"Dolar kurunun ateşi ciddi biçimde artacak"

Deniz Dalgıç

ANKARA- Prof. Dr. Aziz Konukman, Amerikan Merkez Bankası'nın (FED) 75 baz puan faiz artırma kararının dolar kuru ve Türkiye'ye etkisini değerlendirdi. Konukman, Türkiye'nin izlediği düşük faiz politikasına işaret ederek, "Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) önümüzdeki toplantıda faizi sabit de tutsa, FED'in faizleri yükselme trendi içinde, faizleri düşürmeyi artık kolay kolay gündeme getirmez. Ama sabit tuttuğunu varsayalım, bu bile kurun ateşinin sönmesini önleyemeyecek. Tam tersine ateşe benzin sıkmak gibi olacak. Yani siz sabit politika faizi seyrederek 'Ben ateşi söndürüyorum, bak su döküyorum' deseniz dahi aslında benzin dökmüş olacaksınız. Kurun gerçekten artmasına neden olacaksınız" dedi.

Prof Konukman GAZETE DURUM'a FED'in faiz artırımını değerlendirdi. Konukman'a yönelttiğimiz sorular ve yanıtları şu şekilde:

Fed 75 baz puan faiz artırımına gitti. Bu konu hakkında ne düşünüyorsunuz? Bu kararla birlikte doların, ekonominin, enflasyonun seyri nasıl olur?

İlk olarak 25 puan, ikincisi 50'ydi. Şimdi bayağı yükselterek 75 yapmış. Geriye kaldı 3 tane daha. Bu yıl 6 tane yapacaktı biliyorsunuz. Bu bize önemli bir sinyal. Niye? Meşhur bir laf var. Millet gider Mersin'e biz gideriz tersine. Bu faiz artırımından önce Türkiye'nin dışında gelişmekte olan ülkelerde hemen hemen hepsi politika faizini artırıyordu. FED ilk faiz artırımını yapmadan önce başladı. FED bunun sinyalini vermişti ve bu politikaları hala sürdürüyorlar. Yani bakın, bu politikalardan ayrışan bir tek Türkiye. Herkes Mersin'e giderken o tersine gidiyor. Oysa Mersin Türkiye'de. Türkiye'deki Mersin'i bulamamak çok ayıp gerçekten çok aykırı. Belki de TÜSİAD onun için bir işaret yaptı. Sert bir eleştiri yaptı. Dünyadaki modellerden arayışlardan farklı bir arayış içinde olmamak lazım diye. Tabii sermayenin bir temsilcisi onlar bu işi daha iyi görüyor. Kendi menfaatlerini daha iyi izliyorlar. Hükümete de burada bir işaret fişeği olarak bu eleştiriyi yapıyorlar.

Bizim tutumumuz ne?

Bizim tutumumuz sürekli faizi nas adına sabit tutmak. Hatta bir sinyal daha verdi Cumhurbaşkanı. 'Düşürebiliriz' dedi. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası önümüzdeki toplantıda faizi sabit de tutsa, FED'in faizleri yükselme trendi içinde, faizleri düşürmeyi artık kolay kolay gündeme getirmez. Ama sabit tuttuğunu varsayalım, bu bile kurun ateşinin sönmesini önleyemeyecek. Tam tersine ateşe benzin sıkmak gibi olacak. Yani siz sabit politika faizi seyrederek 'Ben ateşi söndürüyorum, bak su döküyorum' deseniz dahi aslında benzin dökmüş olacaksınız. Kurun gerçekten artmasına neden olacaksınız. Hatta bu senaryoyu 'Ben politika faizini düşürmeye devam ediyorum, ben nasıl inatla izleyeceğim' derseniz kurun ateşi daha da artar. Önümüzdeki seçenekte kurun ateşinin, alevinin ciddi anlamda artması bekleniyor. Ama bu iki seçenekten politika faizinin düşürülmesi izlenirse alev daha da harlanacak, daha da büyüyecek. Benim önümüzdeki dönem için gördüğüm manzara bu.

Bunun sonuçları ne olur?

