Adım adım termik santral kurma girişimi

Ömer ŞAN

ANKARA- GAZETE DURUM'un kamuoyu gündemine taşıdığı, Bingöl Karlıova’da Türkiye Kömür İşletmeleri Kurumu (TKİ) tarafından ihale edilerek kurulacağı kaydedilen termik santral ihalesi ile ilgili iddialara valilikten yanıt geldi. İhalenin yapıldığı 7 Haziran Salı günü, yazılı açıklama yayınlayan Bingöl Valiliği, “Yapılan ihale termik santrali kurma ihalesi değil, sadece var olan kömürü ekonomiye kazandırma ile ilgilidir” açıklamasında bulundu.

İhale 18 Mayıs’ta duyuruldu

TKİ'nin, Bingöl'ün Karlıova ilçesinde belirlenen kömür sahalarının rödovans karşılığı işletilmesi için ihaleye çıkılacağını duyurduğu ilanı, Resmi Gazete'nin 18 Mayıs 2022 tarihli sayısında yayımlandı. İlana göre, kömür sahalarının rödovans karşılığı işletilmesi için yapılacak ihalenin kesin teminat bedeli ise 15 milyon lira olarak belirlendi. İhale, 7 Haziran Salı günü saat 15.00'te TKİ Genel Müdürlüğü'nde yapıldı ancak ihaleye ilişkin herhangi bir resmi açıklama yapılmadı.

"Tüm canlılar için büyük felaket"

TKİ’nin Karlıova Halifan köyünde daha önce kurulması planlanan 150 megavat gücündeki termik santral sahasında yeni ihale sürecini başlatması, tepkileri de beraberinde getirirken; Bingöl Çevre Derneği (Binçev-Der), “Bingöl’de termik santral, ormanlar başta olmak üzere tüm canlılar için büyük felaket olur” uyarısında bulundu.

Bingöl Çapakçur gazetesinin haberine göre, daha önce iptal edilen Karlıova Termik Santrali için yeniden ihaleye çıkılacağı iddiaları, sosyal medya ve kamuoyunda tepkilere neden olurken; Binçev-Der Başkanı Cuma Karaarslan, duyarlı-duyarsız herkesi termik santralin yapımına karşı çıkmaya davet etti.

Valilik'ten ihale günü açıklama

Bingöl kamuoyu, sosyal, yerel ve ulusal medyada oluşan tepkilere, ihalenin yapılacağı açıklanan 7 Haziran 2022 Salı günü Bingöl Valiliği'nden yazılı bir açıklama ile yanıt verildi.

Valilikten yapılan açıklamada, “Bazı basın yayın organları ve sosyal medya platformlarında yer alan ‘Bingöl’de Termik Santral İstemiyoruz’ başlıklı haber ve paylaşımlar üzerine kamuoyunu bilgilendirmek amacıyla Valiliğimizce açıklama yapma gereği duyulmuştur. Buna göre: Karlıova İlçemizde bulunan 78 milyon ton kaynak Linyit rezervi, termik santral kurulma şartı olmaksızın, rödövans yöntemiyle işletilmek üzere ihale edilecektir. Söz konusu sahada bulunan yaklaşık 78 milyon ton kaynak linyit rezervi açık işletme yöntemi ile üretilmeye uygun olup; ihaleyi kazanacak olan işletici ile rödövans sözleşmesi ve şartnamesinde belirlenen hükümler doğrultusunda sözleşme imzalanarak yer teslimi yapılacaktır. Yapılan ihale termik santrali kurma ihalesi değil, sadece var olan kömürü ekonomiye kazandırma ile ilgilidir” denildi.

İhale yapıldı

Edinilen bilgiye göre, TKİ Genel Müdürlüğü'nce, Karlıova’da, ‘62715-12561 Sicil numaralı’ ruhsat sahalarının, ‘Rödövansla 78 milyon ton Kömür Rezervi İşletilmesi işi ihalesi’ Ankara'da yapılırken ihaleyi, 1 milyar 959 milyon 750 bin TL (yüzde 20,10 hasılat payı) teklifle Ziver İnşaat kazandı. İhaleyi kazanan ve Bingöl kökenli olduğu kaydedilen firmanın neredeyse Bingöl’deki tüm önemli ihaleleri kazandığı da ileri sürüldü.

Daha önce de ihale açıldı

TKİ Genel Müdürlüğü, Bingöl-Karlıova termik santrali için ilk adımı 2008 yılında atmış; Bingöl-Karlıova kömür sahası için termik santral kurma şartıyla rödovans sistemiyle işletilmek üzere, 7 Ekim 2008'de ihaleye çıkılmıştı. İhale, bu süreçte teklif gelmemesi üzerine iptal edilmişti.

Daha sonra 30 Mayıs 2013’te, TKİ’ye ait Bingöl Karlıova'da, bu kez 88 milyon 662 bin ton görünür linyit kömürü olduğu kaydedilen 3 bin 167 hektarlık alanın işletme hakkının, 30 yıllığına devri için yeniden yapılan ihalede en yüksek teklifi Aksa Enerji verdi.

