Vefatının 5'inci yılında Prof. Dr. Şerif Mardin

Anadolu Ajansı

ANKARA- Türkiye'nin en önemli sosyolog ve siyaset bilimcilerinden Mardin, 90 yıllık yaşamında birçok siyasetçi ve ünlü isme eğitim verirken, 70 yıla yaklaşan akademik hayatına sayısız ödül, yüzlerce makale, yazı ve söyleşiyle pek çok kitap sığdırdı. Mardin vefatının beşinci yılında anılıyor.

Türk biliminde derin izler bırakan, "Merkez-Çevre ilişkisi" ve "sivil toplum" kavramlarını Türk sosyoloji literatürüne kazandıran Şerif Mardin, Türk modernleşmesi, din-siyaset ve Jön Türkler üzerine yaptığı çalışmalarla öne çıktı.

Asıl adı Ahmed Halil Şerif Arif Mardin olan Şerif Mardin, 1927 yılında İstanbul'da dünyaya geldi. Babası bir büyükelçi olan Şemseddin Bey, annesi ikdamcı Ahmed Cevdet'in kızı Reya Hanım.

Seyyid ve Mardinli seçkin bir aileye mensup olan Şerif Mardin'in aile büyüklerinden Prof. Ebulula Mardin de Türk hukuk tarihinin en önemli isimlerinden biri.

Galatasaray Lisesi'nde başladığı orta öğrenimini ABD'de tamamlayan Mardin, Stanford Üniversitesi Siyasal Bilimler Bölümü mezuniyetinin ardından lisansüstü eğitimini John Hopkins Üniversitesi'nde yaptı.

Sosyolog Şerif Mardin, 1954'te Siyasal Bilgiler Fakültesine asistan olarak girerek doktorasını 1958'de Stanford Üniversitesi'nde Hoover Institute'de "The young Ottoman movement: A study in the evolution of Turkish political thought in the nineteenth century" başlıklı tezle tamamladı.

Mardin, aynı tezin genişletilmiş halini 1962 yılında Princeton University Press'ten "The Genesis of The Young Ottoman Thought" adıyla yayımladı. Bu konu üzerindeki çalışmalarını 1964 yılında çıkan bir başka eseri "Jön Türklerin Siyasi Fikirleri: 1895-1908" ile devam ettirdi.

Hissettiği baskılar sonucu ayrıldığı Siyasal Bilgiler Fakültesindeki görevine 27 Mayıs 1960 ihtilalinden sonra dönen Mardin, 1964'te doçent, 1969'da ise profesör oldu.

"Emeritus" unvanı

Prof. Mardin, Ankara Üniversitesi'nde toplam 13 yıl hocalık yaptıktan sonra 1973'te Boğaziçi Üniversitesi'nde İktisadi İdari Bilimler Fakültesi'nin kurucu Dekanlığı ile Sosyoloji Bölümü Başkanlığı'nı daha sonra da Washington'daki American University'de İslam Araştırmaları Merkezi Başkanlığı'nı yürüttü.

Sabancı Üniversitesi'nde, Tanzimat Dönemi Türk Düşüncesi hakkındaki çalışmalarını geliştirecek olan bir programın başına getirilen Mardin, 2011 yılında kendisine "Emeritus" (fahri/onursal) profesörlük unvanı verildikten sonra da çalışmalarını sürdürdü.

Çeşitli televizyon kanallarında insan, tarih, sosyoloji, popüler kültür konularında sohbet programlarına katılan Şerif Mardin, 1993'te ODTÜ Prof. Dr. Mustafa Parlar Eğitim ve Araştırma Vakfı Yılın Bilim Adamı Ödülü'nü Prof. Dr. Tekin Dereli ile birlikte aldı.

Prof. Dr. Şerif Mardin, son olarak İstanbul Şehir Üniversitesi İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi olarak görev yapıyordu ve asistanlarıyla akademik çalışmalarına devam ediyordu.

Mardin, 1980'lerde Said Nursi'nin dini söylemi ve anlayışı üzerine çalışmaya başladı ve bu konu üzerine 1989'da bir kitabı yayınlandı.

Söz konusu yıllarda sivil toplum, Osmanlı ve Türk entelektüel tarihi, modern dünyada İslam, Nakşibendilik, sekülerizm konularında çok sayıda makale ve yazısı yayınlanan Mardin, 1980'lerin ortası ve 1990'lı yıllarda çalışmalarının toplu eserler getirilmesiyle kamuoyu ve sosyal bilimcilerden yoğun ilgi gördü.

Siyaset hayatı

Mardin, 1954 yılında Amerika'dan Türkiye'ye döndükten sonra üniversitede hissettiği baskılar üzerine bir grup arkadaşıyla birlikte üniversiteden istifa etti ve kısa süreli bir siyasi deneyimin içine girdi.

1956'da eski Demokrat Partili milletvekillerinin kurduğu Hürriyet Partisi'ne katılan ve burada genel sekreter danışmanlığı yapan Mardin, 1957 yılında Hürriyet Partisi'nin Eskişehir milletvekili adayı olarak seçimlere katıldıysa da seçilemedi. Bundan sonra uzun süre politik arenadan uzaklaştı ancak 1994 yılında yeniden siyasete ilgi göstermeye başladı.

Şerif Mardin, İsmail Cem'in önderliğindeki Yeni Demokrasi Hareketi'ne katıldı. Cem Boyner, Asaf Savaş Akat, Kemal Derviş, Mehmet Altan, Cengiz Çandar, Hüseyin Ergun'la birlikte girdiği bu hareketin başarısızlığıyla politika serüveni sona erdi.

Türkiye Sosyal Bilimler Derneği'nin kurucusu

Türkiye Sosyal Bilimler Derneği'nin kurucularından olan Prof. Dr. Şerif Mardin, 6 Eylül 2017 yılında İstanbul'da hayatını kaybetti.

Mardin'in başlıca eserleri arasında, "Din ve İdeoloji, İdeoloji, Bediüzzaman Said Nursi Olayı/Modern Türkiye'de Din ve Toplumsal Değişim, Jön Türklerin Siyasi Fikirleri 1895-1908, Siyasal ve Sosyal Bilimler, Türk Modernleşmesi, Etik Din ve Laiklik, Türkiye'de Din ve Siyaset, Türkiye'de Toplum ve Siyaset, Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu, Religion, Society and Modernity in Turkey" bulunuyor.