalı. Ama yapılacak bu Anayasa AKP'nin Cumhurbaşkanı'nın kafasına göre değil, filozoflar, iktisatçılar, hukukçular tarafından yazılmalı. Bu Anayasa ile yeniden bir seçim yapılıp, Türkiye'nin sıfırlanması lazım. Bunu artık Batılılar da gördü. Tek adam sistemini işine gelen kullandı. Orta Doğu'nun eş başkanlığı bunun çok tipik bir sonucuydu. İşine gelen kullandı. İşine gelen yüksek faizle Türkiye'yi sömürdü. Dolayısıyla bu yürüyebilecek bir sistem değil. İçeride de işine gelen bundan zenginleşti. Türkiye fakirleşmeye doğru gitti. Gelir dağılımı çok şiddetle bozuldu. Orta direk Türkiye'de yok oluyor. Bu demokrasinin erimesi demektir.

CDS'in seyri sizce ne olacak?

Azaltılması için politikanın alacağı tedbirler alınmalı. Türkiye'nin resetlenmesi gerekiyor. Batıya güvenilir bir iktidar gösterilmeli. Batı da iktidara güvenmiyor. Türkiye'de nüfusun değiştirilmesi, bir anlamda orta doğululaştırılması güvensizlik yaratıyor. Bu tesadüfi değil. Bu “Türkiye'nin orta doğululaştırılması” projesidir. Bu projede de Türkiye'deki bazı siyasetçiler, emperyalistlerle iş birliği yaptılar.

Bu proje işliyor mu?

Evet, bu proje gerçekten işliyor. Batı, “Türkiye bizden o kadar uzaklaştı ki, biz istersek ticari ilişkiler kurarız. Sömürürüz. Türkiye'nin Avrupa Birliği'ne girmesi söz konusu değil” diyor. Bu aynen patron ve emekçi gibidir. Üretirken, patron açısından baktığımızda, “Emekçi benim kardeşimdir.” Sonuçları alma meselesine gelince, paylaşım yapılırken, “Emekçi benim üvey kardeşimdir” o kadar uzak oluyor. 

Merkez Bankası eski başekonomisti Prof. Dr. Hakan Kara, sosyal medya hesabından CDS'e ilişkin şu bilgi notunu paylaştı:

"CDS bir ülkenin yabancı para cinsinden borcunu sigortalama maliyetidir. CDS ne kadar yüksekse borç o kadar riskli demektir.

CDS'in en önemli belirleyicileri:

1) Rezerv yeterliliği

2) Cari açık/dış finansman

3) Küresel risk iştahı

Son dönemde CDS'i düşüren gelişmeler:  

1) Geçen hafta TCMB rezervi 7,3 milyar dolar arttı.

2) Emtia fiyatlarındaki düşüş ve kredilerdeki yavaşlama cari açık beklentisini düşürdü.

3) Fed'in faiz artışında agresif olmayacağı beklentisi küresel risk iştahını kısmen iyileştirdi."