Cemal Süreya, ölüm yıl dönümünde anılıyor

Haber Merkezi

ANKARA- Türk şiirine modernist çizgi kazandıran öncü şairlerden Cemal Süreya, tam 33 sene önce bugün hayata veda etti. Türk edebiyatının en tanınan, şiirleri en çok bilinen şairler arasında yer alan Cemal Süreya, İkinci Yeni akımının temsilcileri arasında bulunuyordu.

Asıl adı Cemalettin Seber olan usta şair, kendine "Cemal Süreyya" adını verdi. Soyadındaki y harflerinden birini ise Sezai Karakoç ile girdiği iddiayı kaybettiği için sildirdi.

Özel adlarla sağlanan sürpriz kullanımlarla dili zenginleştiren, Türk edebiyatında özel adları imgesel anlam yükleyerek yaygın şekilde kullanabilen tek şair olarak bilinen Cemal Süreya, şiirinde sık sık sürprizli ifadelere de başvuruyordu. “Sizin hiç babanız öldü mü? / Benim bir kere öldü kör oldum / Yıkadılar, aldılar, götürdüler / Babamdan ummazdım bunu kör oldum”; "Şimdi sen kalkıp gidiyorsun / Git / Gözlerin durur mu onlar da gidiyorlar / Gitsinler / Oysa ben senin gözlerinsiz edemem bilirsin"; "Daha nen olayım senin / Onursuzunum" gibi içe işleyen dizelere imza atan usta şair,  9 Ocak 1990 tarihinde 59 yaşındayken şeker komasından hayatını kaybetmişti.

CEMAL SÜREYA KİMDİR?

Türk şair, yazar ve çevirmen Cemalettin Seber veya tanınan adıyla Cemal Süreya, 1931 yılında Erzincan’da dünyaya geldi.. Türk şiirinde modernist bir hareket olan İkinci Yeni şiirinin öncü şairlerinden biridir. İlk şiir deneyimlerini ortaokulda eskizlerle, lisede aruzla yapsa da onun şiir çalışmaları asıl üniversite yıllarında başladı. Üvercinka (1958), Göçebe (1965), Beni Öp Sonra Doğur Beni (1973), Uçurumda Açan (1984), Sıcak Nal (1988), Güz Bitigi (1988) ve Sevda Sözleri (1990) adlarındaki şiir kitaplarının yanı sıra deneme, eleştiri, günlük, antoloji de yazdı. Eserlerinde en sık işlediği temalar; aşk, kadın, yalnızlık, sosyal ve siyasal eleştiriler, ölüm, tanrı düşüncesi, portreler ve manzum poetikadır. Ayrıca Fransızcadan kırka yakın kitabı Türkçeye çevirdi. Onüç Günün Mektupları (1990) dışında hiçbir yazısı veya şiiri, dergi ve gazetede yayımlanmadan kitaba dönüşmedi. Sosyalist bir dünya görüşüne sahip olan Cemal Süreya, Papirüs dergisini edebî görüşlerini açıklamasının yanı sıra dergiyi bir aydın olarak da fikirlerini ortaya koymak için bir araç olarak kullandı.

Erzincan'dan Bilecik'e göç eden Cemal Süreya, devlet memurluğu yaptı. Dört defa evlenen Cemal Süreya, bunların dışında "Üvercinka" adını verdiği kişi ve Tomris Uyar dâhil olmak üzere çeşitli ilişkiler yaşadı. Sanat hayatı boyunca çeşitli mahlaslar kullandı ve çocukken kendine verdiği "Cemal Süreyya" adını kullanırken girdiği bir iddia sonucu adındaki "y" harflerinden birini çıkardı. 

Yazdığı kitaplarla 1959'da Yeditepe Şiir Armağanı (Üvercinka), 1966'da Türk Dil Kurumu Şiir Ödülü (Göçebe) ve 1988'de Necatigil Şiir Ödülü (Sıcak Nal ile Güz Bitigi) kazanmıştır. Kitap-lık dergisinin Türkiye'nin kuruluşunun 75. yıldönümü sebebiyle 1998'de hazırladığı "75 Yılda 75 Kitap listesi"nde iki kitabıyla (Üvercinka ve Sevda Sözleri) yer aldı. Ayrıca çocuklar için ele aldığı yazılardan oluşan ve daha sonradan kitaplaştırılan Aritmetik İyi Kuşlar Pekiyi, Türkiye Cumhuriyeti Millî Eğitim Bakanlığı tarafından hazırlanan 100 temel eser listesine girdi. 1991'den itibaren Cemal Süreya Kültür ve Sanat Derneği tarafından Cemal Süreya Şiir Ödülü veriliyor.