Gürcistan'da Rusya'ya karşı yeni bir cephe mi açılıyor?

Gazete Durum Analiz

Gürcistan'da Rusya'ya karşı yeni bir cephe mi açılıyor?

Kolektif Güvenlik Örgütü dağılıyor mu? Kırgızistan-Tacikistan arasında neler oluyor ?

Putin'in 20 yıllık iktidarı en zor dönemine mi giriyor? 

GAZETE DURUM soru sormaya devam ediyor.

Rusya'nın 2014'te Kırım'ı işgali ile başlayan imaj kaybı, Soğuk Savaş'ın sona ermesinden bu yana eşi görülmemiş bir seviyeye ulaştı.

Rusya'yı, dünyadan tecrit etmeye çalışan Batı, uyguladığı ambargonun yanı sıra Rusya'yı terörizmi finanse etmekle suçluyor. ABD Başkanı Biden, Putin'i katil bir diktatör, Rusya'yı da haydut devlet olarak adlandırdı.

Kafkasya'da yaşanan gelişmeler, bölgenin ateş çemberine dönüşebileceği izlenimini veriyor.

Azerbaycan ve Ermenistan arasındaki gerilimin aniden tırmanması, Kırgızistan ve Tacikistan sınırında yaşanan çatışmalar, Gürcistan'da yeni bir cephe açılması fikri Kafkaslar'da oynanan oyunun etki alanını göstermesi açısından dikkate değer.

Ukraynalı Milletvekili Fedor Venislavskiy, Gürcü basınına yaptığı açıklamada, "Tiflis'in, Rusya destekli Güney Osetya ve Abhazya'yı geri alma şansı olduğunu söyledi".

Venislavskiy'nin bu açıklaması, Gürcü Rüyası Partisi'nin lideri İrakli Kobahidze tarafından “Bu konuda bir referandum düzenleyip halkın Rusya'ya karşı Gürcistan'da ikinci bir cephe açılmasını destekleyip desteklemediğini öğrenebiliriz” sözleri ile karşılık buldu.

Gürcü Rüyası Partisi'ne ilk tepki Gürcistan Başbakanı Garibaşvili'den geldi.

Garibaşvili, "Ukrayna, Gürcistan ile Rusya'ya karşı yeni cephenin açılmasını istiyor. Ukrayna'dan Gürcistan'a döndükten sonra gözaltına alınan eski Cumhurbaşkanı Mihail Saakaşvili'nin gelme amacı, Gürcistan'ı Rusya ile bir savaşa sürüklemektir" dedi. Başbakan, yeni bir Mariyapol ve Donbas olmak istemediklerini ifade etmiş oldu.

Rusya'nın NATO'su olarak bilinen Kolektif Güvenlik Anlaşması'na üye iki ülke Tacikistan ve Kırgızistan sınırında yaşanan çatışmalar, Rusya'nın savunma bloku imajı üzerinde olumlu bir izlenim oluşturmuyor.

Benzer bir durum, Türkiye ve Yunanistan gibi iki NATO üyesi ülke arasında yaşanıyor. Bu benzer durumun aynı etkiyi yarattığı söylenebilir.

21'inci yüzyılda bu durum ülkeler arasındaki gerilimin doğrudan bir savaşa dönüşeceği anlamı taşımaz. 

Fakat burada önemli olan nokta bu yüzleşmenin kalıcı doğasıdır. 

Bu yüzleşme, Tacikistan ve Kırgızistan arasında sınır anlaşmazlıkları nedeni ile dönemsel olarak bölge halkı arasındaki çatışmalara yansıyor. Tacikistan, sınırda askeri yığınak yapmakla suçlanıyor. Söz konusu durumun Rusya'nın küresel jeopolitik emellerine hizmet ettiği söylenebilir.

Kırgızistan ve Tacikistan, Kolektif Güvenlik Örgütü ve Şangay üyesi iki ülke, Semerkant'ta toplantı halinde iken sınır anlaşmazlığı nedeniyle çatışmaların yaşanması, masadaki taleplerinin kabulüne yönelik bir strateji olarak değerlendirilebilir. Fakat toplantı esnasında çıkan çatışmalar, Putin'in bölgesel liderliğini sorgulatır hale getirmiştir.

Kırgızistan, Tacikistan, Türkiye, Yunanistan, Gürcistan-Osetya gerilimleri benzer gerilimlerdir.

Tacikistan ve Kırgızistan çatışma ve ateşkes yapma konusunda deneyimli ülkeler.

