Nedir bu CDS?

Adalet Hazar

Merhaba,

Bu hafta basında sıklıkla dile getirilen bir terimden “CDS”ten bahsedeceğim. Nereden çıktı diye sorarsanız, hem dış piyasalar hem de iç piyasalar çok hareketli. CDS de piyasalardaki risklerin yönü hakkında anlık bilgi veren bir gösterge.

Şimdi en temel haliyle CDS’ten bahsedelim. Kredi temerrüt swabı (credit default swap-CDS) olarak ifade edilebilen terim, borç talep edenin riskliliğine ilişkin borcu verecek tarafa fikir verir. Bir anlamda öğrenci karnesi gibi düşünebiliriz. Yüksek CDS primi yüksek riski, düşük CDS primi ise düşük riski ifade eder. Uygulamada biz bu primden ne anlamalıyız? Örnek üzerinden devam edelim.

Örneğin: A ülkesi uluslararası piyasalardan yabancı para ile borçlanmak istiyor olsun. Borçlanan ülkenin borçlanma faizi belirlenirken; borçlanma tutarı, vadesi, ödeme koşulları ile ülkenin içinde bulunduğu ekonomik, politik vb. koşullar dikkate alınır.

A ülkesine borç verecek taraf, her şeye rağmen karşı tarafın anapara ve faiz ödememe riskini hiçbir şekilde üstlenmek istemiyor olsun. Bu durumda da alacağını bir anlamda sigortalatmak istemekte.

Hemen sigorta süreçlerini hatırlayalım. Arabamızı aldığımızda, olası bir kaza ihtimaline karşılık uğranılacak zararı üstlenmesi için bir sigorta şirketine belirli aralıklarla prim ödemesi yaparak, riskimizi devrederiz. Bir kaza sonucunda zarar doğması durumunda da sigorta şirketi uğradığımız zararı karşılar. Hiç kaza olmazsa yani risk gerçekleşmez ise sigorta şirketine ödediğimiz primler bizim açımızdan gider durumundadır. Ancak bu gider karşılığında kafamız rahat şekilde aracımızı kullanırız.

İşte A şirketine borç vermek isteyen taraf da borcu vermek istemekte ancak olası geri dönmeme riskini de sürekli üzerinde taşımak istememektedir. A ülkesine ilişkin işlem anındaki CDS priminin 100 puan olduğunu varsaydığımızda, 1 milyon dolarlık borca karşılık ödenecek CDS primi 10 bin dolardır.

Borç veren tarafın bir faiz geliri olacaktır. Faiz oranının yüzde 7 olduğunu kabul edelim. Bu durumda yıllık yüzde 7 gelir var iken aynı zamanda CDS anlaşması yaparak alacağını garanti altına alan taraf yüzde 1 CDS primi ödemektedir. Bu koşullarda net gelir nihai olarak yüzde 6 olacaktır.

Borçlanan ülkenin politik/finansal risklerinde artış olduğunu ve CDS priminin 755 puana çıktığını varsayalım. Artık A ülkesi uluslararası piyasalardan yüzde 7 ile borçlanamayacaktır. Her durumda CDS priminin üzerinde bir faizle borçlanmaya çıkma gerekliliği vardır. Çünkü kendisine borç verecek olanlar alacağını garantilemek için CDS anlaşması yaparak CDS primi ödeyecekler ve mevcut durumda yüzde 7,55’lik bir maliyete katlanacaklardır. Bu işlemden önceki senaryoda gerçekleşen kazanç seviyesinde bir gelir elde edebilmeleri için artık A ülkesinin, dış piyasalardan borçlanma faizinin yüzde 13,55’e (yüzde 6 önceki net kazanç + yüzde 7,55 CDS primi) çıkması gerekmektedir.

CDS primi anlık değişmekle birlikte bugünlerde birkaç ülkenin CDS priminden örnek vermekte yarar var.

Türkiye’nin 2015 yılından bugüne CDS puanına ilişkin grafiği de paylaşmakta yarar var diye düşündüm.

Bir ülkenin çeşitli nedenlerle dış borçlanma maliyetlerinin artmasının kuşkusuz ekonomik yansımaları da olmaktadır.

Haftaya görüşmek üzere.

Sağlıkla kalın…