Türkiye’nin gizli hazinesi

Haber Merkezi

ANKARA - Farklı koşullar altında dev kayaçlar milyonlarca yılda geçirdikleri dönüşümle, değerli ya da yarı değerli taşlara dönüşüyor. Elmas, yakut, zümrüt gibi değerli taşlar yanında ametist, akik, yeşim, oniks gibi yarı değerli taşlar bu şekilde ortaya çıkıyor.

Çoğunlukla ziynet eşyalarında bu taşlar kullanılsa da mimaride ve yapıların süslenmesinde kullanılan taşlar da kıymetli ve her taş her bölgede bulunmuyor.

Türkiye, yapılarda kullanılan bu taşlar açısından dünyanın en şanslı ülkeleri arasında yer alıyor. Türkiye’ye özgü kimisi küçük eşyaların yapımında kimisi de mimari eserlerde kullanılan 11 ayrı taş türü var. Bunlar lüle Taşı, Oltu Taşı, Ankara Taşı, Sille Taşı, Küfeki Taşı, Nevşehir Taşı, Ahlat Taşı, Midyat Taşı, Bayburt Taşı ve Denizli Traverteni olarak sıralanıyor.

Dünya mermerinin yarısına yakınına tek başına sahip olan Türkiye’nin Elazığ Vişnesi olarak bilinen kırmızı renkle mermeri ise neredeyse tükendi.

Yapılarda kullanılan ve Türkiye’ye özgü bu taşlar, mimariye de damgasını vuruyor. Selçuklulardan kalma mimari şaheserlerin tamamına yakını Sille Taşı’ndan yapılmış durumda. 2 bin derece ısıya dayanabilen Sille Taşı, Konya’dan çıkarılıyor.

Türkiye Cumhuriyeti’nin kurulması ve Milli Mimari akımının başlamasıyla inşa edilen 1. Meclis, Ankara Hukuk, Dil Tarih ve Coğrafya Fakülteleri, Ankara Garı, İşbank, Sümerbank binaları gibi yapılar ise ‘Ankara Taşı’ olarak bilinen pembe renkli andezit taşı ile inşa edildi.

Jeolojik Mirası Koruma Derneği (JEMİRKO) Başkanı Prof. Dr. Nizamettin Kazancı, doğal taşların ‘süs taşları’ ve ‘yapıtaşları’ olarak iki ayrı grupta değerlendirildiğini belirterek, “Yapıtaşları, kullanım alanına göre küçük el aletlerinden dış mekan kaplamasına, temel ve taşıyıcı elamanlardan mıcır yapımına kadar bir çok alanda kullanılıyor. Doğal taşlar da bulunduğu yere özgüdür” diyor. Türkiye’nin jeolojik miras nitelikle doğal taşlara sahip olduğunu belirten Kazancı, şunları söylüyor:

“Miras taşların önemi, yüz yıllardır kültürel yapılan inşasında rol oynanası ve üretildiği ocakların çok bilinen bir formasyona ait olmasıdır. Cumhuriyet dönemi Ankara’nın önemli mimari eserlerinde pembe renkli andezit, Selçuklu mimarisine ait Konya’daki eserlerde Sille Taşı kullanılması buna örnektir. Bu nedenle bunlar ‘miras taş’ olarak tanımlanıyor. Eskişehir Lüle Taşı, Erzurum Oltu Taşı da gösterişle tespihler, kolyelerle miras taş hüviyeti kazandı. Dünyada değerli taşların ticaretinde büyük bir rekabet var.”