21'inci yüzyılın en tartışmalı tablosu: Salvator Mundi

Gülara Subaşı

Rönesans sanatını doruğuna ulaştıran tüm zamanların en ünlü ressamlarından İtalyan ressam Leonardo da Vinci'nin 1499-1510 yılları arasında resmettiği kabul edilen dini içerikli tablolarından "Salvator Mundi" (Dünyanın Kurtarıcısı), bugüne kadar satılan en pahalı tablo unvanının sahibidir.

2005 yılında yeniden keşfedilen, uzun zamandır kayıp olduğu düşünülüp restore edildikten sonra 2011'de sergilenmeye başlanan tablo, orijinalliği konusunda sanat tarihçileri arasında tartışmalı olarak yer alan bir da Vinci eseridir.

Tabloda anakronik mavi bir Rönesans elbisesi içinde betimlenen, kumral bukleli saçları ve sarı teniyle İsa figürü, sağ eliyle Istavroz çıkarırken sol elinde Tanrı'nın göksel küresini yani cenneti temsil eden kristal, şeffaf bir küre taşırken resmedilir. New York'ta müzayede şirketi Christie's Müzayede Evi tarafından düzenlenen açık artırmada 2017 yılında 450,3 milyon dolara satılan Salvator Mundi, bugüne kadar satılan en pahalı tablo oldu.

Da Vinci, resminde izleyicisine donuk gözlerle sakince bakan İsa'yı Yuhanna 4:14 İncili'nde tanımlandığı şekliyle sunar: "Ve gördük ve Baba'nın Oğlunu Dünyanın Kurtarıcısı olarak gönderdiğini gördük ve tanıklık ettik."

Sanat tarihçileri, "Erkek Mona Lisa" olarak anılan Salvator Mundi'nin İsa'sının elinde tuttuğu camdan küreyi, eserin orijinalliğini ayırt etmede bir kıstas olarak kullanır. Öyle ki, kürenin varla yok arasında resmedilmesi mükemmeliyetçi da Vinci'nin imzası niteliğindedir. Cam küre, çok ince hatlarla ilk bakıldığında görülmeyecek ve optik olarak hatalı resmedilir. Cam bir kürenin karşıdan bakıldığında arkadaki görüntüyü terse çevirmesi yani mavi elbise ve İsa'nın elinin ters olarak konumlanmış olması gerekirdi. Söz konusu dünyanın bugüne kadar en etkili ressamıysa bu elbette bir hata değil. Eserlerinde bu tarz optik detaylara takıntı derecesinde dikkat eden ressam için bu, bilinçli bir hareketti.

Küre konusunda üzerinde en fazla uzlaşılan okuma Tanrı'nın göksel küresini simgeleyen bu kristalin onun üstünlüğünü göstermek adına bu şekilde çizildiğidir. Optik bilimini incelediği ardında bıraktığı notlardan anlaşılan da Vinci, Tanrı'nın her şeye gücü yeterliğini ve kuralın, düzenin ta kendisi olduğunu temsil edebilmek adına kürenin yansımasını hatalı tasvir ederek konusunun mucizevi doğasını vurgular. Da Vinci'nin küredeki anormalliği dini bir görgü kuralı olarak yorumlayanlar da vardır. Öyle ki ressam, İsa'nın bir portresini bozmayı reddettiği için ışığı kırarak, görüntüyü tersyüz etmez.

21'inci yüzyılın orijinallik konusundaki en tartışmalı tablosu olarak nitelendirilebilecek Salvator Mundi, 45 sterlinden 450,3 milyona uzanan satış rakamlarıyla enlerin eseri.

*

Eserin künyesi:

Orijinal adı: Salvator Mundi

Ressam: Leonardo di ser Piero da Vinci 

Konum: Louvre Abu Dabi Müzesi

Tarih: 1499-1510

45,4 cm x 65,6 cm, ceviz tahtası üzerine yağlı boya