“Brent petrol 65 doların altını bile görebilir”

Deniz Dalgıç

ANKARA- Enerji Uzmanı Ali Aktürk, 103 dolar düzeyinde bulunan Brent petroldeki gerilemeye dikkat çekerek, “Eğer sıkı bir yaptırım gelmezse petrol fiyatları gevşeyecek. Eylül sonunda Brent petrolün 95 doların altına gerileyeceğini tahmin ediyorum” dedi. Aktürk, Rusya-Ukrayna Savaşı'na işaret ederek, "Rusya-Ukrayna çatışması sakinleşirse 65'in altını da görür ama ben 45'i görebileceğini sanmıyorum" diye konuştu.

Aktürk, Brent petrol fiyatlarına ilişkin GAZETE DURUM'un sorularını şöyle yanıtladı:

Brent petrol fiyatları neden düşüyor? Düşmeye devam eder mi?

Gelişmiş ülkelerde, enflasyonist ortamda önlem alınması gerekiyordu. Durgunluk beklentileri var. Özellikle, ABD'de çeşitli raporlarda, analizlerde 5 çeyrek dönem üst üste büyümenin yavaşlayacağı, durgunluk olacağı beklentisi dile getiriliyor. Bu da stagflasyona doğru gitme anlamına geliyor. Amerikan piyasası için altını çiziyorum, çünkü enflasyon da çok yüksek; yüzde 8.6 dolar bazında. FED, haziran ayında 75 baz puanlık bir faiz artışı yaptı. Temmuz ayında iki önemli toplantı var; biri Avrupa Merkez Bankası'nın diğeri Amerikan Merkez Bankası FED'in. 15-16'sında Avrupa Merkez Bankası toplanacak,  50 baz puan ve üzeri bir faiz artışı bekleniyor. Ama büyük olasılıkla 50 baz puan faiz artıracak. 26-27 Temmuz'da FED toplanacak. Orada da 75 baz puan faiz artırımı bekleniyor. Kimi analistler 100 baz puan bekliyor. Ama ben 100 baz puan faiz artışı olacağını sanmıyorum.

Bu faiz artışları petrol ve diğer emtia fiyatlarına nasıl yansır?

Tüm bu önlemlerle birlikte yalnızca petrolde değil, bütün emtialarda bir gerileme var. Demir-çelik, bakır, çinko gibi emtialarda gerileme söz konusu. Ham petrol de bundan payını aldı. Ham petrol için talepte şöyle bir gelişme var: Yaz dönemi... Özellikle kuzey yarım kürede herkes tatile gidiyor. Hava yollarında, uçak yakıtında çok ciddi talep var. Bu fiyatın düşmesinde direnç oluşmasına neden oluyor. Son bir gelişme oldu, Norveç'te şu an bir grev durumu var, hem doğal gaz hem petrol üretim sahaları için... Eğer bir grev olursa, bu petrol fiyatlarının düşmesini  bir miktar kısa dönemde engeller diye düşünüyorum.

Ukrayna-Rusya çatışması nedeniyle özellikle Ural petrolü, Rus petrolü normal piyasa fiyatlarından, Brent'ten, emtiadan çok daha ucuza satılıyor. Yani 35 dolar iskontolu dünyaya Rus petrolü satıyorlar. Ürün keza öyle. Eğer daha sıkı bir yaptırım gelmezse petrol fiyatları gevşeyecek. Benim tahminim, Brent petrol eylül sonunda 95 doları altına geriler.

Brent petrolün 45 dolara gerileyeceğine ilişkin tahminler var. Bunu nasıl değerlendiriyorsunuz?

Rusya-Ukrayna çatışması sakinleşirse 65'in altını da görür ama ben 45'i görebileceğini sanmıyorum. Amerikan enflasyonundan dolayı dolar iki yılda yüzde 16 değer kaybetti. Dolayısıyla iki yıl önceki 45 ya da 50 dolarlık petrolle şimdiki 45-50 dolarlık petrol aynı şey değil. Enflasyon nedeniyle o fiyatlara düşmez.

İkincisi de gaz piyasasında Avrupa'da ciddi sıkıntılar var. Bu dünyayı etkiliyor. Gazla petrolün de fiyat açısından bir korelasyon var. Gaz fiyatları şu anda bin 600-bin 700 dolar. Rusya'ya uygulanan yaptırımlardan dolayı 2 bin dolarlara gidiyor. Gaz piyasası, fiyatları gevşemezse, bu durum petrolün inişini de bir miktar yavaşlatır. Çünkü insanlar bin 600 dolardan gaz kullanmak yerine sanayi ve diğer yerlerde enerji yakıtı olarak, petrol ve petrol ürünleri kullanacaktır. O da petrol fiyatının gevşemesini engeller. .

Akaryakıt fiyatlarının eylülde 32 TL'yi bulabileceğini belirterek, dolar kurunun artması halinde yıl sonunda 40 TL'ye ulaşabileceğine ilişkin tahminde bulunmuştunuz. Bu öngörünüz hala geçerli mi?

Ham petrolde akaryakıt ürünlerindeki ilişki kırıldı. Direkt yüzde 100 korele çalışmıyor. Akaryakıtta kendi mecrasına göre çalışıyor. Akaryakıt ürünlerinde günlük 6 milyon varil bir açık var. Petrol fiyatları biraz gevşerse akaryakıt da kısmen gevşer. Ama bu açık sürdüğü müddetçe petrole göre daha az gevşer.

Dolar kurunun yeniden 17 TL'nin üzerine çıkması akaryakıt fiyatlarını nasıl etkileyecek?

Kur yüzde 100 etkiler. Kurun her yüzde 1 artışında akaryakıt fiyatları da yüzde 1 artmak zorunda. Kuru konuşmuyorum bile. Uluslararası piyasalarda ürün fiyatları düşmüş olsa da kur artıyor zaten. Bu maalesef pompa fiyatlarına yansıyacak. Kurun durumu bizim iç dengelerimizle ilgili. Eğer siyasi irade seçimlere kadar kuru tutabilecek kaynak bulabilirse biraz düşebilir ama o kadar da kolay değil. Şu an Türkiye'deki düşük faizlerle sadece biz kuru tutabilmek için her ay 4-4,5 milyar dolar yakıyoruz.