"Uzaya gidiş raporu verilmemektedir!"

Ömer ŞAN

Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın, 'Milli Uzay Programı' kapsamında belirlenen, 'Türk uzay yolcusu ve bilim misyonu' görevinin başlatıldığını duyurdu. Açıklamanın ardından "uzay yolculuğu" sosyal medyada gündem olurken bazı vatandaşlar, "uzaya gidiş raporu" almak için aile sağlık merkezlerine koştu. 

Bakanlıktan yapılan açıklamada, Erdoğan'ın, kabine toplantısının ardından açıkladığı projenin detaylarına yer verilerek; Türkiye'nin yerli ve milli kabiliyetini insanlı uzay göreviyle genişleteceği kaydedildi. Cumhurbaşkanı ve bakanlığın açıklamalarından sonra sosyal medyada, #uzayakimgitsin ve #uzayagitmesigerekenkişi hastagleri ile kampanyalar başlatıldı. "Yarım karpuz alırken, #uzayagitmesigerekenkişiyi mi seçeceğiz" etiketi üzerinden yüzlerce paylaşım yapıldı.

Söz konusu paylaşımlar sebebiyle heyecanlanan bazı vatandaşlar, başta Ankara olmak üzere birçok ilde aile sağlık merkezlerinde soluğu aldı. Vatandaşlar, "aday seçiminde aranacak genel sağlık kriterlerine" yönelik koşullarda belirtilen içerikteki gibi sağlık raporu almaya çalıştı. Ankara'da faaliyet gösteren aile sağlığı merkezleri, insanları "uzaya gidiş raporu" vermediklerine dair ikna edemeyince, kapılarına uyarı yazıları asmak zorunda kaldı.

İlginç uyarı notunda, “Aile sağlığı merkezimizde uzaya gidiş raporu verilmemektedir. Lütfen ısrar etmeyiniz. Uzaya gidiş raporu için adres: Gülhane Tıp Fakültesi, Hava ve Uzay Hekimliği (Ankara)” ifadeleri yer aldı.

Kimler başvurabiliyor?

Bakanlıktan yapılan açıklamaya göre, "uzay yolcusu" adaylarında aranacak genel koşullar ise şöyle: "Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak, 45 yaşından küçük olmak, kamu haklarından yasaklanmamış bulunmak, Yükseköğretim Kurumlarının en az 4 yıllık lisans eğitimi veren Mühendislik, Fen Bilimleri/Temel Bilimler, Fen Bilimleri alanındaki Eğitim ve Tıp fakültelerinden birini bitirmiş olmak, çok iyi derecede İngilizce bilgisine sahip olmak, boy uzunluğu 149,5-190,5 santimetre, kilonun 43-110 kilogram arasında olması."

Aranan sağlık kriterleri

Açıklamada, uzay yolcusu aday seçiminde aranacak genel sağlık kriterleri ise şöyle sıralandı: "Her iki gözde doğal olarak veya gözlük/kontakt lens ile düzeltme sonrası yüzde 100 görme keskinliğine sahip olmak, renkli görme bozukluklarından herhangi birine sahip olmamak, protez kullanmıyor olmak ve vücudunda platin/vida bulunmamak, tüm eklemler için normal hareket açıklığına ve işlevselliğine sahip olmak, kan basıncı/tansiyonu 155/95 altında olmak, kronik kalp ve damar sistemi rahatsızlığı olmamak, panik bozukluk, anksiyete bozuklukları, psikotik bozukluk, bipolar bozukluk, intihar düşüncesi, uyuyamamazlık (insomnia) veya diğer ağır kişilik bozukluklarından birini yaşamamış olmak, alkol, uyuşturucu/uyarıcı madde veya ilaç bağımlılığı yaşamamış olmak, karanlık, yükseklik, hız, kaza, kalabalık, boğulma/nefessiz kalma, dağınıklık, yalnızlık/izolasyon, kapalı/dar alan korkusu olmamak ve epilepsi, titreme (tremor), MS (multiple skleroz), inme (felç) gibi sinir sistemi rahatsızlıkları yaşamamış olmak."

Hava ve uzay hekimliği

Hava ve uzay hekimliği, “havacılık ve uzay faaliyet sahasında insanı etkileyen her türlü fiziksel-fizyolojik-psikolojik-sosyal etkenleri, bu etkilerin sonuçlarını, korunma yöntemlerini inceleyen, değerlendiren, patolojik süreçlerin tedavilerini yöneten ve tüm bu konularda araştırma faaliyetlerini yürüten uzmanlık alanı” olarak tanımlanıyor.

"Uçak ve helikopter gibi hava araçları ile uzay araçlarında yüksek hız, düşük basınç, irtifa gibi sebeplerin insanlar üzerinde meydana getirdiği rahatsızlıklar üzerinde uzmanlaşan doktorların genel adı" olarak adlandırılan hava ve uzay hekimleri; jet-lag, uçak tutması ve vertigo gibi en sık görülen rahatsızlıkların tedavisi ile uğraşmakla birlikte, hava ve uzay araçlarının olumsuz etkilerini azaltıcı önlemleri geliştirmekle de ilgileniyorlar.