Azerbaycan'da işler biraz daha karmaşık durumda. Ermenistan ile 44 günlük savaşının sonucu olarak Bakü zaferini ilan etti.

Zafer gerçekleşti ama henüz tamamlanmış bir zafer denilemez.

İlham Aliyev'in, Cumhurbaşkanlığı döneminde hayata geçirmeyi düşündüğü birçok planı var.

Aliyev, Kolektif Güvenlik Örgütü içinde yer alan Ermenistan'ı Rusya karşısında sınıyor.

Aliyev, şimdiye kadar iyi bir stratejist ve jeopolitik oyuncu olduğunu ispat etti. Aliyev'in liderlik özellikleri istediğini almak için doğru zamanı beklediğini gösteriyor. Fakat bölgede yaşanan gelişmeler o anın henüz gelmediğini işaret ediyor.

Ukrayna krizi ve farklı bölgelerde yaşanan gerilimler ve uygulanan ambargolar Putin'i sorunların çözümü konusunda yalnız bıraktı. Putin'in yalnızlığı Kremlin'in muhaliflerinin kendini mutlu hissetmesi için yeterli görünüyor. Zelenskiy'nin artık tek hedefi 24 Şubat'tan önceki duruma dönmek değil. Zelenskiy'e Donbas ve Kırım'ı geri almaktan daha fazlası vaat ediliyor. 

Kiev tarihi bir şansa sahip olduğuna inanıyor ve bunu sonuna kadar kullanmak istiyor.

Son dönemde Kafkaslar'da ortaya çıkan çatışmalar ve krizlerin kırılgan yapısı, NATO ve Batı tarafından bu yapının çok kolay istismar edilebileceğini gösterdi. Ukrayna'nın kaybettiği bazı toprakları geri alması sonucu Batı'da iyimserlik dalgası oluştu. 

Bu iyimserlik dalgası Ukrayna'ya koşulsuz destek anlamı taşıyor. Verilen destek sözü jeo-politik kaygıları arttırıyor. Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, Rusya ile ilişkiler hakkında, "Şimdi taviz değil, kararlılık zamanı" dedi.

Avrupa Birliği Dış İlişkiler ve Güvenlik Politikası Yüksek Temsilcisi Borrel de, "Barış görüşmelerine koşullar izin verdiğinde başlanır. Koşullar şimdi izin vermiyor" diyerek mevcut jeopolitik durumun Avrupa'nın çıkarlarına hizmet etmediğini ifade etmiş oldu. Bu açıklamalar sonrası koşulsuz olarak verilen destek sözü, koşullu bir barışın önüne geçmiş oldu. Borel'e göre Avrupa'nın çıkarları Ukraynalıların ölümlerinden daha önemli.

Putin'in tahıl ve gübre transferi konusunda yaptığı eleştiriler Borel ve Leyen'in safları sıkılaştırma planını bozdu. Bu konuda görüş ayrılıkları güçlenmiş oldu. 

Putin, Avrupa'ya giden doğal gazı keserek AB'nin birlik ruhuna büyük bir darbe vurdu.

Putin'in izlediği politikalar ve yaptığı akıllı hamleler elbette kendi askeri-politik gücünü pekiştirme biçimi olarak okunabilir. Ya da Putin'in çok kutuplu bir dünyayı destekleme fikrindeki ısrarının bir göstergesi olarak kabul edilebilir.

Bu durum Gürcistan'da 2008 yılında yaşanan olaylar sonrası Rusya'nın stratejik ve jeopolitik çıkarları söz konusu olduğunda askeri güç kullanmaya hazır olduğunu açıkça göstermesi ile ortaya çıktı. 

Ukrayna'nın işgal edilmesi birçok yönden Gürcistan senaryosunun tekrarı niteliğindedir.

Sovyetler sonrası entegrasyonu tamamlamaya yönelik olarak gerektiğinde silah kullanma kararlılığına sahip Rus dış politikası, bu kararlılığını Ukrayna, Gürcistan ve Kırım'da gösterdi.

Avrasya Birliği, Kremlin'in ulusal projesi olarak yalnızca Rusya'nın ekonomik ve siyasi kalkınma sorununa bir çözüm değil aynı zamanda uluslararası arenada görünür bir oyuncu olarak hayatta kalma aracıdır.

Moskova, Batı ile jeopolitik bir çatışmanın kanıtını bulmaya çalışmakta ısrarcı görünüyor. 

