Emtiada resesyon vurgunu...

İlknur Yağumli

ANKARA- Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Madencilik Meclisi Başkanı İbrahim Halil Kırşan, pandemi sürecinde hızla yükselişe geçen ve rekor üstüne rekor kıran emtia fiyatlarının küresel ölçekte resesyon (durgunluk) kaygısıyla gerilediğine işaret ederek, faiz artışlarının resesyon korkusunu daha da büyüttüğünü söyledi. Kırşan, "Bu da haliyle frene basmak demektir. Ekonomilerde frene basmak, ekonomik büyümenin tersine dönmesi anlamını taşır. Faizlerin artması sadece emtia fiyatlarının üzerinde olumsuz etki yapmayacak. Ülkeler üretemeyecek, üretemeyince satamayacak, dış ticaret dengesinde ciddi daralmalar bozulmalar olacak" dedi. 

Emtia fiyatları, son günlerde küresel resesyon endişesi ile düşüyor. Bakır fiyatları, ton başına 8 bin 500 dolar civarında seyrederek, 16 yılın en düşük seviyesini gördü. Kalay, günlük yüzde 9 değer kaybıyla 26 bin dolar civarına düşerken; alüminyum ve çinko yüzde 1'e yakın, nikel yüzde 4'e yakın değer kaybetti. Gümüş 20 dolara geriledi. Altın, bugün itibarıyla bin 826 dolardan işlem görüyor.

Kırşan, emtia fiyatlarındaki düşüşü GAZETE DURUM'a şöyle değerlendirdi:

Amerika Merkez Bankası'nın (FED) agresif faiz artışı ve faiz artışlarının devam edeceği yönündeki açıklamalar ile küresel resesyon endişeleri büyüdü. Bu süreç, emtia fiyatlarını nasıl etkiledi ve etkileyecek?

Faiz artışları sonrasında resesyon korkusuyla piyasalarda emtia fiyatlarında ters yönlü bir durum oluştu. Örneğin bakır fiyatları hızlı bir şekilde indi. Bakır, 11 bin dolara kadar çıkmıştı, şu anda 8 bin 500 bandında. Alüminyum fiyatları 3 bin 500 dolara kadar çıkmıştı, 2 bin 500 dolara kadar geriledi. Çinko fiyatları yine yüksek seyrediyor, 3 bin 550 dolar seviyesinde. Nikelde ciddi bir düşüş var. Rusya-Ukrayna Savaşı'nda astronomik seviyelere çıkan nikel, 35 bin dolar seviyesindeydi ama şu anda 24 bin dolar seviyelerine kadar geriledi. Kurşun fiyatlarında da 2 bin 500 dolardan 2 bin dolar seviyesine düşüş var.

Dolayısıyla bu resesyon, durgunluk, ekonomilerde bekleme modu, emtia fiyatlarını da olumsuz etkiliyor ve fiyatlar geriliyor. Ancak bana kalırsa bu sağlıklı bir durum. Çünkü emtia fiyatlarında ciddi bir balon oluşmuştu. Özellikle Rusya-Ukrayna Savaşı ve jeopolitik ilişkilerden dolayı emtiada fiyatlama yapılamıyordu. Fiyatların düşmesi, sanayide çarkların dönmesi için bir fırsat. Bir denge fiyatına gelmesi gerekiyordu. Bence yavaş yavaş bu denge fiyatına gelir ama tabii resesyon olması kötü bir şey. Bu haliyle bütün ekonomileri çok olumsuz etkileyecek. Finans çevrelerini ürkütecek bir durum.

Dünya Bankası Başkanı David Malpass, haziran ayı başlarında yaptığı açıklamada, "Birçok ülke için durgunluktan kaçınmak zor olacak" dedi. Bu durgunluğun ve yükselen enflasyonun önüne geçmek için merkez bankalarının faiz artırarak ekonomiyi soğutma çabalarının sonucu ne olacak, emtia fiyatlarında düşüş trendi devam edecek mi?

Kestirmek güç ancak belirtiler o yönde. Bu faiz artışları, resesyon endişesini daha da büyütecek. Bu da haliyle frene basmak demektir. Ekonomilerde frene basmak, ekonomik büyümenin tersine dönmesi anlamını taşır. Faizlerin artması sadece emtia fiyatlarının üzerinde olumsuz etki yapmayacak, ülkeler üretemeyecek, üretemeyince satamayacak, dış ticaret dengesinde ciddi daralmalar bozulmalar olacak. Rekabet, kestirilemeyecek duruma gelecek. Birbirini besleyen bir zincir diye tarif edebilirim.

Türkiye ve gelişmekte olan ülkeler, küresel resesyon, yükselen enflasyon, düşen emtia fiyatlarından nasıl etkilenecek?

Türkiye'nin en büyük kozu, yüksek bir büyüme ile ekonomiyi canlı tutmak. Türkiye, fazla üretim, fazla ihracat yaparak yol almaya çalışıyor. Haliyle bu durum Türkiye'yi direkt etkileyecek bir noktaya gelecek. Çünkü siz frene basarsanız, üretimde düşüşler olacak. Üretimde düşüşler olunca ihracat yapamayacaksınız, ithalat artacak ve birbirini besleyen olumsuz bir döngüye girecek. Bu durum, bütün diğer gelişmekte olan ülkeleri etkileyeceği gibi Türkiye'yi de olumsuz etkileyecektir.