Petrol uzmanı Dr. Palaz'dan ABD ayarlı tarihi saptama

İlknur Yağumli

ANKARA- Küresel düzeyde faaliyet gösteren Amoco ve Halliburton şirketlerinde Amerika, Asya ve Afrika’da petrol arama ve üretme projelerinde yıllarını geçiren petrol uzmanı Dr. İbrahim Palaz, brent petroldeki fiyat artışının en önemli nedeni olarak talep artışına işaret etti. Avrupa'nın Rus petrolüne uyguladığı ambargo kararının da brent'teki yukarı yönlü harekete etki ettiğini söyleyen Palaz, "Brent petrol birkaç günlük çıkışlarla 150 dolar bandını zorlasa da yaz boyunca 120-130 dolar seviyesinde seyredecektir" dedi. Suudi Arabistan ve Arap Emirlikleri'nin petrol üretiminde kapasite artışına gitmeyecekleri ön görüsünde bulunan Palaz, İran'ın, Rus petrolü yerine geçmek gibi tarihi bir fırsatı kaçırdığına da değindi.

Enerji fiyatları, küresel düzeyde rekor üstüne rekor kırıyor. Brent petrol her geçen gün tarihi zirveyi zorluyor. Bazı uzmanlara göre petrolün varil fiyatı yıl sonuna kadar 200 doları görebilir. Petroldeki artış, Türkiye gibi ithalatçı ülkeler için büyük önem taşıyor. Brent petrol yaz mevsiminde hangi seviyeye çıkar? Bu yılı kaç dolarla kapatır? Uluslararası gerilimler brent petrolü yukarı yönlü itmeye devam eder mi? Amerikan Başkanı Joe Biden, Suudilerle petrol üretim kapasitesinin artırılması için masaya oturur mu? GAZETE DURUM'un sorularını petrol uzmanı Dr. İbrahim Palaz yanıtladı:

Brent petrolde fiyatın yükselmesinin sebebi talebin artması

"Brent petrolün yükseleceği kesin. Birincisi talep artıyor petrole, hem Kuzey Amerika’da Avrupa’da fazla artmasa da aynı kalıyor. Çin’de pandeminin de geçtiğini göz önüne alırsak talepte ciddi bir artış var. İkincisi ve en önemlisi Avrupalılar, Rus petrolünü almama kararı konusunda ciddi bir kararlılık sergiliyorlar. Ural petrolü eğer ambargo olmasa dünyadaki piyasaya göre 30 dolar daha ucuz olmasına rağmen alıcısı yok. Avrupalılar kesinlikle bu ambargoya uyuyorlar. Bunu yıl sonuna kadar minimuma indirmeyi hedeflediklerini söylüyorlar.

Avrupalıların ilk defa bir birlik halinde kararlılık sergilediğini görüyorum. Avrupalılar, Rus petrolünü almadıkları zaman dünyada ‘artık’ bir Rus petrolü oluyor. Bu mümkün olduğu kadar Hindistan’a ve Çin’e gidiyor ama onlara gidemeyen Rus petrolü var ve bu petrol ortalıkta dolanıyor. Avrupalılar, Rus petrolünü almayınca Rus olmayan menşeili petrole karşı talep artıyor. Brent petrolün fiyatının yükselmesinin sebebi bu. 

Suudi Arabistan petrol üretimini artırmayacak

Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri petrol üretimini artıracaklarını söylüyorlar ancak bunlara inanmamak lazım. Suudi Arabistan ve Birleşik Arap Emirlikleri isteseler üretimi artırabilirler. Suudi Arabistan’ın kapasitesi var, bunu biraz zorlasa 3-5 ay içerisinde 1 ila 2,5 milyon varil günde üretimi artırabilir. Aynı şekilde 750 bin -1 milyon varil de Arap Emirlikleri artırabilir. Oradan 3 milyona yakın artış beklenebilir tabii isteseler. Fakat istemiyorlar, birincisi yüksek fiyat işlerine geliyor, ikincisi bunlar Amerikan Başkanı Joe Biden’a karşı son derece kötü bakıyorlar. Biden, nerdeyse başa geçer geçmez bütün hidrokarbonları dünyadan silecekti.

Petrol sektörünü Amerika’da kırdı geçirdi Biden. Bu arada tabii Arapları son derece kızdırdı. Arapların başka ne geliri var, sadece petrol var. Araplar diyor ki, “Sen (Amerika) düne kadar bizi ezip ortadan kaldırmak istiyordun”, buna karşın Araplar da kendi başının çaresine bak şimdi demeye getiriyor artık. Dolayısıyla Araplar üretimi artırmayacaklar. Aynı şekilde Amerika’daki büyük petrol şirketleri kıllarını kıpırdatmıyorlar. Başkan defalarca bunlardan talep etmesine, onlara daha iyi ruhsatlar vereceğini, daha önce kapalı olan tamamen çevrecilik yüzünden Alaska’da kapattığı ruhsatların hepsini tekrar açmasına rağmen hiçbir Amerikanpetrol şirketi üretimi artırmak için çaba sarf etmiyor.

