Gıda mühendisleri Odasından "Salmonella" uyarısı

TMMOB Gıda Mühendisleri Odası (GMO) İstanbul Şubesi Belçika'da üretilen “Kinder” markalı bazı çikolata ürünlerinde Salmonella bakterisine ilişkin Türkiye’de yürütülen süreci eleştirdi. GMO açıklamasında, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının süreci açık yönetmediği belirtilerek, “İlgili firmanın Belçika fabrikasında üretilen bizzat kendilerinin ithal ettiği Surprise Maxi adlı ürün için herhangi bir karar verilmedi” denildi. 

Sürecin en başından gelinen noktaya kadar gerçekleştirilen ve yapılması gereken uygulamaların değerlendirildiği açıklamanın ardından, Şube Yönetim Kurulu Üyesi F. Nevin Eren ve Gıda Güvenliği Komisyonu Başkanı Mete Yolaş konuyla ilgili görüşlerini aktardı.

Salmonella krizinde cevapsız sorular

F. Nevin Eren “İlgili firmanın Belçika fabrikasında üretilen ithalatçı firma tarafından ithal edilen Schoko Bons adlı ürünü hakkında toplatma kararı verildi fakat ilgili firmanın Belçika fabrikasında üretilen bizzat kendilerinin ithal ettiği Surprise Maxi adlı ürün için herhangi bir karar verilmedi” dedi.

F. Nevin Eren açıklamalarına şöyle devam etti:

“Satış yerlerinin kontrolü Bakanlık tarafından yapılabilmesi için hangi ürün nerelere dağıtıldığı bilgisinin Üretici Firma tarafından Bakanlık ile paylaşması ve nerelerden toplatıldı bilgisinin de Bakanlık ve Firma tarafından kamuoyuna açıklanması gerekirdi.

Daha olayın boyutu bilinmiyor. Tek parti üründe mi görüldü, tek hammadde mi tespit edildi, o fabrikadan çıkan tek üründe mi? Bakanlığımız Türkiye’de bulunan üretici firmanın yaptığı ticarete ilişkin izlenebilirlik kontrolü yaptı mı? Bilmiyoruz. Kontrol ettiyse uygun mu, ceza kesti mi? Bilinmiyor. Bakanlık aynı ürünün ticaretini yapan diğer firmaları da kontrol etti mi? Onların toplandığına dair kamuoyu açıklaması da yok.

Bakanlık bütün ihtimalleri göz önüne alarak halk sağlığını önceliğinde tutacak eylem planını şeffaf bir şekilde devreye almalıydı. Yeterli sayıda gıda mühendisinin Bakanlığın kontrol bünyesinde çalışması halinde sadece İstanbul’da değil tüm Türkiye’de okullarda, sahil marketlerinde, otoyollardaki outletler, AVM ve benzeri yerlerde taranması çok daha kolay ve hızlı olurdu ki gıda güvenliği problemlerinde hızlı aksiyon halk sağlığı açısından kritik önemdedir."

“Yeni bir gıda denetim sistemine ihtiyaç var”

Gıda Mühendisleri Odası Gıda Güvenliği Komisyonu Başkanı Mete Yolaş “Kaynağı henüz tespit edilemeyen Salmonella salgınıyla ilgili bulaşanın hammadde kaynağından olabileceği ihtimaline karşı Belçika’da ithal edilen tüm gıda ürünlerinin ithalatındaki kontroller artırılmalıdır. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın bu ve buna benzer durumlara sürekli hazır olması ve zamanında reaksiyon göstermesi lazım. Türkiye’nin sürdürülebilir gıda sistemine ve bağımsız ve bilimsel Ulusal Gıda Güvenliği Kurumu’na ihtiyacı olduğu bu durum kendini gösteriyor” şeklinde konuştu. 

Yapılan basın açıklamasının tam metni şöyle:

"Aralık 2021’de ilgili firmanın Belçika Arlon’daki fabrikasında süt tankından alınan numunede Salmonella Typhimurium tespit edilmiştir. Bunun üzerine üretim hattı durdurulmuş, 10-15 Aralık tarihinde üretilen ürünler imha edilmiş ve artırılan numune alma ve analizlerin sonucunda Salmonella analizinin negatife dönmesiyle beraber üretim tekrar devam ettirilmiştir. Negatif çıkan testin ardından üretilen ürünlerin dünya çapında dağıtımı gerçekleştirilmiştir. 11 Ocak 2022’de ilgili firmanın aynı fabrikasında yarı mamül, son ürün ve üretim hattındaki yüzeylerde Salmonella Typhimurium tespit edilmiştir.

