Emekli Dosyası-III: Emeklinin en önemli sorunu ne?

Kardelen Eda Demirkıran

ANKARA- Tüm Emekliler Sendikası (Tüm Emekli-Sen) Başkanı Zeynel Abidin Ergen, emeklinin hakkını alabilmesi için örgütlenmesi gerektiğini belirterek "Sendikalaşma bu açıdan bizim için önemli. Yeni yasama döneminde sendika talebini parlamentoya taşıyacağız" dedi.

İktidarın emekli maaşlarını enflasyon oranında artırması gerektiğini vurgulayan Ergen, emekli maaşının bir lütuf değil bedeli önceden ödenmiş bir hak olduğunu ifade etti. Ergen ,"Her çalışan bir gün emekliliği hayal eder. Çalıştığı süre içerisinde hem emeklilik hem de sağlık için prim yatırır. Emekli olduklarında kaliteli, rahat bir yaşamı düşler. Ekonomik açıdan rahat bir yaşam, sosyal-kültürel aktivitelere katılabilmek ister. Fakat ülkemizde durum öyle değil. Her insanın ödediği primlerin devlet tarafından değerlendirilip belli bir süre sonra da karşılığının ödenmesi demektir." dedi.

Tüm Emekliler Sendikası Genel Başkanı Zeynel Abidin Ergen, emeklilikte yaşanan sorunları GAZETE DURUM'a değerlendirdi:

Refah payı kesildi

Ülkemizde kronikleşmiş bir enflasyon var. Bu süreğen enflasyon içerisinde kimi zaman iktidar, TÜİK'in yaptığı ve gerçek durumla örtüşmeyen hesaplarla enflasyonu düşük gösteriyor. Özellikle emeklilerin temel yaşamını ilgilendiren giderleri çok düşük gösteriliyor. Bu da bizim gerçek enflasyon oranından maaşlarımıza yansımıyor. Çünkü zam enflasyon oranında veriliyor. 2008'e kadar hem enflasyon oranına zam yapılıyordu hem de refah payı dediğimiz bir pay veriliyordu. 2008'den sonra AK Parti hükümeti emeklilere verilen bu pay kesildi. 2008'den 2022'ye kadar 14 yıl içerisinde ülke her yıl yüzde 5 büyüse 70 puan eder. Bileşik hesapla yaptığınız zaman bu 170'i geçer. Örneğin 5 bin lira maaş alan bir emeklinin bu refah payından kaynaklı 3.500-4.000 TL arası kaybı var. Emeklilerin bu kayıplarının karşılanması gerekir.

"Emekli et yiyemiyor"

Emekli artık et yiyemiyor. Etin kilosu olmuş 150 TL. Ekmek bile almakta zorlanıyor. "1978'de tüp kuyrukları vardı" diyorlar. Oysa 1978 ile aramızda 44 yıl geçmiş. O zaman tüp kuyruğu vardı, bugün ekmek kuyruğu var. Çoğu yerde 500 metre ekmek kuyruğu oluyor. Emekli yaşamı boyunca bir ev almamışsa zaten hayatı mahvolmuş demektir. Kentten köye tersine göç genellikle emeklilerde oluyor. Zorunlu göç bu. Emekli olduktan sonra gezmeye vakit oluyor ama para yok. En azından ören yerleri, müzeler emekli kartı olanlara ücretsiz yapılmalı.

Çalıştıkça azalan maaş

Şu anda sigortalı olarak çalışan kişiler, çalıştıkça daha az maaş alacaklar. Normalde ödenen prim üzerinden emekli olunduğu için çalıştıkça daha çok prim ödenir ve daha çok emekli maaşı alınır. Ama bunların hepsi ters yüz edildi. Nedeni ise 1995 yılında Dünya Bankası'nın tavsiye kararına o dönemdeki hükümet de uydu. Ama toplumsal tepkilerden korktukları için emeklinin maaş ödeme puanı yüzde 70'ten yüzde 65'e kadar düştü. Özellikle 2008 sonrasında AK Parti hükümeti kimi sektörlerde yüzde 30'lara kadar düşürdü.

Sendikalaşma hakkı

Emeklinin ulaşım, gıda, barınma gibi çok fazla sorunu var. Bir de çocuk giderleri var. Emeklilerin nefes alabilmesi için devletle bir pazarlığa oturması gerekiyor. Sendikalaşmamız gerekiyor. Devletin de bunu kabul etmesi gerekiyor. Uluslararası anlaşmalara imza atmışız. Hem Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Sözleşmesi'ne hem de Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nde maddeler çok açık. Çalışan-çalışmayan diye tarif etmeden "Herkes sendika kurabilir" yazıyor. Anayasa'nın 90. maddesine bakıyoruz. "Uluslararası sözleşmelere attığınız imzayla ülke içinde uygulanan durum arasında bir çelişki olursa uluslararası sözleşmeler esas alınır" diyor. Buna uymuyorlarsa Anayasa'da değişiklik yapacaklar.

"Parlamento'ya girişimde bulunacağız"

1990'dan sonra kamu çalışanları fiili ve meşru zeminde sendikalaşmaya gittiler. Bunları da kapatmaya çalıştılar. En sonunda müdahale ede ede hükümet Anayasa'da bir değişiklik yaptı. O zaman işçi ve işveren sendikası deniyordu. Sonra işçi yerine çalışan dediler. Ve memurlar böylece sendika kurabildi. Bizim talebimiz orada bir değişiklik daha yapmaları. Çalışan, işveren ve emekli de sendika kurabilir demeliler. Bugün parlamentoda bulunan milletvekilleri, siyasi partiler böyle bir Anayasa değişikliğine giderlerse bizim de sendikal haklarımızın önündeki engeller kalkar. Zaten önümüzdeki birkaç ay içerisinde parlamentoya bu konuda bir girişimde daha bulunacağız.

Emekli promosyonu ve bayram ikramiyesi

Sandık emeklisi olan banka çalışanları var. Bankaların bir kısmı sandık emeklilerine bayram ikramiyelerini vermedi. Hatta kimi özel bankalar kendi personeli diye bazen promosyon bile ödemek istemiyor. Emekli maaşları 3 bin 500 TL'den başlıyor. Emeklilerin yüzde 19'u İstanbul'da yaşıyor. 3 bin 500 TL'ye İstanbul'da ev bulunamaz. Ev bulsa ne yiyip ne içecek bu insanlar. Bizim talebimiz, en düşük emekli maaşı açlık sınırının altında kalmamalı. Bugün açlık sınırı 7 bin TL'yi geçti. Bu düzenlemenin acilen yapılması gerekiyor. Bin 100 TL emekli ikramiyesi veriliyor. Dört yılda 100'er lira zam geldi. Bunun yılda 4 kere ve asgari ücret düzeyinde olmasını istiyoruz.

"Günlerce randevu alamıyoruz"

Sağlık hizmetine ulaşmakta güçlük çekiyoruz. Kalpten rahatsız olan bir arkadaşımıza ekim ayının sonuna gün verdiler. Kolonoskopi için de öyle. Bunlar ciddi şeyler. Bağırsak kanaması, kanser gibi ciddi rahatsızlıklar olabilir. Günlerce randevu alamıyoruz. Alındığında da gün veriyorlar tekrar. Şehir merkezine değil ilçelere randevu veriyor. İlaçta alınan katkı payı da aynı şekilde sorun.