Bu ihale için 9 firma doküman alırken, 3 firma teklif verdi. Buna göre, Difer Enerji Sanayi ve Ticaret AŞ bölgeye kuracağı termik santralden üreteceği elektrik için kwh başına 0,77 kuruş; Flamingo Bioyakıt Üretim Sanayi ve Ticaret Ltd. Şti. 1,53 kuruş, Aksa Enerji Üretim AŞ ise 3,2 kuruş rödovans fiyatı ödemeyi taahhüt etti. İhalenin nihai sonucu, tekliflerin komisyonca değerlendirilmesinden sonra açıklanacak ve yapılacak sözleşme 30 yıllık olacaktı.

30 yıl dolmadan ihale

Aynı dönemde yapılan değerlendirmelere göre firma, sözleşme süresince en az yıllık 900 milyon kilovatsaat enerji üzerinden rödovans bedeli ödeyecekken, sahadan üretilecek kömürün tamamının termik santralde değerlendirilebileceği ve mevcut kömür potansiyelinin 150 megavat gücündeki bir santrali 30 yıl süreyle besleyecek durumda olduğu kaydedilerek; sahada yeraltı yönteminin de uygulanacağı belirtiliyordu. Ancak Aksa Enerji daha sonra ihaleden çekildiğini açıkladı ve ihale yeniden iptal edildi.

Kamuoyu ikna olmadı

İhale öncesi başlayan ve #TermikSantralİstemiyoruz etiketiyle yürütülen ihalenin iptaline yönelik kampanya ve kamuoyunda yükselen tepkiler üzerine Bingöl Valiliği'nden yapılan açıklama kamuoyunu ikna etmedi ve tepkiler açıklamalara karşın sürdürüldü.

BingölOnline haber sitesinde yer alan habere göre, bölgenin doğasına, suyuna ve canlısına büyük zarar vereceği belirtilen kömür işletmesinin insan sağlığı açısından da büyük risk teşkil ettiğine dikkat çeken vatandaşlar, doğalgaz kullanımının yaygınlaştığı bu süreçte kömüre olan ihtiyacın düşük seviyelerde olduğu, ekonomik değeri ne olursa olsun insan sağlığı ve doğanın daha kıymetli olduğunu vurguladı.

'Adım adım termik santral kurma girişimi!'

Bingöl Valiliği’nin açıklamasına tepki gösteren Binçev-Der Başkanı Cuma Karaarslan, şunları söyledi: “Halifan kömürü kalorisi 2 bin 266, tezeğin kalorisi 2 bin 644. Bu ihale adım adım termik santral kurulum girişimi ve adresi önceden belirlenmiş siyaset müteahhit işbirliğidir. Termik santral ihalesi zaten direk olmaz, bu nedenle kömür işletmesi sahası ruhsata bağlanmış, içerik olarak rödövans karşılığı verilir. Daha sonra işletme aşamasında ruhsatta yer alan işler gerçekleştirilir. Halifan kömür işletmesi 2008'de termik santral kurmak üzere ruhsatlanmıştı. Bu durum Silopi'de de aynen uygulandı. Önce kömür işletmesi ve asfalt malzemesi üretimi başladı, daha sonra 2013 yılında termik santral kuruldu ve gık çıkmadı. Valiliğin açıklaması değerli lakin Bakanlıktan ihale içeriği ve sınırlama şerhlerini görmek istiyoruz. Yani belge içeriğinde ihale edilen fiziki kalemler ve esnek olmayan ifadeleri görmek istiyoruz.”

Rödövans sözleşme nedir?

Maden haklarının bölünebilmesinin yasak olduğuna ilişkin Maden Kanunu'nda (Maden K.m.5/I) yer alan düzenleme, uygulamada rödövans sözleşmelerinin ortaya çıkmasına neden olmuştur.

Rödövans sözleşmesi, maden işletme ruhsatı sahibinin maden sahasının tamamı veya bir kısmı üzerinde sahip olduğu maden işletme izninden kaynaklanan madencilik faaliyeti yapma ve maden ocağından çıkan maden cevherlerini kullanma, yararlanma ve üzerinde tasarruf yapma yetkilerini devretmeyi taahhüt ettiği; buna karşılık, rödövansçının (rödövans verenin) sözleşmede kararlaştırılan rödövans bedelini ödeme ve belirli miktarda üretim yapma borcu altına girdiği bir özel hukuk sözleşmesidir.

Rödövans sözleşmesi, kanuni düzenlemeye konu olmayan karma bir sözleşmedir. Zira rödövans sözleşmesinde tipik bir sözleşmeye Maden Kanunu ve Madencilik Faaliyetleri Uygulama Yönetmeliği tarafından yabancı yan edimler eklenmiştir. Karma sözleşmeler kanunen düzenlenmemiş olduğu için, bu sözleşmelere kanun hükümleri ancak kıyasen uygulanmalı veya hâkim Medenî Kanun'un 1'inci maddesine istinaden hukuk yaratmalıdır. Öğreti ve yargı kararlarında ürün (hasılat) kirası sözleşmesine ilişkin Borçlar Kanunu'nda yer alan hükümlerin niteliğine uygun düştüğü ölçüde rödövans sözleşmelerine kıyasen uygulanacağı kabul edilmektedir.

GAZETEDURUM İLGİLİ HABER