İktisatçı Sönmez: "TÜİK'in soruları pozitif cevap gerektiriyor"

İlknur Yağumli

ANKARA- İktisatçı Mustafa Sönmez, Türkiye İstatistik Kurumu'nun (TÜİK) açıkladığı temmuz ayı güven endeksindeki artışın genel olarak tüketici güveninin iyileştiğine işaret sayılamayacağını söyledi. Sönmez, "TÜİK'in tüketiciye sorduğu sorular pozitif cevap vermeyi gerektiriyor. Sorulardan biri şu örneğin: 'Önceki aya göre geliriniz arttı mı?' Tabii 'Arttı' diye cevap verecek tüketici. Çünkü memur ve emekli maaşları ile asgari ücret arttı. Bu soruya verilen cevap, endeksi yükselten önemli bir kalem" dedi. Aylık verilere bakmanın yanıltıcı olabileceğine değinen Sönmez, "Geçen yılın temmuz ayına göre 10 puandan fazla güven kaybı var. Ağustos ayında tekrardan bir düşüş görebiliriz" diye konuştu.

TÜİK'in açıkladığı verilere göre, mevsim etkilerinden arındırılmış tüketici güven endeksi, temmuz ayında bir önceki aya göre yüzde 7,4 oranında arttı. Haziran ayında 63,4 olan endeks, temmuz ayında 68 oldu. İktisatçı Sönmez, açıklanan bu verileri GAZETE DURUM'a değerlendirdi. Sönmez, şu mesajları verdi:

Sorulara verilen pozitif cevaplar endeksi yükseltti: Sorulardan biri şu örneğin: "Önceki aya göre geliriniz arttı mı?" Tabii "Arttı" diye cevap verecek tüketici. Çünkü memur ve emekli maaşları ile asgari ücret arttı. Bu soruya verilen cevap, endeksi yükselten önemli bir kalem. Bir başka soru da şu: "Gelecek 12 ayda geliriniz artacak mı?" Tabii ki artacak, 12 ayda. Çünkü insanlar biliyorlar ki aralık ayında asgari ücret yenilenecek, yine memur ve emekli maaşlarına enflasyon farkı alacaklar. Bu soruya da verilen pozitif cevap, endeksi göreli yükselten bir sonuç oldu. 

Geçen yılın temmuz ayına göre 10 puanlık güven kaybı: Geçen yıl temmuz ayında tüketici güven endeksi 79,5 düzeyindeydi. Geçen yıla göre en az 10 puanlık bir düşüş ve güven kaybı  var. Bu ay yaşanan artış  genel olarak tüketici güveninin iyileştiğine işaret etmiyor. Mesela ağustos ayında TÜİK, "Bir önceki aya göre geliriniz arttı mı?" diye sorduğunda "Hayır" diyecek insanlar. Bu kez de negatif yönde düşüş vermeye başlayacak.

Ağustos ayında tekrardan bir düşüş görebiliriz: (Vatandaşın devletin işleri düzelteceğine ilişkin umudu artıyor mu?" soru üzerine) Belki bu sonuç, göreli temmuz ayındaki gelir artışıyla beraber insanların biraz moral bulmasıyla ilişkilendirilebilir. Önemli olan aylık verilerden ziyade veri endekslerinde konjonktüre bakmaktır. Aylık verilere bakmak bazen yanıltıcı olabilir. Tüketici güvenine baktığınızda sürekli bir güven kaybı var. Sadece bu verilere bakılarak "Tüketici ekonomiye güven duymaya başlıyor" diyemeyiz. Güven endekslerinde 3-6 aylık periyoda bakmak lazım. Öyle bakıldığında ciddi bir güven kaybının olduğu görülüyor. Ağustos ayında tekrardan bir düşüş görebiliriz.