Büyükkolancı: Efes Kanal projesi 100 yıl sürebilir

Semra İğtaç

İZMİR-Efes Antik Kenti antik dünyanın en önemli yerleşim yerlerinden ve dünyadaki en ünlü antik kentlerden biri. Efes Antik Kenti'ni 2 bin 500 yıl sonra yeniden denizle buluşturacak "Efes Antik Kanal Projesi"nin ilk etabı için geri sayım başladı. Ancak, dijital müze, ticari alan ve kafeterya alanını içeren proje  ilçede tartışma konusu olmaya devam ediyor. Ayasuluk Tepesi Emekli Kazı Başkanı Yrd. Doç. Dr. Mustafa Büyükkolancı, ""Ancak orası balıkçı barınağı gibi bir şey olacak, ancak o yapılabilir" dedi.

UNESCO DÜNYA MİRAS LİSTESİNDE

Her yıl milyonlarca kişi tarafından ziyaret edilen, doğal güzellikleriyle de dikkat çeken Efes Antik Kenti, 2015 yılında UNESCO Dünya Miras Listesi’ne kaydedildi. Efes Antik Kenti'ni 2 bin 500 yıl sonra yeniden denizle buluşturacak "Efes Antik Kanal Projesi"nin ilk etabı için geri sayım başladı. Projenin ilk etabı, Pamucak sahili ile İzmir-Kuşadası kara yolu sarasındaki alanı kapsıyor. Bu alana 600 metre uzunluğunda bir kanal ve gezi teknelerine kısa süre konaklama imkanı sağlayacak 100 metre genişliğinde, 250 metre uzunluğunda bir yat limanı inşa ediliyor. 'Efes Antik Kanal Projesi"nin ilk etabı Nisan ayı sonunda tamamlanacak. Bu kapsamda Efes Antik Kenti'nde Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından antik tiyatronun tam karşısında daha önce jandarma noktası olarak kullanılan alana ticari işletmeler, kafeterya ve yeni nesil teknoloji müzesi için inşaata başlanıldı. Dijital müze, ticari alan ve kafeterya alanını içeren proje ilçede tartışma konusu olmaya devam ediyor.

Ayasuluk Tepesi Emekli Kazı Başkanı Yrd. Doç. Dr. Mustafa Büyükkolancı, GAZETE DURUM'a yaptığı açıklamada şunları dedi;

ARTEMİS TAPINAĞI DÜNYANIN 7 HARİKASINDAN BİRİ

"Yaklaşık 5 yıldan beri ben böyle bir gösterim merkezinin Artemis Tapınağı'nın yanında olmasını arzu ettim. Orada bu türlü gösterim merkezinin Selçuk'a bir yararı olacağını düşünmüştüm. Ayrıca Artemis Tapınağı dünyanın 7 harikasından biri. Ama bugünkü haliyle gezi güzergahı olaraktan gereken önem gösterilmiyor. Gösterim merkezi tapınağın yanında olsaydı çok daha ilgi çekici çok daha işlevli olabilirdi ve Selçuk'a faydası olurdu. Bu benim birinci önerimdir. Bir başka önerim, Efes'in alt kapısının değişme projesi var ve alt kapı şimdiki havaalanına yakın bir yere yeniden yapılaştırılacak. Birinci önerim olmadı. İkinci önerim olsun. Efes'inin alt kapısında bir gösteririm merkezi olsun. Efes'in ortasında böyle bir merkez olmasın. Ama Bakanlığın bir kararı var; Onlar da nasıl düşündülerse yaptılarsa buna saygı duyarız. 

ÜTOPİK BİR PROJE

Ayrıca, Efes Antik Kent Kanal Projesi biraz ütopik bir proje. O proje de biz sağ oldukça 100 sene içinde gerçekleşmez. 1'inci etabı Nisan sonunda tamamlanıyor. Ancak orası Balıkçı Barınağı gibi bir şey olacak ancak o yapılabilir. Ama onun Efes'e ulaşması bana göre 100 senelik bir proje. Antik çağda bir kanal var. Efesin bağlantısı o kanal aracıyla sağlanmaya çalışılmış ama o da uzun ömürlü olmamış. Çünkü nehrin getirdiği alüvyonlar var. Coğrafi yapı izin vermiyor zaten. Bu durumda antik kentin göbeğinde bir ticaret merkezi olur.

