AYM'den dikkat çeken karar

Anka Haber Ajansı

ANKARA- Anayasa Mahkemesi (AYM), Ceza Muhakemesi Kanunu’nun (CMK) "hükmün açıklanmasının geriye bırakılması" uygulamasını düzenleyen pek çok hükmünü iptal etti. AYM’nin kararında, “Hakkında kurulmuş bir mahkumiyet hükmü bulunmayan sanığı mahkumiyet tehdidinin varlığı karşısında savunmasız duruma sokmakta ve henüz doğmamış olan istinaf kanun yoluna başvuru hakkından peşinen feragat etmeye zorlamaktadır” tespitine yer verdi. AYM, yeni düzenleme için Meclis’e süre tanıdı ve kararın Resmi Gazete’de yayınlanmasından bir yıl sonra yürürlüğe girmesine karar verdi.

AYM, Trabzon 2. Asliye Ceza Mahkemesi’nin itirazı üzerine, CMK'nin hükmün açıklanmasının geriye bırakılması (HAGB) uygulamasını düzenleyen 231. maddesine 6 Aralık 2006 tarihli ve 5560 sayılı Kanun’un 23. maddesiyle eklenen 5, 6, 7, 8, 9, 10, 11, 12 ve 13 numaralı fıkralarını, 231. maddesinin 23.01.2008 tarihli ve 5728 sayılı Kanun’un 562. maddesiyle değiştirilen 14 numaralı fıkrasının iptali istemini değerlendirdi.

AYM, hükmün açıklanmasının geriye bırakılması uygulamasını düzenleyen 5 numaralı fıkranın birinci, ikinci ve üçüncü cümlesi ile 6, 7, 8, 9, 10, 11, ve 13 numaralı fıkralarını, 28 Mart 2023 tarihli ve 7445 sayılı Kanun’un 21. maddesiyle değiştirilen 12 numaralı fıkrasını, 23 Ocak 2008 tarihli 5728 sayılı Kanun’un 562. maddesiyle değiştirilen 14 numaralı fıkrasını Anayasa’ya aykırı bularak iptal etti.

“İŞKENCE VE KÖTÜ MUAMELE YASAĞIYLA İLGİLİ SORUNLARA NEDEN OLUYOR”

AYM, iptal kararının gerekçesinde şunları kaydetti:

“Anayasa Mahkemesi’nin çeşitli bireysel başvuru kararlarında, HAGB kurumunun cezasızlıkla bağlantılı olarak yaşam hakkı ile işkence ve kötü muamele yasağıyla ilgili sorunlara neden olduğunu, bunların yanı sıra başta ifade özgürlüğü ile toplantı ve gösteri yürüyüşü düzenleme hakkı olmak üzere birçok temel hak ve özgürlüğe müdahale teşkil ettiğini, kamu otoritelerinin keyfi uygulamalarına karşı koruyucu önlem içermediğini ve hak ihlallerine neden olduğunu tespit ettiği anılan kurumun Anayasa’ya aykırı yönlerine birçok defa dikkat çektiği görülmektedir.

“İSTİNAF KANUN YOLUNA BAŞVURMA HAKKINDAN FERAGAT ETMEKTEDİR”

HAGB kararı verilen yargılamalar bakımından, 52711 sayılı Kanun’un 231. maddesinin 12 numaralı fıkrası uyarınca itiraz yolu kabul edilmiştir. Diğer bir ifadeyle istinaf kanun yoluna tabii olması öngörülen bir yargılama, sanığın HAGB kararı verilmesini kabul etmesiyle itiraz yoluna tabii hale gelmektedir. Sanık, HAGB kararı verilmesini kabul etmekle birlikte istinaf kanun yoluna başvurma hakkından feragat etmektedir.

“SANIĞI, MAHKUMİYET TEHDİDİNİN VARLIĞI KARŞISINDA SAVUNMASIZ DURUMA SOKMAKTA”

Mevcut durumda sanığın HAGB’yi kabule ilişkin irade beyanının ne zaman sorulacağı konusunda yasal bir düzenlemenin bulunmaması nedeniyle sanığa hakkında HAGB kararı verilmesini isteyip istemediğinin yargılamanın sona ermesinden önce sorulması mümkündür. Bu durum ise henüz hakkında kurulmuş bir mahkumiyet hükmü bulunmayan sanığı, mahkumiyet tehdidinin varlığı karşısında savunmasız duruma sokmakta ve henüz doğmamış olan istinaf kanun yoluna başvuru hakkından peşinen feragat etmeye zorlamaktadır.

MECLİS’E BİR YIL SÜRE

AYM, kararın Resmi Gazete’de yayınlanmasından bir yıl sonra yürürlüğe girmesine hükmederek Meclis’e bu konuda yeni bir düzenleme yapması için süre verdi.