Hayat ağacı olarak adlandırılan 'Zeytin' meyvesinin sembolik anlamı

Züleyha Kandöker Yiğit

Hayat ağacı olarak da adlandırılan meyvesi pek çok medeniyet tarafından kutsal sayılan bu emsalsiz meyve zeytine dair bilgiler zeytinin sadece bir meyve olmadığını bizlere gösteriyor.

Ramazan ayındayız ve Ramazan boyunca tutulan uzun oruçlar sırasında zeytin, antioksidan özellikleri sayesinde karaciğerin temizlenmesine yardımcı olur. Orucun açılması için zeytin tüketmenin önemi kadar, sahurda da zeytin tüketmek önemlidir. Yapılan araştırmalar, susatmayan ve acıktırmayan besinler arasında zeytinin önde gelenlerden olduğunu göstermektedir. Sahurda sınırlı sayıda vitamin ve mineral içeren zeytin tüketimi, gün boyunca susamama ve açlık hissinin önüne geçer.

Akdeniz ülkesi olmamızın getirmiş olduğu avantajdan dolayı zeytin sabah kahvaltılarında Anadolu halkının vazgeçilmezidir. Zeytin meyvesinin sağlık açısından bu kadar faydalı olması iftarda da oruç açılırken en çok tercih edilen besin olmasını sağlıyor. Zeytin, beslenme kültürümüzü bu kadar etkiliyorken onun tarihsel ve sembolik anlamı da hayatımızda önemli yer tutuyor.

Peki zeytin ağacı nasıl ortaya çıkmış?

Kültür zeytini, yabani zeytin ağaçlarının aşılanmasıyla ortaya çıkmıştır. Ülkemizin pek çok yerinde geniş alanlar kaplayan yabani zeytin ağaçlarına 'delice' adı verilir.

Zeytin yetiştiriciliğinin 6000 yıl önce Anadolu ve Doğu Akdeniz'den başlayıp buradan yayıldığı sanılmaktadır.

Zeytinin bir kültür bitkisine dönüşmesi M.Ö 4000'lerde gerçekleşti. Ancak meyvesinin sıkılıp yağının çıkarılması için 1500-2000 yıl daha geçmesi gerekti.

ZEYTİN 3000-4000 YIL ÖMÜR SÜREBİLİR

Zeytin ağacına dair en eski bulgular Ege Denizi'ndeki Santorini Adası'nda yapılan kazılara dayanır. Buradaki çalışmalarda 39 bin yıllık zeytin yaprağı fosillerine rastlanmıştır.

Zeytin ağacı ortalama 300-4000 yıl ömür sürdürülebilirken 'Hayat Ağacı' ya da 'Ölmez Ağaç' olarak da adlandırılıyor. Ancak yapılan araştırmalarda 1000 hatta 3000 yaşında zeytin ağaçlarına rastlanmıştır. Bir zeytin ağacı öldüğünde köklerinden yeni bir ağaç doğar.

Zeytin ağacının bir yıl ürün verirken ikinci yıl yeniden ürün vermez. Yani zeytin ağacı üst üste ürün vermez. Yetiştiriciler tarafından bu 'var yılı' ve ' yok yılı' olarak adlandırır.

Zeytin yapraklarının üst yüzeyi koyu gri ve tüysüzdür. Alt yüzeyi ise mavimsi gümüşi renkli ve beyaz sık ipeksi tüylerle kaplıdır.

Zeytin meyvesi önce yeşil renk olur sonra mor ve olgunlaştıktan sonra parlak siyah bir renk alır.

Zeytin çekirdeği ne kadar küçük olursa cinsi de o kadar kaliteli olur.