Erdoğan Suriyelileri geri gönderecek mi?

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 5 Ağustos 2022'de Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putinr ile Soçi'de bir araya geldi. Erdoğan, toplantı sonrası gazetecilere yaptığı açıklamada, "Suriye’de yuvalanan terör örgütlerine karşı atılabilecek adımları da aramızda mütalaa ettik. Suriye’nin toprak bütünlüğünü tehdit eden, Suriyeli kardeşlerimizle birlikte askerimize, polisimize, güvenlik güçlerimize, sivil vatandaşlarımıza saldıran bu katil sürüleriyle mücadelemize birlikte gereken cevabı verme kararında da mutabık kaldık" dedi.

"Tel Rıfat ve Münbiç’e yönelik olası askeri harekata Rusya'nın karşı çıktığını, çok sıcak bakmadığını biliyoruz. Putin'in bu tavrı devam ediyor mu?" sorusuna Erdoğan, şu yanıtı verdi: "Sayın Putin konuyla ilgili Türkiye’ye yönelik adil bir yaklaşım sürdürüyor. Terörle mücadele noktasında her zaman yanımızda olacağını özellikle de ifade ediyor. Burada şunu bize ima ediyor; ‘Mümkün olduğunca bunları, rejimle birlikte çözme yolunu tercih ederseniz çok daha isabetli olur’ gibi bir yaklaşımı var. Biz de diyoruz ki 'Şu anda bizim istihbarat örgütümüz Suriye istihbaratıyla zaten bu konuları yürütüyor ama bütün mesele netice almak. Eğer istihbaratımız, Suriye istihbaratıyla bu çalışmayı yürütürken, buna rağmen hâlâ orada terör örgütleri fellik fellik at oynatıyorsa bu konuda bize destek vermeniz gerekiyor.' Bu konuda da mutabakatımız var" sözleri ile Ankara ve Şam arasında görüşmelerin yapıldığını kamuoyuna duyurmuş oldu. Soçi Zirvesi sonrası yapılan açıklamalar, mülteci konusunda halkta bir beklenti yarattı.

Mülteciler konusunda AKP'nin açık kapı politikasının yarattığı memnuniyetsizlik muhalefet partileri tarafından iç politikanın en güçlü söylemi haline getirildi. Bu bağlamda İYİ Parti Genel Başkanı Meral Akşener; "İktidara geldiğimizde, 1 Eylül 2026’da tüm Suriyeli mültecileri memleketlerine kavuşturmuş olacağız" açıklamalarından kısa bir süre sonra CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu'nun "Ortadoğu Barış ve İşbirliği Teşkilatı'nı kuracağız. Türkiye, İran, Irak ve Suriye ile bir araya geleceğiz. Eskiden bu coğrafya Osmanlı coğrafyasıydı. Gelin beraber bir araya gelip konuşalım." ve "Sığınmacıları göndereceğim" sözleri halk arasında memnuniyet ile karşılandı.

Son sekiz aydır Türkiye'de yoğun bir şekilde tartışılan sığınmacı konusu AKP'nin yaklaşan Cumhurbaşkanlığı seçimlerini kazanma şansını tehdit etmeye başladı.

Reuters;15 Eylül 2022'de MİT Başkanı Hakan Fidan'ın Suriyeli mevkidaşı Ali Memlük ile son birkaç haftada birden fazla görüşme gerçekleştirdiğini duyurdu. Reuters'in bu haberi; siyaset meydanında AKP'nin sığınmacılar konusunda politika değişikliğine gitmesi olarak yorumlandı. Rusya Dışişleri Bakanlığı tarafından 19 Eylül'de yapılan açıklamada, "Türkiye ve Suriye Dışişleri Bakanları arasında toplantı düzenleme fikrini destekliyor ve gerekirse programını sunmaya hazırız" ifadeleri ile Moskova, Soçi Zirvesi'nden sonra Ankara-Şam arasında arabuluculuk için ilk adımı atmış oldu.

