Vegan Süt

Haber Merkezi

SENA SELIŞIK 

Son yıllarda bulduğumuz her bitkinin sütünü üretmeye çalışıyoruz. Badem sütü, soya sütü, Hindistan cevizi sütü, yulaf sütü, fındık sütü, pirinç sütü... Son olarak aralarına patates sütü eklendi. Ben üzerinde vegan etiket gördüğüm her ürünü alma eğiliminde olduğum için brokoliden bile süt yapsalar hiç tereddüt etmeden tadına bakarım. Türkiye’de maalesef ithal vegan sütlerin fiyatları inek sütlerine kıyasla çok yüksek ancak son yıllarda markalar çeşitlenmeye başladı ve fiyatlar da makul seviyelere gelmeye başlıyor. Burada “makul fiyat” diyorum Türkiye’de yaşadığımızı unutarak ama sadece inek sütü fiyatlarıyla kıyaslayarak bu cümleyi kurdum çünkü birkaç sene öncesine kadar marketlerde yalnızca tek marka bulunuyordu.

Yine de “vegan sütler pahalı” demek büyük haksızlık çünkü bitkisel sütleri evimizde bile yapabiliyoruz. İnek sütü üretebilmek için salonumuzda bir inek beslememiz gerektiğini düşünürsek, görece pratik ve konforlu bir tercih.

Vegan etiketli ürünler

Vegan besinlerin herkes tarafından tüketilebileceğini her fırsatta söylüyoruz fakat vegan etiketli ürünler konusunda bir kafa karışıklığı olduğunu görüyorum. “Vegan” etiketli ürünler tabii ki “Bu ürünü yalnızca veganlar tüketebilir” anlamına gelmiyor fakat şurayı kaçırmayalım, bir ürün eğer vegan etikete sahipse hedef kitlesi veganlardır. Şöyle düşünebilirsiniz, vegan etikete sahip olmayan ama hemen herkesin sıkça tükettiği birçok üründe vegan etiket yok; ekmek, makarna gibi. Fakat vegan sütlerin hedef kitlesi laktoz intoleransı olan insanlar olmamasına rağmen, bitkisel sütler doğal olarak laktozsuz olduğundan, laktoz alerjisi olan insanlar için bu durum bir tercih sebebi olacaktır. Vegan sütlerin popülaritesinin artacağı yönündeki fikrimin temelinde vegan sayısındaki artışın yanı sıra ürün çeşitliliği yatıyor. Çünkü birçok şey deneyebiliyoruz ve patatesten bile süt üretebiliyorken bu kadar çeşitliliğin arasında -fiyatların inek sütleriyle eşitlendiğini varsayalım- markette “laktozsuz inek sütü” aranacağını zannetmiyorum.

Vegan sütleri tercih etmek için etik sebepler

Bitkisel süt üretiminde, hayvansal süt üretimiyle kıyaslandığında, hem daha az su ve toprak kullanılıyor hem de daha az sera gazı üretiliyor. Yani hangi vegan sütü tercih ederseniz edin, hayvansal sütlere kıyasla, gezegene çok daha az zarar vermiş oluyorsunuz.

En az karbon emisyonuna sebep olan süt, badem sütü. Hayvansal süt üretimi, yaklaşık 5 kat daha fazla karbon emisyonuna sebep oluyor.

Kullanılan su miktarlarını da kıyaslayalım. Üretimi sırasında en az su kullanılan süt, soya sütü. Hayvansal süt üretimi için soya sütüne kıyasla yaklaşık 23 kat daha fazla su kullanılması gerekiyor.

Son olarak toprak kullanımını da kıyaslayalım. Pirinç sütü bu konuda en masum olanı. İnek sütü üretiminde, pirinç sütüne kıyasla yaklaşık 26 kat daha fazla arazi kullanılması gerekiyor.

Vegan sütler ne kadar besleyici?

Bitki bazlı bir sütün türü ne olursa olsun, adını aldığı bitkinin yalnızca çok küçük bir miktarını içerir. Yani kahvenize fındık sütü eklediğinizde bir kâse çerez yemişsiniz gibi düşünmemelisiniz. Şöyle bir oran verebiliriz, bir paket yulaf sütünün yalnızca yüzde 10’u yulaftan oluşuyor. Soya sütünde bu oran yüzde 5 ila yüzde 8 arasında değişirken fındık ve badem sütünde yüzde 2’nin altında. Hindistan cevizi sütünde diğerlerine kıyasla daha yüksek bir oran var, yüzde 13’e kadar çıkabiliyor.

Aramıza yeni katılan patates sütünün bir litresinde ise 60 gram patates bulunuyor. Tariflerde böyle gram cinsinden ifadeler beni gıcık eder, hemen düzeltiyorum, bir küçük patates.

Şimdi bir de bu besinleri direkt olarak yerseniz daha besleyici olacağı gerçeği var fakat “süt içeceğime onun yerine fındık yerim daha iyi” sonucunu çıkartamayız çünkü kahvenize fındık veya yulaf dökemezsiniz. Eğer içlerinden en besleyici olanı seçmek istiyorsanız soya sütünü tercih etmelisiniz. Soya sütündeki protein miktarı inek sütündekiyle aynı. 100 ml’de 3-3,5 gram protein mevcut.

Patates sütündeki protein miktarı ise Hindistan cevizi ve pirinç sütündekine eşit. Badem sütündeki protein oranı bu sütlerden fazla ama yine de soya sütünden az, 100 ml badem sütünde 1 gram protein bulunuyor.

Vegan sütlerde de inek sütünde olduğu gibi şeker ilavesi var, o yüzden bitki bazlı sütleri evde yapmak yerinde satın almayı tercih ediyorsanız, şekersiz olanlara yönelmek çok daha sağlıklı olacaktır.

Patates sütündeki protein oranı sizi tatmin etmiyorsa içine biraz badem ekleyebilirsiniz. Burası tarif sayfası değil elbette ama laf arasına sıkıştıracağım, patatesleri haşlayıp suyuyla beraber blenderdan geçiriyorsunuz, süzüyorsunuz ve sütünüz hazır. Oldukça ucuz yani fark ettiyseniz. Vegan ürünler pahalı dendiği için böyle fırsatları kaçırmıyorum. Evde sadece patates kullanarak bile vegan süt yapılabiliyor daha ne olsun?