Cumhurbaşkanlığı seçiminde sürpriz...

Çağla Göksel Çakır

ANKARA- Ekonomik krizin halkı derinden sarstığı Türkiye'de seçim sürecine iyiden iyiye girildi. Türkiye'yi, sıcak bir seçim atmosferi beklerken, partilerin mevcut oy oranları merak ediliyor. Cumhur ve Millet ittifakları, seçim sürecine giden yolda rotalarını belirlemek için araştırma şirketlerinin anketlerine yoğunlaşmış durumda. İktidar ve muhalefetteki partiler genellikle yüksek oranda çıktıkları araştırma sonuçlarını paylaşırken, gözler tarafsız şirketlerin yaptığı anketlere çevrildi. Bu noktada AREA Araştırma'nın eylül ayında yaptığı araştırmanın sonuçları hayli dikkat çekici. "Türkiye Siyasi Durum Araştırması"nda, AK Parti yüzde 24,6 oy oranıyla birinci, CHP yüzde 22,2 ile ikinci parti çıkarken, bunları sırasıyla İYİ Parti, HDP, MHP ve DEVA Partisi takip etti. "Cumhurbaşkanlığı seçiminde, muhalefetin ortak adayının Kemal Kılıçdaroğlu olması durumunda oy verme tercihiniz nasıl olur?" sorusu üzerine oy verme tercihini, Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan olarak belirtenlerin oranı yüzde 31,8 olurken, Kılıçdaroğlu diyenlerin oranı yüzde 36,5 olarak kayıtlara geçti, "kararsız" kalanların oranı yüzde 15,3, "Sandığa gitmem" diyenlerin oranı yüzde 16,3 olarak saptandı. Bir yıllık ortalama oy trendlerine bakıldığında; yüzde 42'lik oranla Millet İttifakı, yüzde 39,5 oranındaki Cumhur İttifakı'nın önünde yer aldı. 

AREA Araştırma'nın; siyasi partilerin seçmen desteği, hükümet ile ilgili kanaatleri, siyasi partilerin oy potansiyelleri ve Cumhurbaşkanlığı seçimi ile ilgili kanaatleri tespit etmek için yaptığı "Türkiye Siyasi Durum Araştırması"nda (Siyasi Partilerin Desteği ve Cumhurbaşkanlığı Aday Araştırması) seçmenle ilgili ilginç verilere ulaşıldı. Eylül ayında gerçekleştirilen çalışmada, katılımcılara seçimle ilgili kilit sorular yöneltildi. "Bugün milletvekili seçimi olsa hangi partiye oy verirsiniz?" sorusu toplam seçmen üzerinden değerlendirildiğinde; katılımcıların yüzde 24,6'sı AK Parti, yüzde 22,2'si CHP, yüzde 12,3'ü İYİ Parti, yüzde 8,8'i HDP, yüzde 7,1'i MHP cevabını verdi. Geçerli oylarlar üzerinden değerlendirme yapıldığında; seçmenin yüzde 30'u AK Parti, yüzde 27,1'i CHP, yüzde 15'i İYİ Parti, yüzde 10,7'si HDP, yüzde 8,7'si MHP yanıtını verdi.

Bir yıllık ortalama oy trendlerine bakıldığında; yüzde 42'lik oranla Millet İttifakı, yüzde 39,5 oranındaki Cumhur İttifakı'nın önünde yer aldı. Oy trendlerinde; AK Parti yüzde 31,1 oranla ilk sırada gelirken, onu yüzde 27,2 ile CHP, yüzde 14,8 ile İYİ Parti, yüzde 10,4 ile HDP, yüzde 8,4 ile MHP, yüzde 3,2 ile DEVA Partisi izledi.

Seçmenlerin yüzde 32,7'si kendisini Atatürkçü görüyor

"Partili seçmenlerin sosyo-politik kimlikleri"nde seçmenlerin geneli dikkate alındığında; yüzde 32,7'lik kesim kendini Atatürkçü, yüzde 32,6 milliyetçi, yüzde 17,4 muhafazakâr, yüzde 17,3 de sosyal demokrat olarak tanımlıyor.

Partilere göre dağılıma bakıldığında; AK Parti seçmeninin yüzde 42,3'ü kendini milliyetçi, yüzde 39,8'i muhafazakâr, yüzde 12,7'si Atatürkçü, yüzde 5,2'si sosyal demokrat olarak görüyor. MHP seçmeninin yüzde 76,3'ü kendini milliyetçi, yüzde 11'i Atatürkçü, yüzde 8,3'ü muhafazakâr olarak adlandırıyor.

