"Demeter, Charles Darwin'in 'Evrim'idir"

Semra İğtaç

İZMİR- Efes Mitoloji Günleri Ana Tanrıçalar Söyleşi Serisi, “Taş Devrinden Kalan Toprak Ana Demeter” söyleşisi ile devam etti. Dokuz Eylül Üniversitesi Karşılaştırmalı Edebiyat Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Nevzat Kaya, Selçuk Efes Kent Belleği’nde mitoloji severlerle bu kez “Taş Devrinden Kalan Toprak Ana Demeter” konulu söyleşide bir araya geldi. Kaya, tanrıça Demeter hakkında bilgi vererek, "Demeter, bir nevi Charles Darwin'in 'Evrim'idir" dedi.

"Ötekilerin" tanrıçası

Her tanrıçanın mitolojide farklı bir önem taşıdığını belirten Prof. Dr. Nevzat Kaya, Demeter'in en sıra dışı ve olimpik olmayan Yunan tanrıçası olduğunu söyledi. Kaya, "Demeter başka bir Yunan tanrısı ile birlikte adeta Olimpos’a sonradan eklemlenmiş. Olimposlu tanrılar su, bahsettiğim bu iki tanrı ise zeytinyağı gibi. Olimpik söylencelerin merkezinde Demeter’i ve Dionysos’u göremiyoruz. Demeter ve Dionysos’ta çok ilginç biçimde kent dışı tanrılardır. Eğer klasik olimpik din kent mitolojisi ise ağırlıklı olarak Demeter ve onun yanında Dionysos kent surlarının dışının tanrıçasıdır. Demeter, kültürün ötekisini temsil ediyor. Eğer bir şey kültürün ötekisini temsil ediyorsa öteki olarak dizayn edilmiştir” dedi.

Prof. Dr. Nevzat Kaya, “Taş Devrinden Kalan Toprak Ana Demeter” konulu söyleşinde özetle şunları kaydetti: 

"Demeter kimdir? Dört element vardır; toprak, su, ateş, hava. Demeter her kelimenin tam anlamıyla insanlık, kültür tarihinin ilk katmanı olan toprağı temsil eder, toprak anadır. Milattan önce 35 binden, 23 binden bahsediyoruz. Kim var? Hepinizin bildiği Vilendorf Venüsü var. Vilendorf Venüsü, şişman, kocaman göğüsleri olan ve bireysel bir yüzü olmayan bir annedir. Çocuklarını hiç fark gözetmeksizin bu dünyaya getirir ve bu dünya da onun cadı kazanıdır.  

Demeter, toprak ana, ölüm tanrıçasıdır. Ölüm derken ebedi bir döngüsel sistemden bahsediyoruz. Hiçbir şey yok olmuyor, şekil değiştiriyor. Bu evrensel prensip motoru kelimenin tam anlamıyla.

Asla Demeter ile Apollon'u karşılaştırmazlar. Neden karşılaştırmazlar? Çünkü Demeter der ki 'Türlerin Anası'yım. Prensipleri yeniden doğuruyorum'. Demeter, bir nevi Charles Darwin'in 'Evrim'idir. İşte Demeter böyle bir şey."