Gencal: “Ödemeler dengesi kriziyle karşılaşabiliriz”

Deniz Dalgıç

ANKARA - Amerikan Merkez Bankası (Fed), 75 baz puanlık faiz artışına gitti. DEVA Partisi Kurucular Kurulu Üyesi ekonomist Ömer Gencal, Fed'in 75 baz puanlık faiz artışına gitmesinin dolarda yukarı yönlü harekete neden olacağını belirterek, “Bizim gibi gelişen ülkeler kaynak bulma konusunda ciddi sıkıntılarla karşı karşıya kalabilir. Düzgün bir para politikası uygulanmadığı sürece Türkiye'nin önümüzdeki aylarda ciddi bir ekonomik problemi olacak. Finansal kesim tarafında ödemeler dengesi kriziyle karşılaşma ihtimalini yüksek görüyorum. Bunun bankacılık sektöründeki problemleri ve borç ödeme konusundaki birtakım temerrütleri tetiklemesinden korkuyorum” dedi. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası'nın (TCMB), bugün politika faizini sabit tutmasını beklediğini söyleyen Gencal, “Gerçek enflasyonun üç haneli, açıklanan enflasyonun yüzde 81'lerde olduğu bir yerde para politikasını yüzde 13'te tutuyor olmalarının hiçbir anlamı yok. En azından kendi, 'Faiz haramdır' söylemine biraz daha destek vermek için 0'a çekseler çok daha iyi olur” diye konuştu.

Gencal, GAZETE DURUM'a Fed'in faiz kararını yorumladı. Gencal'a sorduğumuz sorular ve yanıtları şöyle:

Fed, eylül ayında 75 baz puanlık bir faiz artışına gitti. Bu durumu nasıl değerlendiriyorsunuz?

Beklediğim bir karardı. Aralık sonunda yapılan Fed toplantısında oy verme hakkı olan başkanların ileriye dönük birtakım tahminleri var. 15 Aralık'ta yapılan toplantıda 2022'nin sonunda faiz oranlarının 0,75 civarında olacağı tahmin edilmiş. Mart ayında enflasyonun yukarıya doğru gelmesiyle bunda çok ciddi bir sıçrama var. Bu sıçramada bugün geldiğimiz değerin çok çok altında, 1,75 olacağını düşünmüşler. Hazirana geldiğimizde enflasyon konusundaki görüntü iyice kötüleşmeye başladığı için bu oran 3,35 civarında bir yere gelmiş. Dün yapılan toplantıda, Fed'in sene sonu faiz oranlarını 4,25'e çıkarma projesi olduğu açıklandı. Az bir süre kaldı. Enflasyon dinamiklerindeki bozulma tüm yönleriyle hissediliyor. Fed'in bile çok kısa bir süre içerisinde faiz artırım beklentisi koyuyor olması küresel ekonominin ne kadar kaygan bir zeminde olduğunu gösteriyor. Tedarik zincirleri, Ukrayna-Rusya Savaşı, jeopolitik riskler, Çin'in Tayvan'a karşı takınmış olduğu durumlar, resesyon dolayısıyla küresel piyasaların bizi ve Amerikan ekonomisini nasıl etkileyeceği konusunda belirsizlikler devam ediyor. Enflasyon kontrol altına alındı. Kontrol altına alınan enflasyon dolayısıyla beklentiler aşağı çekildi. Oradaki belirsizlikler birtakım gelişmelerle etkisini çok daha kuvvetli olarak hissettiriyor. Bundaki en önemli bileşenlerden biri enerji. Önümüzdeki dönemde petrolün varil fiyatının 2023'te 90 dolar civarında olacağı, ardından düşeceği yönünde tahminler var. Dünyada bazı belirsizlikler hakim. O nedenle enflasyon büyük olasılıkla baskı yapmaya devam edecek. Bu baskı, açıklanan faiz oranlarının yeterli olup olmadığı konusunda verileri takip etmeye yönlendirecek. Sene başındaki beklentilerin çok düşük olması gibi, belki bugün yapılan tahminler de büyük bir yanılma payıyla önümüze çıkacak. Ekonominin durgunluğa girdiği doğru ama durgunluk dolayısıyla enflasyonun düşüyor olmasını bekleyemeyiz. Bir stagflasyon sorunuyla da karşılaşabiliriz. O yüzden enflasyonun düşmesi için Fed'in daha agresif kararlar alıyor olması gerekebilir.

Fed'in kararı doların seyrini nasıl etkileyecek?

Dolar, değer kazanmaya devam edecek. Bu agresiflik devam ettiği sürece Amerikan dolarının yükselme ihtimali bana göre yüksek. Bu güçlenme ihtimaliyle birlikte dünyadaki ekonomik problemler de biraz daha gün yüzüne çıkacak. Fed bir yandan bilanço küçültüyor. Bir yandan faiz artırıyor. Bizim gibi gelişen ülkeler kaynak bulma konusunda ciddi sıkıntılarla karşı kaşıya kalabilir. Bizler açısından problem olacaktır.

Fed'in faiz kararı Türkiye'yi nasıl etkileyecek?

Bizim sadece bu sene içerisinde kamu, bankacılık kesimi ve özel kesim olmak üzere 24 milyar dolarlık dış borcumuz var. Bir yıl süre içerisinde ticarete konu olan finansmanlar dahil 181 milyar dolarlık borç ödememiz gerekiyor. Bunun 54 milyar dolarlık kısmı bir yıl içerisinde çevrilmesi gereken sendikasyon kredileri, eurobondlar. Buna kamu bankaları, özel bankalar, kamu sektörü ve şirketler dahil. Ciddi bir borç yükü ve cari açık söz konusu. Merkez Bankası'nın eksi 52 milyar dolarlık rezervleri, sadece başka dost ülkelere avuç açılarak finanse edilebilecek bir durum değil. Düzgün bir para politikası uygulanmadığı sürece Türkiye'nin önümüzdeki aylarda ciddi bir ekonomik problemi olacak. Finansal kesim tarafında ödemeler dengesi kriziyle karşılaşma ihtimalini yüksek görüyorum. Bunun bankacılık sektöründeki problemleri ve borç ödeme konusundaki birtakım temerrütleri tetiklemesinden korkuyorum.

Fed Başkanı Jerome Powell, 75 baz puanlık faiz artışından sonra yaptığı konuşmada, "Faizleri indirmeden önce enflasyonun yüzde 2'ye gerilediğinden emin olmalıyız. Enflasyonun yüzde 2'ye doğru gittiğinden emin olduğumuzda faiz artırımı hızını yavaşlatacağız" dedi. Powell'ın bu sözlerini nasıl değerlendiriyorsunuz?

Doğru, sonuçta bu bir beklenti yönetimi. Fed belli bir kredibilite sağlamak istiyor. Şimdiye kadar yaptığı açıklamalarla enflasyonun gerisinden geliyor olması nedeniyle kredibilite açığı söz konusuydu. Fed, faizi düşürmeyeceği mesajını kuvvetlendirmek istedi.

TCMB'nin politika faizinde nasıl bir değişikliğe gitmesini bekliyorsunuz?

Çarpmada 1, toplamada 0 diyebilirim. Gerçek enflasyonun üç haneli, açıklanan enflasyonun yüzde 81'lerde olduğu bir yerde para politikasını yüzde 13'te tutuyor olmalarının hiçbir anlamı yok. En azından kendi, “Faiz haramdır” söylemine biraz daha destek vermek için 0'a çekseler çok daha iyi olur.