MİT arşivi açtı

Haber Merkezi

ANKARA - Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT), ülkenin en çok merak edilen kurumlarının başında geliyor.

Bu kapsamda MİT, 1920-1948 yılları arasından bir dizi belgeyi internet sayfasında erişime açtı.

MİT'in yayımladığı belgeler arasında, Adana ve Mersin'de 1920'li yıllarda konsolosluklar ile maske kuruluşlar bünyesinde çalışan yabancılar hakkında Milli Emniyet Hizmeti Riyaseti (MAH) tarafından derlenen detaylı bilgi ve bu yabancıların faaliyetlerinin deşifresine yönelik çalışmalar yer alıyor.

İstiklal Harbi'nin şiddetle devam ettiği günlerde "Karakol Cemiyeti"ne girerek kapanmasında rol oynayan, Kemalistlere ve Mustafa Kemal Paşa'ya yaklaşmayı başaran ancak sonunda Hint asıllı bir İngiliz casusu olduğu tespit edilen Mustafa Sagir hakkındaki 1921 tarihli belgenin "Osmanlıca" yazılmış orijinal hali de sitede sergileniyor.

Belgeler arasında, "Rebeka" kod adlı Dilber Cavidan isimli kadın casusa ilişkin "çift hilal" simgesiyle damgalanan 1921 tarihli "acil" ibareli rapor, yine Mart 1921 tarihli Erkan-ı Harbiye-i Umumiyye Riyaset-i Celilesine, yani Genelkurmay Başkanlığına gönderilen "Yavuz Grubu" mühürlü belge, Felah Grubu'ndan 1922'de Erkan-ı Harbiye-i Umumiyye Riyaset-i Celilesine gönderilen "çift hilal" mühürlü yazı da yayımlanan belgeler arasında bulunuyor.

Teşkilatın internet sitesinde ayrıca, MAH'a bağlı Kurmay Albay Şükrü Ali Bey'in tayin edildiğine ve kararname hükümlerinin yürütülmesinde Başvekil'in sorumlu olduğuna dair Başvekil İsmet İnönü ve Reis'i Cumhur Gazi Mustafa Kemal Atatürk'ün imzasını taşıyan 25 Aralık 1926 tarihli kararname de yer alıyor.

İcra Vekilleri Heyeti'nin 19 Aralık 1926 tarihli mahrem kararnamesi ile kurulan MAH Teşkilatı Riyaseti'ne Erkan-ı Harbiye'de vazifeli Şükrü Ali Bey'in tayin edildiği ve bu tebliğin Başvekalet tarafından ilgili kurumlara ve Şükrü Ali Bey'e yapıldığına dair 27 Aralık 1926 tarihli belge de sitedeki raporlar içerisinde bulunuyor.

Ankara Merkezi Bölge Amirliğinden, Milli Emniyet Hizmeti Riyaset-i Celilesine 1 Mart 1927'de "zata mahsustur", yani "kişiye özel" gizlilik derecesi ile gönderilen şubat ayı faaliyet raporu, MİT'in internet sayfasında yayımlanıyor.

MİT'in sayfasında, İstanbul Bölge Amirliğinin Milli Emniyet Hizmeti Riyaset-i Aliyyesi'ne gönderdiği 31 Mart 1928 tarihli raporda Sovyet yazarı Maksim Gorki'nin ünlü romanı "Ana"nın film olarak İstanbul'da gösterime girdiği ve bu eserin kuvvetli bir komünizm propagandası olabileceği konusunda görüşleri içeren istihbari belge de dikkati çekiyor.

MAH'ın kuruluş yıllarında savunma bakımından mesaisinin bir bölümünü oluşturan hilafetin geri gelmesine yönelik faaliyetlerine dair "Kürt-Türk İade-yi Hilafet Komitesi Teşkilatı" adıyla oluşturulan istihbari şemanın da yer aldığı belgeler arasında, İzmir'e yeni gelen Fransa Konsolosu'nun yazdığı bir askeri raporun parçalarının, sobadan alınıp bir araya getirilerek içeriğinin deşifre edilmesine dair İzmir Merkezi Amirliği'nin 4 Temmuz 1932 tarihli yazısı da bulunuyor.

Söz konusu belgenin birleştirildikten sonraki Fransızca orijinal halinin yanı sıra Türkçe olan metin raporu da yine teşkilatın internet sitesinde yayımlanan belgeler arasında yer alıyor.

Dahiliye Vekaleti'ne bağlı Emniyet Umum Müdürlüğünün, 1935'te kısa süreliğine Türkiye'ye gelen Halide Edip Adıvar hakkındaki bilgi talebi ve MAH Reis Vekili Naci Perkel'in bu talebe ilişkin, "Biz casus takip ediyoruz. Rauf, Halide olsa olsa rejime karşı olabilirler. Peşlerine düşmedik ki." sözlerinden oluşan derkenarı da bu belgeler arasında bulunuyor.

Yayımlanan belgeler arasında MAH'ın Hatay'ın anavatana katılması çabalarına, Fransızların önceliklerinin Tunus, Cezayir ve Fas olduğu, gerekirse İskenderun'dan çekilecekleri yönünde istihbarat elde ederek katkı sağladığına ilişkin 16 Haziran 1938 tarihi raporlar da dikkati çekiyor.

Öte yandan sitede, gazeteci gibi davranan MAH mensubunun İkinci Dünya Savaşı'ndan kısa süre önce Türkiye'ye gelen Alman Propaganda Bakanı Joseph Goebbels'e yaklaşarak, hakkında tuttuğu Nisan 1939 tarihli rapor da öne çıkıyor.

Söz konusu raporda, şu ifadeler yer alıyor:

"Alman Propaganda Nazırı Goebbels'in İstanbul'a gelmesi münasebetiyle memurlarımızdan Turan'a vazife verilmiştir. Bir gazeteci gibi kendisini gösteren bu arkadaşın verdiği rapor bilgisi olmak üzere takdim kılınmıştır. Deniz yollarındaki KİP hakkındaki bilgi Merkez'in daha evvel tespit ettiği vaziyeti kuvvetlendirmektedir. Arz eylerim."

MİT'in resmi internet sitesinde, "özel koleksiyon" sekmesi başlığı altında yer alan "belgeler" kısmında yayımlanan son raporda ise 1948'de MAH Reisi Naci Perkel imzalı, şüpheli görülen bir kişiye ilişkin Ankara Bölge Amirliğine gönderilen talimat da bulunuyor.