2 bin yıllık su anıtı kullanıma açılacak

Semra İğtaç

İZMİR- Burdur Kibyra Antik Kenti Kazı Başkanı Doç. Dr. Şükrü Özüdoğru, antik kentte kazı çalışmalarında bulunan 2 bin yıllık 8 metre boyunda 15 metre çapında fıskiyeli su anıtına bir su hattı döşenerek günümüzde halen kullanılan antik kaynaktan mayıs ayında su temini sağlanacağını söyledi.

Burdur'un Gölhisar İlçesi'ndeki Kibyra antik kenti,  Türkiye’nin ve dünyanın en önemli tarih hazinelerinden birine ev sahipliği yapıyor. Yerli ve yabancı pek çok turistin ilgi odağı olan tarih ve kültür hazinesi hakkında en yetkin isimlerden antik kentin kazı başkanı Arkeolog Doç. Dr. Şükrü Özüdoğru, GAZETE DURUM'a bilgi verdi. 

16 yıldır Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın izniyle Kibyra antik kentindeki kazıları yürüttüklerini kaydeden Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi (MAKÜ) Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü öğretim üyesi Doç. Dr. Şükrü Özüdoğru, çeşmeyle, kentin su ihtiyacının nasıl karşılandığı, agorada mimari görsellik ve estetiğin nasıl yansıtıldığı bilgilerine ulaştıklarını söyledi.

Özellikle kenttin üstündeki Böğrüdelik Yaylası'ndaki kaynaktan çıkan antik suyu, yuvarlak planlı anıtsal antik çeşmeden akıtmak istediklerini belirten Özüdoğru, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Çeşme'nin konumu kentin en hakim noktasında, agorada yani yurttaşların ticaret, siyaset ve yönetim işleri için toplandığı bir alanda. Antik kentin kalbi sayılan bir yerde. Kybra agorası 3 teras halinde yükseliyor. Kybra için bir teras kent diyebiliriz. Bin 50 metreden başlayıp bin 350 metreye kadar tepeler teraslanarak yapılar oturtulmuş. Yükselen bir kent. Ortada agoranın üçüncü terasındaki meydanı olarak isimlendirdiğimiz sosyal ve kültürel bir alan üçüncü teras. Agoranın ilk iki katı ticaret için, üçüncü katı ise bir sosyal-kültürel toplanma alanı olarak düzenlenmiş. Bu sosyal agoranın tam ortasında yer alan anıtsal bir su anıtı. Sadece çeşme değil. aynı zamanda bu antik kentin 10 bin kişilik tiyatrosu var. Bu su fnıtı izleyiciler tarafından görülüyor. Tiyatro ile arasında yaklaşık 100 metre mesafesi var. Aynı zamanda odeon yani genellikle dikdörtgen biçiminde, üzeri kapalı bölüm olarak tanımlanan bir yapısı var. Kente gelenlerin agoraya çıkarken gördüğü bir anıt. Bunun için heykellerle süslenmiş. Bugünkü fıskiyeler gibi düşünebiliriz."

Özüdoğru, su anıtı ilk yapıldığında tek dairesel havuzlu bir yapıya sahip olduğunu, anıtın 4 musluğu bulunduğunu kaydetti. Ondan yaklaşık 150 yıl sonra yapıya ikinci bir havuz eklendiğini dile getiren Özüdoğru, "Bu ikinci havuz, normal insan boyunda bronz heykellerle süslenmiş. O bronz heykellerin nasıl olduklarını bilmiyoruz. Sadece ayak izleri var. Bu planda Türkiye'de tek olduğunu biliyoruz. Sadece Yunanistan'daki Argos'ta çeşmenin iki yanında buna benzer yuvarlak küçük çeşmeler var" diye konuştu.

Çeşmeye ait 168 orijinal mimari unsur kullandıklarını ifade eden Özüdoğru, 24 parçanın imitasyonunu yaptırdıklarını söyledi. Özüdoğru, "Su anıtının yüksekliği yaklaşık 8 metre, çapı da 15 metre. Bu yapının üçüncü işlevi su dağıtım haznesi. Dört farklı yöne, dört farklı mahalle ya da mekâna şu dağıtıyor. MS 23’te başlıyor bu yapının ilk inşaatı. Masif yuvarlağın üzerine konan iki heykelin ağzından havuza su akıyor. O heykelleri biraz kırık da olsa bulduk. Burdur Müzesi'nde sergileniyor" dedi.

Özüdoğru, mayıs ayında imitasyonunu kırık haliyle yaptırıp yerine koyacaklarını, suyun yine heykellerden akacağını kaydetti. Bölgede 2 bin yıldır akan suyun bugün hâlâ ilçede kullanıldığına dikkat çeken Özüdoğru, "Gölhisarlılarla birlikte biz de aynı suyu içiyoruz. Dağda bin 600 metrede çıkan su bu. Biz aynı suyu akıtacağız. Heykellerin biri aslan postuna uzanmış bir insan boyutunda Herakles heykeli ve ona çapraz yerleştirilmiş bir panter postu üzerinde de genç Dipnysos figürü var. Başları yok ama ikonografisinden anlayabiliyoruz. Aslan ve panterin ağzı açık. Tabandan da su borusu geçecek bir oyuk işlenmiş.”