21 Aralık 2021’de test örneği alınan ilk vaka Birleşik Krallık’ta ortaya çıkmıştır. Salmonella Typhimurium vakalarının incelenmesine devam edilmiş ve Mart 2022’nin sonlarında bilim insanlarının gerçekleştirdiği ileri analiz metotlarına göre salgının kaynağının Belçika olduğu saptanmıştır. 2 Nisan 2022 itibariyle 10 Avrupa ülkesinde 150 vaka (119 doğrulanmış, 31 olası) olarak rapor edilmiş, EFSA ve ECDC tarafından salgınla ilgili AB ülkelerine uyarılar gerçekleştirilmiştir. 8 Nisan 2022’de Belçika Gıda Güvenliği Otoritesi tarafından ilgili firmanın söz konusu fabrikası kapatılmıştır.

Tarım ve Orman Bakanlığı Gıda Kontrol Genel Müdürlüğü de patlak veren Salmonella Typhimurium vakalarıyla nedeniyle 15 Nisan 2022 tarihinde ilgili firmanın ürünlerinin ithalatında %100 Salmonella Analizi uygulanacağına karar vererek Bitkisel İthalatta Yetkili İl Müdürlükleri’ni bu konuda bilgilendiren bir iç yazışma gerçekleştirmiştir. 19 Nisan 2022 tarihinde de Tarım ve Orman Bakanlığı parti numaraları L329R03 ve L336R03 ve son tüketim tarihleri ise 08.07.2022 ve 15.07.2022 olan Kinder Schoko Bons ürünleri için toplatma kararı çıkarmıştır.

 Kaynağı bulunamadı

Kaynağı henüz tespit edilemeyen Salmonella salgınıyla ilgili bulaşının hammadde kaynağından olabileceği ihtimaline karşı Belçika’da ithal edilen tüm gıda ürünlerinin ithalatındaki kontroller artırılmalı, yurtiçinde hangi noktalarda satışa sunuldukları belirlenmeli ve gerekli analizleri yapılmalıdır. Öte yandan ilgili firmanın Belçika fabrikasında üretilen ithalatçı firma tarafından ithal edilen Schoko Bons adlı ürünü hakkında toplatma kararı verilmiş fakat ilgili firmanın Belçika fabrikasında üretilen bizzat kendilerinin ithal ettiği Surprise Maxi adlı ürün için herhangi bir karar verilmemiştir. Bazı market raflarında Kinder markalı ürünlerin indirimli satıldığı tespit edilmiştir. Tarım ve Orman Bakanlığı ilgili firmanın Belçika fabrikasında üretilen ürünlerin satışını hemen durdurmalı ve parti numarası gözetmeksizin tamamını toplatmalıdır. Ayrıca Bakanlık sosyal medyadaki bilgi paylaşımlarını artırmalı, televizyonlarda da kamu spotları aracılığıyla tüketicilere konuyla ilgili uyarılar yapmalıdır.

Tarım ve Orman Bakanlığı’nın gıda güvenliğini tehdit eden durumlara sürekli hazır olması sağlanmalı, geri çağırma/toplatma işlemlerine firmaya eşlik edecek ve işlemleri denetleyecek şekilde sistemde iyileştirmeler gerçekleştirmeli ve sistemde gıda mühendislerine ağırlık vermelidir. Toplatma kararı sonrasında Bakanlık’ın Gıda Kontrol Görevlilerinin ve hatta İl Tarım ve Orman Müdürlerinin market gezerek Kinder markalı ürün aradıkları basına yansımaktadır. Bakanlık acil durum eylem planlarının yaşanan bu durumda uygulamaya koyup koymadığını, süreç yönetiminde gerçekleştirilen faaliyetleri, toplatma ve imha işlemlerini nasıl gerçekleştirdiğini de kamuoyuna açıklamalıdır."

Salmonella nedir?

Salmonella, tifo, paratifo ve gıda zehirlenmesine yol açabilen, çubuksu, Gram-negatif bir enterobakteri cinsidir. Salmonella türleri hareketlidir, hidrojen sülfür üretirler.