Araplar, Biden’ı sevmeseler de, geçmişte İran Şahı’nın başına gelenler, birkaç ay içerisinde bu ülkelerde de olabilir. Bunun farkındalar. Biden bunları çağıracak, onları çağırmadan önce belki İran’a hafiften bir pas atarak, “İran yolunu açarım” diye onları korkutacak. Amerika güçlü bir ülke ona kimsenin hayır diyecek durumu yok. Dolayısıyla Biden istediğini yine alacak. Biden Arabistan’a gidecek ama Prens’e (Muhammed bin Selman) “katil, cani” demişti. Şimdi gidip onunla görüşüp öpüşecek. Bunlar Amerikan Başkanı için, hiçbir başkan için iyi bir şey değil…

Sonbaharda Avrupalıların Rus petrolüne ambargo kararı çözülebilir

Amerikan Başkanı Biden, onların üretimini bir miktar artıracak. Ciddi şekilde fiyatlar yukarı doğru hamle yapacak. Sonbahara doğru Avrupa’da bir çözülme bekliyorum. Avrupalılar bir şekilde Rusya’dan gelen petrolü farklı şekilde almaya başlayacaklar. Kazak petrolü, Ural dağlarındaki Rus petrolü ile aynı limandan dünyaya sevk ediliyor. Dünya pazarında buna Ural deniyor. Bu Kazak petrolü de Ural kategorisine giriyor. Rus topraklarından gemilere yüklendiği için aynı ambargo içerisinde kalıyor Kazak petrolü ama Kazaklar bu konuda epeyce çalışma yapıyorlar.

Bu üretimi yapan şirketlerden birisi Amerikalı, bunlar bir yerde diyecekler ki, “Rus topraklarından geçiyor borularımız ama petrolün üretildiği yer Kazakistan. Kazakistan’a bu ambargonun uygulanmaması lazım”. 1 milyon varil oradan çıkacak, benzeri kaçamaklar mutlaka olacaktır. Ambargoyu kıranlar olacak zorunluluk karşısında. Varilde 35 dolar, 1 milyon varil petrol aldığınız zaman 35 milyon dolar eder. Rus petrolü olmasın diye 35 milyon dolar fazla vermek varken Rus’tan aldığınız zaman daha az ödeyeceksiniz. Buna Avrupalılar ne kadar dayanacak bilmiyorum ama sonbaharda bu ambargonun çözülmeye başlayacağını düşünüyorum.

Yaz aylarında brent petrol 150 bandını zorlayacaktır

Özellikle yaz aylarında benzin ve mazota artan talebin biraz daha azalması ve bu ambargonun kırılması ile fiyatların tekrar yumuşayacağını, 100 dolar civarına tekrar geleceğini düşünüyorum. Savaş Ukrayna’da bu seviyede giderken, Ukrayna’ya karşı Avrupalıların insanlık olarak empatileri yüksekken bunun bu şekilde devam edeceğini, 150 dolara doğru çıkacağını düşünüyorum. Bunlar birkaç günlük çıkışlar olabilir ama yaz boyunca 120-130 dolar seviyesinde seyredeceğini düşünüyorum. Eylülden itibaren bunun tekrar 100-110 dolar arasında seyredeceğini, kış aylarında ambargonun çözülmesi ile 100 doların altına ineceğine inanıyorum.

Avrupa’da şu anda yenilenebilir enerji ve enerji tasarrufu konusunda olağanüstü çalışmalar artırılmış durumda. Güneş enerjisinden, rüzgâr enerjisinden, elektrikli araçlara yönelme... Bunların hepsi daha da hız kazanmış durumda. Dolayısıyla petrolün çok yukarda gitmesi Arapların da işine gelmiyor. Petrol üreten hiçbir ülkenin, Rusya da dâhil, işine gelmiyor. Bütün kuvvetler, fiyatların düşmesini istediği sürece düşecektir. 

İran tarihi bir fırsatı kaçırıyor

Lübnan’daki İran taraftarı grupların vurulması İran’ı kızdırıyor. İran zaten ambargo altında. İran’ın şu anda eline tarihi bir fırsat geçmiş durumda. Elindeki doğal gazı Rus gazına alternatif olarak dünya pazarına satabilir. Rus petrolünü ‘replace’ edebilme, onun yerine geçebilme durumu varken İran gidiyor, Lübnan’da terörist gruplarla uğraşıyor. Yanlış işler yapıyorlar. Eğer İran aklını kullansa, bu tarafa döner. İşin gerçekten business tarafında İran’ın kazanabileceği çok şeyler var ama maalesef hiçbirini yapacak bir hükümet görmüyorum. Tarihi bir fırsatı o ülke için kaçırıyorlar."