TERMOPET Yönetim Kurulu Başkanı Direkci yanıtladı: Akaryakıtta indirim sürecek mi?

İlknur Yağumli

ANKARA- TERMOPET Yönetim Kurulu Başkanı Cemil Direkci, benzin ve motorine yapılan son indirimi değerlendirerek, yıl sonunda akaryakıt fiyatlarının yükseleceğine işaret etti. Kurda son birkaç gündür stabilite olduğunu belirten Direkci, "Piyasa aslında aralık ayında fiyatların şimdikinden daha düşük olacağını tahmin ediyor. Bu piyasanın konsensusudur ama ben düşüş beklemiyorum, bu konuda piyasadan ayrılıyorum. Akaryakıt fiyatlarının yükseleceğini tahmin ediyorum" dedi. Direkci, fiyatlardaki yükselişin akaryakıt istasyonlarında ve dağıtım şirketlerinde kârlılığı olumsuz etkilediğine de dikkat çekti. Motorinin fiyatı 7 TL iken kârın bir litrede 1,20 lira olduğunu, ürünün fiyatı 30 liralara çıktığında da kârlılığın 1,40 lira seviyesinde kaldığını ifade eden Direkci, "Bu işin sürdürülebilmesi anlamında çok ciddi sıkıntı yaşıyoruz" diye konuştu.

Dolar kurundaki yükseliş, küresel resesyon endişeleri, Rusya-Ukrayna Savaşı'nın etkisi sebebiyle akaryakıt fiyatlarına zam üstüne zam gelmişti. Akaryakıtta son hareketlilik, geçtiğimiz hafta yaşandı. Cuma gününden itibaren geçerli olmak üzere benzin fiyatında 2,23 TL; motorin fiyatında ise 1,15 TL indirim yapıldı. Ancak yapılan ara indirimlere rağmen, 2022 Ağustos ayında, bir önceki yılın aynı ayına göre, benzinde yüzde 158, motorinde ise yüzde 221 zam oranı kaydedildi. 2021 yılı Ağustos ayında litresi 7,74 TL olan benzinin 2022 Ağustos fiyatı 20,03 TL; 2021 Ağustos ayında litresi 7,28 TL olan motorinin güncel fiyatı ise 23,39 TL'ye yükseldi. 

Cemil Direkci, akaryakıttaki son durumu GAZETE DURUM'a şöyle değerlendirdi:

Akaryakıtta önce indirim haberi ardından iki zam haberi geliyor. Bir ileri iki geri durumu söz konusu. Bunun sebepleri nedir ve benzinde ve motorinde yapılan indirimler devam edecek mi?

Batılı ülkelerde bir taraftan resesyon korkusu var. Pandemi döneminde ekonomi yavaşlamasın diye çok miktarda para sürüldü piyasaya, o fazla sürülen para enflasyona yol açtı. Ondan dolayı şimdi faiz artırma süreci başladı. Ama faizlerin artırılması da netice itibarıyla ekonomiyi yavaşlatmaya başlıyor. Ekonomi yavaşlayınca da tüketim azalır diye bir endişe var. Bir taraftan bu baskı var, bir taraftan üretim ile ilgili endişeler var. Bu endişelerin bazıları daha baskın hale geldiğinde fiyatlar ona göre seyrediyor. Mesela geçtiğimiz cuma sabah saatlerinde piyasada düşüş eğilimi devam ediyordu ve rakamlar öyle kalsaydı bugün 70 kuruşluk bir indirim daha bekliyorduk. Ama cuma öğleden sonra ABD'deki tarım dışı istihdam verileri açıklanınca piyasalar yukarı yönlü harekete başladı. Yani aynı günde iki tane senaryo yaşıyoruz tabiri yerindeyse.

Genel tabloya bakıldığında akaryakıt ucuzlayacak mı daha mı pahalılaşacak? Siz ne öngörüyorsunuz?

Ben şu anda bu seviyelerin dik seviyeler olduğunu düşünüyorum. Tabii kur fiyatlarının da bunda etkisi var, kurda son birkaç gündür biraz stabilite de var ama zorlanarak duruyor buralarda. Akaryakıt fiyatlarının yükseleceğini tahmin ediyorum.

Akaryakıt ve brent petrolde önümüzdeki aylarda nasıl bir fiyat seyri olacak?

Brent petrolde, OPEC'in normal programın üzerinde artış yapacağını açıklamasından sonra hafif bir gevşeme oldu. Ben bu fiyatlarda aşırı bir gevşeme olacağını zannetmiyorum. Ancak borsalarda "future" kontratlar (vadeli kontrat) alınıp satılıyor. Bu kontratlar, aralık ayındaki fiyatların şimdikinden yüzde 8 daha aşağı olacağı yönünde cereyan ediyor. Borsalarda bir spot ürün alım satımı gerçekleşir, bir de vadeli ürün alım satımı gerçekleşir. Mesela şu anda borsada ağustos vadeli spot olarak ürün alabilirsiniz. Eylül-ekim-kasım-aralık kontratlarını da satın alabilirsiniz. Bu kontratların gelişimine bakarak şu andaki kontrattan pahalı veya ucuz olduğuna göre, piyasanın genelinin tahminlerini ortaya çıkarırsınız. Şu anda motorin kontratına baktığınızda, ton fiyatı güncel bin dolar seviyesinde ama aralık kontratı 930 dolar civarında. Yani anlamı şu: Piyasa aslında aralık ayında fiyatların şimdikinden daha düşük olacağını tahmin ediyor. Bu piyasanın konsensusudur ama ben düşüş beklemiyorum, bu konuda piyasadan ayrılıyorum.

