Basının karnesi zayıf

Haber Merkezi

ANKARA- Gazeteciler Cemiyeti'nin hazırladığı "Medya İzleme Raporu 2022-1" raporuna göre, en az 43 gazeteci yeni yıla demir parmaklıklar ardında başladı. Yıl boyunca 78 gazeteci gözaltına alındı, 40 gazeteci değişen sürelerde hapis cezası aldı, en az 61 gazeteci fiziksel saldırıya uğradı. 

Gazeteciler Cemiyeti’nin Avrupa Birliği finansmanıyla yürüttüğü Demokrasi için Medya/ Medya için Demokrasi (M4D) Projesi kapsamında hazırlanan "Medya İzleme Raporu 2022-1", Türkiye’de medyanın durumunu gözler önüne serdi. 2022-1 Medya İzleme Raporu’nda M4D Projesi’nin yıl içinde yürüttüğü izleme çalışmalarından, gazetecilerle yapılan toplantılardan ve 2022 Yılı Mesleki Memnuniyet Anketi’nden elde edilen veriler derlendi. Raporda projenin basın özgürlüğüne katkı sunmayı amaçlayan değerlendirme ve önerileri de yer aldı. 

Rapora göre, en az 43 gazeteci yeni yıla cezaevinde girdi. Yıl boyunca gözaltına alınan gazeteci sayısı 78 oldu. 2022’de 40 gazeteci değişen sürelerde hapis ceza aldı. Gazetecilerin üçte birinden fazlası meslek yaşamında en az bir kez gözaltına alındı ya da yargılandı. 2022’de en az 61 gazeteci fiziksel saldırıya uğradı, darp edilerek engellendi. Gazetecilerin üçte ikisi en az bir kez tehdit aldı. Radyo Televizyon Üst Kurulu (RTÜK), eleştirel dört kanala toplam 50 ceza verdi, ilk 11 aylık ceza miktarı 11 milyon 83 bin 540 TL oldu.  Basın Kartı sayısı 17 bin 760’a çıkarken, gazetecilerin üçte ikisinin basın kartı olmadığı, yüzde 7,6’sının başvuru sonucunu beklediği ortaya çıktı.

RTÜK CEZALARI

2022 yılında RTÜK, televizyon kanalları arasında en çok cezayı 2021’de olduğu gibi Halk TV’ye verdi. Halk TV’ye 23 kez ceza kesen RTÜK, Tele 1’e 16, KRT TV’ye 6, Fox TV’ye 5 kez ceza verdi. Zaman zaman eleştirel yaklaşıma ekranlarını açan Habertürk’e 2 ve Show TV’ye de 1 kez ceza verildi. RTÜK’ün 27 Aralık 2021 toplantısında kararlaştırılan ceza miktarları hariç olmak üzere yıl boyunca 13 yaygın televizyona verdiği toplam ceza miktarı 16 milyon 692 bin 950 oldu. Bu miktarın yüzde 66,4’ünü oluşturan 11 milyon 83 bin lirası eleştirel 4 televizyona, Halk TV, Tele 1, KRT ve Fox TV’ye verildi.

RTÜK'ün yıllık ceza bilançosunda iktidar yanlısı yayınlarıyla öne çıkan kanallardan sadece iki ceza ile TGRT ve birer ceza ile Beyaz TV ile ATV yer aldı. 

96 BİN 995 ÇALIŞAN

Ocak 2022’de “Basın, yayın ve gazetecilik” iş kolunda toplam işçi sayısı 95 bin 484 olurken Temmuz 2022’de işçi sayısı 96 bin 995 oldu. İş kolu sadece haber üretiminde çalışanları değil, ambalaj, matbaa, baskı, grafik, tasarım işçilerini de kapsıyor. İş kolunda sendikalı işçi sayısı ise Temmuz’da 10 bin 180 olarak belirlendi. 

ZOR ŞARTLAR ALTINDA ÇALIŞIYORLAR

M4D anketini yanıtlayan 331 gazetecinin verdiği bilgilere göre Türkiye’de gazetecilik alanında ücretli çalışma ve serbest gazetecilik formları bu yıl da en yaygın iki çalışma biçimi oldu. Buna göre, gazetecilerin sadece üçte biri (yüzde 32,3) bir medya kuruluşunda 212’li olarak çalışıyor. Bir medya kuruluşunda 212 dışında istihdam edilen gazetecilerin oranı ise yüzde 19,6.

Ankete katılan gazetecilere günlük çalışma süreleri de soruldu. Gazetecilerin yüzde 44,4’ü 9 ila 12 saat çalıştığını belirtirken, yüzde 8,8’i 13 saat ve üzerinde çalıştığını kaydetti. Günlük yasal çalışma süresi içinde çalıştığını söyleyen gazetecilerin oranı ise sadece 46,8 oldu. 

Yüksek çalışma saatlerine karşın gazetecilerin aldıkları ücretlerin çoğunlukla asgari ücret seviyesinde olduğu görüldü. 2022 sonu verilerine göre gazetecilerin yüzde 38,1’inin yani üçte birinden fazlasının, asgari ücret ve altında maaş aldığı saptandı.

Tutuklu gazeteci sayısı

Sendika oranı