Amerika, Avrupa ve eski Sovyet Cumhuriyetleri arasındaki ilişkiler aşırı hassas ve ilişkilere güvensizlik hakim. Hal böyleyken Rusya sınırlarındaki çatışmalar Rusların savunmacı tarafını motive ediyor.

Rusya'nın kendisini kuşatılmış bir kale olarak görmesi dış politikasının merkezine kendini tecrit etme eğilimi olarak yansıyor. Elbette bu dış politika anlayışının bu yönde gelişmesinin birçok nedeni var.

İslam coğrafyasında oluşan sahte demokrasi dalgası, Suriye ve Irak'ta genişleyen aşırılık ve radikalizm, Libya ve Suriye Savaşı sonrası bu bölgelerde oluşan siyasi belirsizlik ve benzeri nedenler Moskova'ya güç faktörünün uluslararası ilişkilerde hâlâ önemli bir öncelik olduğunu gösterdi.

Libya, Mısır ve diğer bazı devletlerde yaşanan çatışmalar bu bölgelere demokrasi yerine kaos getirdi.

Demokrasi için yapıldığı iddia edilen bütün girişimler yeni bir çatışma ortamı yarattı.

Aşırılıkçı ve radikal gurupları harekete geçirdi. Bu durum Rusya ile Batı arasındaki karşılıklı güvensizliği artırdı. Bu güvensizlik ve Arap Baharı'nın sonuçları Rusların uluslararası durumu ve gelinen noktayı doğru okudukları fikrine kapılmasına neden oldu.

Moskova açısından bu güvensizlik ve sınırlarını tehdit eden çatışma ortamının yarattığı uluslararası boşluğu, sadece çok kutuplu bir dünya doldurabilir.

Rusya, Batıyı dengelemek için Çin, Hindistan Güney Amerika ve Şangay İşbirliği Örgütü gibi yeni denge merkezlerinin kurulması fikrini, NATO'nun meydan okumalarına karşı bir uzlaşma aracı ve koruma kalkanı olarak görüyor.

Ukrayna Savaşı en tehlikeli aşamasına girdi.  

Vladimir Putin, iktidarda olduğu yirmi yılı aşkın süredir en ciddi sınavı ile karşı karşıya olabilir. 2023'te dünyanın nasıl görüneceğini tam olarak bilemiyoruz. Fakat şimdiki durumdan farklı olacağı kesin.

Sonuç olarak Avrupa ve Avrasya arasında iş birliğini sağlamak daha zahmetsiz olacaktır. Rusya-ABD ve Avrupa Birliği arasında yaşanan gerilimde uzlaşma açısından Avrupa'nın zayıf bir rakip olduğuna şüphe yoktur. Avrupa'nın krizi sona erdirmek için kapsamlı bir siyasi program önermesi daha kolay ve daha uygun olacaktır. Bu durum aynı zamanda Rusya ve Ukrayna için de bir yol haritası olabilir. Bu yaklaşım anlaşmazlık düzeyini azaltabilir.

Avrasya ilişkileri açısından Rusya ve ortakları arasında karşılıklı ve sürdürülebilir bir uzlaşma sağlanamazsa, Rusya ile doğusundaki komşuları arasında sorunlara neden olabilecek uzun süreli bir çatışma tehlikesi doğabilir.

Rusya, Sovyetler Birliği ve Yugoslavya'nın parçalanması ile ortaya çıkmış ülkelerdeki kan davasını sona erdirmeden ve geçmiş bagajlarından kurtulmadan hem Kafkaslar'da hem de Batı'da kalıcı bir barış sağlayamaz. Rusya'nın, Kafkaslar'da Batı'nın bölge üzerindeki çıkarlarını iyi okuması yeterli değildir. Avrasya entegrasyon anlayışı ve komşu ülkelerle ilişkilerinde kendisini kuşatılmış bir kale olarak görme fikrinden ve kendini Batı'dan tecrit etme anlayışından uzaklaşmalıdır. 

Siyaset hem yumruk gösterme hem de tokalaşma sanatıdır.

Rusya, Kara Deniz ve Azak Denizi'nde kaybettiği pozisyonunu tekrar kazanmak istiyorsa tokalaşmaya hazır olmalıdır. Rusya için Avrupa ile bir barış anlaşması imzalamak, Amerika ile bir barış anlaşması imzalamaktan daha kolaydır.

NOT:

Değerli gazetedurum.com.tr okuyucuları, doğrudan @gazete_durum Twitter adresinden bizi takip ederek olaylardan anında haberdar olabilirsiniz. Amacımız insanların olaylara farklı bir pencereden bakmalarını sağlamak! Bilmek haktır.