Perşembenin gelişi çarşambadan bellidir. İthal girdilerine olağanüstü bir etki yapacak. Döviz fiyatları sabit bile kalsa, girdilerin döviz fiyatlarında hiçbir değişme olmasa dahi TL'ye çevirdiğimizde o ithal girdileri dehşet patlayacak.

ÜFE ile TÜFE arasında açılmış olan makas ikiye doğru gidiyor neredeyse. ÜFE, TÜFE'nin iki misli yukarıda bir eğri içinde daha da saptığını görüyoruz. Enflasyonun genel üç haneliye gitmesi de hiç şaşırtıcı bir durum olmaz. Bir yandan da sizin büyümeniz istihdam yaratmıyor. İşsizliğe bir ilaç olmuyor. Zaten onu da bir sorun görmüyor Cumhurbaşkanı. İşsizlik o kadar önemli değil diyor. Bu bizi stagflasyona doğru sürükler.

FED Başkanı Jerome Powell'ın “Gelecek toplantımızda 50 veya 75 baz puanlık artış olası görünüyor” açıklaması hakkında ne düşünüyorsunuz?

Onlar biliyorlar yani daha önce borçlanmalar yoluyla piyasayı rahatlatalım diye finansal sermayenin bir nevi krizini çözmek amacıyla bu alım programlarını yaptı. Şimdi tersine yani bol keseden dağıttıkları likidi geri çekiyorlar. Bu normal. Çünkü enflasyonda henüz daha orada bir toparlanma yok. Diyorlar ya Amerika'da son 7 yılın en yüksek enflasyonu, Avrupa keza öyle. Avrupa Merkez Bankası da faiz artırıyor. Dolayısıyla enflasyon durulmadan hele bu Ukrayna – Rusya Savaşı'nı düşünürsek uzadı gitti. Dolayısıyla merkez ülkelerde enflasyon sürdüğü sürece bu piyasadan para çekme ve faiz yükseltme operasyonu devam edecek. Belki Powell'ın söylediği orandan daha yüksek devam edecek. Geriye kalan üç artış programında.

Enflasyonun kontrol altına alınabilmesi için ne yapılabilir?

Cumhurbaşkanı onu bir sorun olarak görmüyor. Nası teorik olarak sonuna götürsek ne olur? Mesela Nas politikasını izliyor desek Türkiye. Bunun mantıksal sonucu nedir? Sıfır faizdir. En doğrusu odur. Gerçek anlamda nasa sahip çıkmak istiyorsanız bir kere niye faizleri sabit tuttunuz ki? Bu nasa aykırı bir şey düşünürsen. Düşürmek bile yetmez, sıfırlamak ama bunun ideolojik bir arka planı olduğu belli yani onlar da biliyor faizin sıfırlanamayacağını kapitalist bir ekonomide. Ama kendine inanan kesimlere böyle bir mesaj vererek 'Bakın biz böyle nasa uygun hareket ediyoruz' diyorlar ama yaptıkları nasla uygun sayılmaz. Şimdi siz bu politikada ısrar ederseniz o zaman 'Faiz sebep, enflasyon sonuç' ilişkisini nasıl izah edeceksiniz? Yani siz faizi sabit tuttunuz hatta düşüreceğinizi iddia ediyorsunuz ama enflasyon da bir yandan yükseliyor. Demek ki neden sonuç ilişkisini şaşırmış durumdasınız. Peki bu ısrarınız ne? Bu ısrar artık bilinçli yapılıyorsa çevresindekilere içeriden bilgi sızdırılıyor demektir. Biz buna insider trading (içeriden bilgi ticareti) diyoruz. Amerika'da olsa ağır hapis cezaları var. Adamı içeriden dışarıya çıkartmazlar ama Türkiye'de bizim yasal düzenleme o kadar ağır değil. Bir yandan da çevreni zengin ediyorsun. Dolar bulunduranların servetine servet katıyorsun. İspatı ne? İspatı şu; Kur Korumalı Mevduat hesapları ile döviz tevdiat hesapları, dövize endekslilerle birlikte yüzde 72'yi buldu. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın bu politikasında ısrarı ancak birilerini daha fazla zengin edip diğerleri ne yaparsa yapsın demektir.