Haziran ve temmuzda benzin motorin ve LPG tüketimi geçen yılın bu zamanlarına göre nasıldı?

Haziran ve temmuz verilerini size tahmin olarak söyleyebilirim. Çünkü Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK) bu verileri iki ay gecikmeli olarak yayınlıyor. Yani haziran verilerini biz ağustosun sonunda görebiliriz. Ama benim şahsi kanaatim haziran verilerinin geçen senenin yüzde 5-6 gerisinde olacağı, temmuz verilerinin de yüzde 4-5 gerisinde olacağı yönünde. Bu tahmini piyasadan edindiğim izlenime göre yapıyorum. 

Nisan ayında akaryakıt bayilerinin sıkıntıda olduğu haberlere yansımıştı. 4 bine yakın akaryakıt istasyonunun da kapanma tehlikesiyle baş başa olduğu söyleniyordu. Akaryakıt bayilerinde son durum nedir? 

Bu sayı 4 bin değil aslında, bin 200 civarında. Bunların kapanma nedeni, 30 Nisan 2021'de çıkan ve yasalaşan 7318 sayılı Kanun. Bu kanunla ilgili Meclis'teki görüşmelere katıldığımda şunu dile getirdim: "Bu kanun çok ağır yaptırımlar ve yükümlülükler getiriyor ve kurunun yanında yaşın da yanması riskini getiriyor." 110 civarında akaryakıt dağıtım şirketi vardı. Bazı bayilerin bunlardan aldıkları faturalar maalesef naylon çıktı. Dağıtım şirketlerinin yaptığı bazı yolsuzluklardan dolayı bayiler mağdur oldu. Bu konuda mağduriyet olduğunu düşünüyoruz. Bin 200 bayinin hepsi değil ama bizim tahminimize göre 600'e yakını, otomasyonlara müdahale ederek illegal satışlar da yapmışlar. Sadece dağıtım şirketinden mal alan bayiler de cezaya çarptırılıyor. Burada ağır bir yaptırım uygulandığını ve birçoğunun haksızlığa uğradığını düşünüyorum.

Akaryakıt bayilerinin içinde bulundukları ekonomik sıkıntılardan çıkmak için talepleri nelerdir?

Öncelikle kârlılık en önemli problemimiz. Biz genelde maktu bir rakam üzerinden çalışıyoruz ve bu rakamların belirlenmesinde serbest piyasanın etkisi olmakla beraber biraz kamunun da yol göstericiliği var. Fiyatların aşırı yükselmesi bizim kârlarımızı yüzdesel olarak çok olumsuz etkiledi. Ürünün fiyatı 7 TL iken motorindeki kârlılık aşağı yukarı bir litrede 1,20 liraydı. Ama ürünün fiyatı 30 liralara kadar çıktı ve 30 TL içinde bizim kârlılığımız 1,40 lira civarında. Dolayısıyla toplam kârlılık yüzde 5 seviyelerine geriledi. Rafineriden pompaya kadar... Bunu tabii dağıtım şirketiyle bayi paylaşıyor ve hizmet giderlerini buradan karşılıyorlar. Hem dağıtım şirketi hem bayi zarar görmüş durumda. Şimdi fiyatların biraz gerilemesi nispeten olumlu bir tesirde bulunacak. Birinci problem kârlılık, ikinci problem masrafların artışı, asgari ücretin artışı... Tabii ki ben hak veriyorum çalışanlarımıza, asgari ücretin daha da artması lazım ama gelirleriniz yüzde 10-20 üzerinde artarken gider kalemleriniz yüzde 100'ün üzerinde artınca elektrik personel gideri, diğer kalemler... Bu işin sürdürülebilmesi anlamında çok ciddi sıkıntı yaşıyoruz.

Müşteriler bayilerden en çok ne istiyor? Çağrı merkezinize gelen ilginç çağrılar var mı?

Bizim istasyonlarımızın ayrılmaz parçası yıkama üniteleridir. Mesela çoğu istasyonda biz belli seviyede yakıt alanlara ücretsiz yıkamalar yapıyoruz. Bunlarla ilgili enteresan örnekler çıkıyor karşımıza. 200 TL'lik akaryakıt alana ücretsiz yıkama yapıyorsak, 20 TL'lik yakıt alıp ücretsiz yıkama isteyen, 30 TL'lik yakıt alıp arabanın içini-dışını tamamen yıkatmak isteyen, yapılan yıkamayı beğenmeyen enteresan müşterilerimiz oluyor. Veya bir başka örnek olay, banka kartlarına puanla ilgili uygulamalar yapılıyor biliyorsunuz. Bu puanlamaların bayi ile bir ilgisi yok. Bankanın yaptığı bir promosyon uygulaması. Bayilerden de katkı alıyorlar sadece. O promosyonu dolduramayan, gününü geçiren müşteriler gelip bayilere hoş olmayan yaklaşımlarda bulunuyor. Biz bundan dolayı üzüntü duyuyoruz. Biz hizmet için varız ama netice itibarıyla müşteriler de genel anlamda gerginliklerini bize yansıtıyorlar sağlık çalışanlarında olduğu gibi.