“Çiftçinin maliyeti enflasyonun üzerinde”

Deniz Dalgıç

ANKARA- Prof. Dr. Bülent Gülçubuk, Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) açıkladığı Tarım Üretici Fiyat Endeksi'nin (Tarım-ÜFE) aylık yüzde 16,18, yıllık yüzde 154,97 artmasını, “Üretici fiyatlarında yani maliyetlerde artış yüzde 154,97 iken genel enflasyon yüzde 73,5, gıda enflasyonu ise yüzde 91,6 olarak açıklanmıştır. Yani, çiftçinin maliyeti enflasyonun da çok üzerindedir” sözleriyle değerlendirdi.

Prof. Gülçubuk, GAZETE DURUM'a çiftçinin üretim maliyetine ilişkin önemli açıklamalarda bulundu. Gülçubuk'a yönelttiğimiz sorular ve yanıtları şu şekilde:

Tarım ürünleri üretici fiyat endeksinin aylık yüzde 16,18, yıllık yüzde 154,97 oranında artmasını nasıl değerlendiriyorsunuz?

Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan 2022 Mayıs ayı Tarım Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE) bir önceki aya göre yüzde 16,18, bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 154,97 artış gerçekleşti. 2022 Mayıs ayında gıda enflasyonu da yüzde 91,6 arttı. 2022 Mayıs ayı TÜFE yani enflasyon ise yıllık yüzde 73,5 oranında arttı. Burada ortaya çıkan sonuç şudur; üretici fiyatlarında yani maliyetlerde artış yüzde 154,97 iken genel enflasyon yüzde 73,5, gıda enflasyonu ise yüzde 91,6 olarak açıklanmıştır. Yani, çiftçinin maliyeti enflasyonun da çok üzerindedir.

Tarımsal girdi fiyatlarındaki artış üreticiyi nasıl etkiliyor?

Tarım-ÜFE’yi değerlendirmede dikkate alınacak en önemli gösterge Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi'dir. (GFE) Yani, çiftçinin doğrudan kullandığı gübre, akaryakıt, tohum, ilaç gibi girdilerde ortaya çıkan fiyat değişmeleridir. Tarımsal-GFE genelde 2-3 aylık gecikme ile açıklanmaktadır. Son açıklanan Tarımsal-GFE Mart-2022’de yıllık yüzde 105,7 artmıştır. Buna karşılık Tarım-ÜFE Mart 2022’de yıllık yüzde 84,11 oranında artmıştır. Aslında bu şu anlama geliyor; çiftçi 100 liralık bir brüt gelir elde etmek için yaklaşık 126 liralık maliyete katlanıyor. Çiftçi bir yandan maliyet-gelir arasında bir denge kurmaya çalışırken, diğer yandan genel enflasyona karşı da refahını, gelirini korumaya çalışıyor yani çifte sarmalın içindedir.

Tarım ile geçimini sürdüren çiftçinin desteklenmesi için ne yapılabilir?

2021 yılı verilerine göre Türkiye’nin GSYH’sı 810 milyar dolardır ve kişi başına düşen milli gelir 9 bin 539 dolardır. Burada dikkati çeken tarım ile geçimini sürdüren nüfusun milli gelirden aldığı paydır. 2021 yılı verilerine göre tarımın genel ekonomideki payı yüzde 5’tir. Bu orana göre tarım ile geçimini sürdüren yaklaşık yüzde 17’lik bir nüfusta kişi başına düşen milli gelir 2 bin 890 dolardır. Yani, ülke ortalamasının 3'te birinden daha az pay almaktadır. Ekonomik açıdan çiftçi daha da zorlanmaktadır. Bu zorlukların üstesinden gelmesi için çiftçiye girdi desteklerinin girdi bazında verilmesi, enflasyona karşı koruyacak gelir güvenceli tarım sigortası uygulamasının bir an önce uygulamaya konulması, taban fiyatlarında kademeli ödemeye geçilmesi, kırsal kalkınma uygulamalarının herkese ulaştırılması, tarım topraklarının amaç dışı kullanımının önüne geçilmesi ve tabana dayalı kooperatif örgütlenmesinin güçlendirilmesi gerekmektedir.