Saint Denis Katedrali

İlhan Deliktaş

Tarihin can çekiştiği yangın

Nisan 2019’da tüm dünyanın gözleri önünde Notre Dame Katedrali yandı. Katedralin görüntüleri medyada yer bulmaya başladığında tüm dünya monitörlerin karşısında heyecan ve korkuyla yangının söndürüldüğü haberlerinin gelmesini bekliyordu. Ne var ki katedral insanlığın hafızasında büyük bir yara açtı. Restore edilmesi için bir bağış kampanyası başlatıldı. Yetkililer ve uzmanlar iş birliği içinde çalışırlarsa 2024’te restore edilmesi planlanıyor.

Katedralin mimari önemini bir kenara bırakırsak yalnızca tarihsel olayları aktarma kabiliyetiyle ve Victor Hugo’nun ölümsüz eseri Notre Dame’ın Kamburu’yla onun adını her sanatsever işitmiştir.

Katedralin giriş kapılarında Fransa tarihinin önemli kişileri olan Katolik azizlerinin heykelleri vardır. Bu heykellerden biri de Saint Denis’e aittir.

Saint Denis, Paris’in ilk psikoposudur. Pagan rahipler onun Katolik inancını duru ve gayretli biçimde savunmasından rahatsız olurlar. Parisliler gün gün psikoposun etkisi altına giriyordur ve Denis’in engellenmesi gerekiyordur. Boynunu uçururlar.

Notre Dame Katedrali’nin girişindeki heykellerin arasında kesilmiş kafasını elinde tutar biçimde tasvir edilmiş olan Saint Denis heykelidir. Boynu uçurulan Denis kesilmiş başını yerden alır ve uzun bir yolu kendisine bu zulmü reva görenlere söylenerek yürür. Takati kesildiğinde düşer. Düştüğü yere bir katedral yapılır: Saint Denis Katedrali.

Gotik Mimari'nin Başlangıcı

Bu hem mimari yapıların birinden başlayarak diğerinin izini sürmemizi sağlar hem de Katolik inancının yerleşik azizi olan bu adamın Paris için önemini gözler önüne serer. Paris’in koruyucu azizi olarak görülen Denis’e adanmış bu yapının bir diğer önemi de Gotik mimari biçemine göre inşa edilmesidir.

Gotik katedraller içerideki insanda bir küçüklük, ölümlü olmanın dayattığı zayıflık hissiyle beraber uhrevi bir zenginlik verir. Öyle ki yüksek kubbenin altında edilen duaların Tanrı'ya ulaştığına inanırlar.

1122’de mimar Abbot Suger tarafından hayata geçirilen Saint Denis Katedrali, gotik mimarinin ilk örneğidir. Mimar daha önce kubbe yüksekliğinin sınırı varken sütunların ve tonozların üzerinde yükselen bir kubbe mimarisiyle katedral mimarisini bir üst boyuta taşımıştır. Kubbeyi destekleyen payandalar kubbenin oluşturduğu yatay kuvveti kolonlara aktarır ve çökmeyi önler.

Saint Denis Katedrali’nin içinde de Fransa tarihinin önemli kişilerinin mezarları ve heykelleri bulunur. Bu yapının bir diğer önemi de tarihe Çocuk Haçlı Seferi olarak geçmiş hadisenin Fransa ayağının başlangıcına ev sahipliği etmesidir. Stephen (Etienne), vaaz için topladığı insanlarla burada konuşmuş ve peşinden binlerce insanı mahva sürüklediği seyahatin fitilini burada ateşlemiştir. 

Yapının bulunduğu yer bugün Paris’in pek makbul bir bölgesi olmasa da kalıcı bir tarihsel tasvir içerdiği için görülmeye değer. Öyle ki XVI. Louis ve Marie Antoinette ile karşılaşıp bütün bir çağın hesabını sorabilirsiniz. Tarih, taştan ve yontudan gövdesi, kudretli şiirselliğiyle ziyaretçilerini bekliyor.