DÜNYA KORUYOR

Ortaya çıkan kalıntıların "Efes Antik Kent Projesi" düzenlemesi yapılırken tarihi dokuyu mutlaka korumak gerektiğini belirten Arkeolog Cengiz İçten, "Bakanlık bugün biraz daha böyle bir üst kurulla bir üst kararla bazı işler yapıyor. Bakanlığın aldığı kararlar doğrultusunda bu çalışmalar yürütülüyor. Ancak Ören yerlerine yapılan bu tipteki müdahaleler bence doğru değil. Biraz daha koruyucu biraz daha mevcudu korumak yönünden kararlar alınsa bence daha iyi olur. Dünya, çok koruyucu davranıyor. Bizden önce yaşamış insanların bize bıraktıkları eserlerin günümüze gelmesini sağlıyorlar. Çok koruyucu oluyorlar. Titizlik gösteriyorlar. Bizde de son zamanlara gelinceye kadar bu yasalar daha katıydı. Önemli kurullar vardı. Örneğin Yüksek Anıtlar Kurulu vardı. Orada biraz daha bu işlere, biraz daha koruyucu bakılıyordu. Ancak son zamanlarda bu işleri açıkçası biraz daha kolaya çevirdiler." diye konuştu.

RUHSAT VERMEM MÜMKÜN DEĞİL

Efes Selçuk Belediye Başkanı Filiz Ceritoğlu Sengel, Yedi Uyuyanlar’da çıkan yangın sonrasında Efes Antik Kent’te ticari yapılaşma projelerine karşı çıkarak “Ticari alan için inşaat ruhsatı vermem mümkün değil” açıklamasında bulundu. 

Efes Selçuk Belediyesi Ocak Ayı Meclis Toplantı'sında mevzuatlara aykırı ve esnafın lehine olmayan hiçbir şeyi kabul etmeyeceklerinin altını çizen Sengel; “Kasım ayında hepimiz için kıymetli olan, hepimizin hafızalarında, hepimizin hikayelerinde, çocuklarımızın fotoğraflarında şahsen kendi çocukluk fotoğraflarım da dahil olmak üzere kıymetli iki mekan Yavuz abimizin ve Mehmet abimizin mekanı yandı. Ancak yine yangının olduğu gün gidilip de, ‘Tamam hiçbir şey olmaz, sıkıntı olmaz. Haydi, yapın eyleyin’ gibi söylemler olup aynı zamanda bizim de istediğimiz her ikisi de çok sevdiğim abim olduğu için söylemek istiyorum, tekrar buranın canlanması. Çünkü bahsettiğimiz yer her ne kadar birinci dereceden arkeolojik sit alanı olsa bile özel mülkiyete tâbi olan bu yerin eğer ki bir şey yapılması istenmiyorsa bedeli neyse kamulaştırılır ve alınır. Ama bu işleri de siyasete malzeme ettirmem ben” dedi.

Başkan Sengel şöyle devam etti: “Şimdi ‘Öyle yap kardeşim, hiçbir şey olmaz’ deyip de üç gün sonra belediyeye, mühürle durdur, işini yap deyip de savcılığa şikâyet edeni de gösteririm. Bu işi de doğru bulmadığımı da söylerim. Neden? Madem şöyle bir ağaç bile dikemiyoruz ya, ağaç dikenler yargılanıyor. Üst tarım yap diyor 2863 değil mi? Sorarım o zaman Efes’in göbeğine, antik tiyatronun karşısına, jandarmanın çıktığı yere 4 bin metrekarelik boş alana hatta duyumsamam o ki ağaçları da keserek 3500 metrekare kapalı alan yapılıp 321 metrekare ticari perakende alanı yapılıp 400 metrekare kafeterya mıdır, restoran mıdır nedir yapılıp belli olmayan şey nasıl yapılır?” ifadelerini kullandı.

NE OLMUŞTU?

Kanal İstanbul tartışmaları, Çanakkale ve Çeşme’nin ardından, AK Parti iktidarı dördüncü kanal projesinin 1'ini etabı için sona gelindi. 2011 yılında gündeme gelen ve “Efes Antik Kenti’ni Denizle Buluşturma Projesi” olarak duyurulan kanal projesi için ‘ÇED gerekli değildir’ kararı verildi. UNESCO Dünya Kültür Miras Listesi’nde yer alan, dokuz bin yıllık antik kentin adını alacak altı kilometrelik kanalın sadece denize çıkış yapılarının 17 milyon 867 bin TL’ye mal olacağı ve dip taramasıyla bölgeden 50 bin metreküp ve üzerinde malzeme çıkarılacağı bildirildi.

Projenin, Küçük Menderes Nehri ve Marnas Çayı’nın getirdiği alüvyonlarla kapanan antik limanın ortaya çıkarılmasını ve Efes Antik Kenti’nin yeniden denizle buluşturulmasını amaçladığı ileri sürülüyor.

AK Parti İzmir Milletvekili Binali Yıldırım’ın Ulaştırma Bakanlığı döneminde hazırlanan ‘Antik kanal’ projesi, hükümetin 2011 seçimleri öncesinde “35 İzmir 35 Proje” vaatleri arasında yer alıyordu.