Erdoğan, Suriye'de halkın meşru beklentileri doğrultusunda kalıcı çözüm bulunması gerekiyor sözleri ile Moskova'nın arabuluculuk isteğine olumlu baktığını ifade etti. 22 Eylül'de Esad rejimi, Doğu Perinçek ve Ethem Sancak'ın da yer aldığı Vatan Partisi heyetinin Suriye'ye yapacağı ziyareti ertelediğini açıkladı. Kısa bir süre sonra Erdoğan, (Suriye operasyon düzenlenecek mi?) sorusuna cevaben; "Esas olan milli güvenliğimiz. Bir gece ansızın dediğimiz odur. Güvenliğimizi tehdit eden yere harekat yaparız "açıklaması ile Esad rejimini köşeye sıkıştırmak istedi. Mülteci konusunun yarattığı hoşnutsuzluğun anket sonuçlarına nasıl yansıdığını iyi okuyan Erdoğan, son aylarda bir milyon gönüllü mülteciyi geri göndermek için hazırlıkların yapıldığını birçok kez dile getirdi. 

Bu bağlamda Erdoğan, Suriye'nin kuzeyinde "güvenli bir bölge" inşa edildiğini vurgulamaya devam ediyor. Erdoğan, "Suriye'de oluşturduğumuz güvenli bölgelere 526 bin geri dönüş oldu" sözleri ile muhalefetin tepkisini ve halkın demografik endişelerini yatıştırmak istiyor. 

Cumhurbaşkanı Erdoğan, son olarak 6 Ekim'de Avrupa Siyasi Topluluğu görüşmeleri esnasında "Vakti saati geldiğinde biz Suriye'nin Başkanı ile de görüşme yoluna gidebiliriz. Şu an itibarıyla zaten alt düzeyde görüşmeler yapılıyor" diyerek Reuters'ta çıkan haberleri doğrulamış oldu.

Açık kapı politikasının faturasının ağır olduğunu bilen Erdoğan sık sık uluslararası topluma, Türkiye'nin kontrolündeki kuzeybatı Suriye'de konut ve altyapıyı finanse etme çağrısında bulunuyor.

İçişleri Bakanı Süleyman Soylu da "Küçükçekmece, Başakşehir, Bağcılar, Avcılar, Bahçelievler, Sultangazi, Esenler, Zeytinburnu'nda ikamet izinleri kapandı" diyerek bu ilçelerde yeni yabancı kaydının yapılmayacağını açıklaması "Erdoğan, mülteci politikasında değişikliğe mi gidiyor" sorusuna neden oldu. Art arda yapılan bu açıklamalar, Erdoğan'ın bir miktar Suriyeliyi geri gönderme konusunda kararlı olduğunu gösteriyor.

AKP seçim arifesinde, Suriye'ye yapılacak bir operasyon mu yoksa Suriyelilerin eve dönüşünü mü daha fazla oy getirir bunun hesabını yapıyor. Fakat sahadaki durum, giderek artan mülteci karşıtı söylemlere sarılan politikacılar tarafından daha da kötüleşti. Kontrolsüz göç ile nasıl başa çıkılacağı konusunda 2016 yılında bir rapor kaleme alan CHP, şu anda mülteci politikası konusunda söz ve eylem açısından tutarsız bir tutum sergiliyor. Akşener in uzun vadeye yaydığı eve dönüş kampanyası sokağın beklentileri ile örtüşmüyor. Erdoğan, her zamanki üslubu ile seçmenlerden oy almak için bir milyon mülteciyi geri göndereceğini açıklayarak önce mülteci krizini tırmandırıyor daha sonra geri indirerek her iki durumda da kazanmak istiyor.

Suriye'ye yapılacak bir harekat mı yoksa bir miktar Suriyelinin eve dönüş bileti mi daha fazla oy getirir sorusuna en güzel yanıtı anketler mi yoksa Putin mi verecek bekleyip göreceğiz. Sonuç olarak, AKP'nin iç içe geçmiş pek çok bileşeni içinde barındıran mülteci krizine hem yurt içinde hem de yurt dışında bir çözüm bulması pek olası görünmüyor.