CHP seçmeninin yüzde 67,7'si Atatürkçü olduğunu ifade ederken, yüzde 12,5'i milliyetçi, yüzde 16,4'ü sosyal demokrat, yüzde 3,4'ü de muhafazakâr olduğunu dile getiriyor. İYİ Partililerin yüzde 40,9'u Atatürkçü olduğunu belirtirken, yüzde 40,4'ü milliyetçi, yüzde 11'i sosyal demokrat, yüzde 7,6'sı muhafazakâr olduğunu söylüyor.

HDP seçmeni incelendiğinde yüzde 75,7 gibi yüksek bir oran, kendini sosyal demokrat olarak tanımlarken, yüzde 9,7 muhafazakâr, yüzde 8,2 milliyetçi, yüzde 6,4 de Atatürkçü olarak betimliyor. DEVA Partililerin yüzde 29,9'u milliyetçi, yüzde 27,7'si Atatürkçü, yüzde 22,3'ü sosyal demokrat, yüzde 20,1'i muhafazakâr olduğunu belirtiyor.

Seçmenin yüzde 55'i hükümeti başarısız buluyor

Seçmenlere "Hükümetin performansını genel olarak başarılı buluyor musunuz?" sorusu yöneltildiğinde; hükümetin performansı genel olarak "başarısız" görülüyor. Hükümeti başarılı bulanların oranı yüzde 29,9, başarısız bulanların oranı yüzde 55. Hükümeti ne başarılı ne de başarısız bulanların oranı ise yüzde 15,2.

Ankete katılan seçmenlerin yine çoğunluğu hükümetin "ekonomi politikası"nı "başarısız" buluyor. Başarılı bulanların oranı yüzde 20,2, başarısız bulanların oranı yüzde 66,9 çıkarken, hükümetin söz konusu politikasını ne başarılı ne de başarısız bulanların oranı yüzde 12,9.

Halk, "Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem" istiyor

Araştırmaya katılanlara "Türkiye’nin yönetim sistemi ile ilgili bir referandum yapılsa oy verme tercihiniz ne olurdu?" sorusu da yöneltilirken, halkın "Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem"e geri dönülmesini istediği tespit edildi. Türkiye’nin yönetim sisteminin “Güçlendirilmiş Parlamenter Sistem” olması gerektiğini belirtenlerin oranı yüzde 53,3, “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi” olmasını belirtenlerin oranı, 29,6 olarak belirlenirken, "Kararsız/Sandığa gitmem" diyenlerin oranı yüzde 17,1 oldu.

Cumhurbaşkanlığı seçiminde Kılıçdaroğlu avantajlı

Araştırmada en ilginç sonuç, "Cumhurbaşkanlığı seçimi"yle ilgili verilerde çıktı. "Cumhurbaşkanlığı seçiminde Recep Tayyip Erdoğan’a oy verme davranışınız nasıl olur?" sorusuna katılımcıların yüzde 31,9'u "Kesinlikle Recep Tayyip Erdoğan'a veririm" derken, yüzde 30,9'u "Adayın kim olduğu fark etmez, rakibine oy veririm", yüzde 29,4'ü "Oy tercihim rakibine göre değişir", yüzde 7,8'i de "Seçimde sandığa gitmeyi düşünmüyorum" yanıtını verdi.

"Cumhurbaşkanlığı seçiminde, muhalefetin ortak adayının Kemal Kılıçdaroğlu olması durumunda oy verme tercihiniz nasıl olur?" sorusu üzerine oy verme tercihini "Erdoğan" olarak belirtenlerin oranı yüzde 31,8, "Kılıçdaroğlu" diyenlerin oranı yüzde 36,5, kararsız kalanların oranı yüzde 15,3, "Sandığa gitmem" diyenlerin oranı yüzde 16,3 olarak saptandı.

Türkiye genelinde yapılan araştırmada "Örneklemin Demografik Özellikleri"ne bakıldığında; katılımcıların yüzde 51,5'i erkek, yüzde 48,5'i kadın. Yüzde 43,1'i 35-54 yaş, yüzde 34,9'u 18-34 yaş, yüzde 21,9'u ise 55 yaş ve üzerinde. Katılımcıların yüzde 49'u orta düzey eğitimli (ortaokul–lise), yüzde 27'si düşük düzey eğitimli (ilkokul ve altı), yüzde 24'ü de yüksek düzey eğitimli (üniversite ve üzeri).