Basın meslek örgütleri: Sansürü kabul etmeyeceğiz

AZE Haber Ajansı

ANKARA- TBMM Genel Kurulu’nda bugün görüşmelerine başlanacak olan Basın Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun Teklifi'ne ilişkin olarak 10 basın meslek örgütü, Meclis’te ortak açıklama yaptı. Yasanın bu haliyle uygulanması durumunda basın, ifade ve haberleşme özgürlüğü kalmayacağını vurgulayan basın meslek örgütleri, "Bu sansürü kabul etmeyeceğiz" diyerek itirazlarını dile getirdi.

Basın Konseyi, Çağdaş Gazeteciler Derneği, Diplomasi Muhabirleri Derneği, Ekonomi Muhabirleri Derneği, Gazeteciler Cemiyeti, Haber-Sen, İzmir Gazeteciler Cemiyeti, Parlamento Muhabirleri Derneği, Türkiye Foto Muhabirleri Derneği ile Türkiye Gazeteciler Sendikası tarafından yapılan ortak açıklamada, tüm itirazlara ve verilen sözlere karşın hiçbir değişiklik yapılmadan teklifin Meclis Genel Kurulu’na getirildiğine dikkat çekildi.

Parlamento Muhabirleri Derneği Başkanı Kemal Aktaş tarafından yapılan açıklamada, kamuoyunda "sansür yasası" olarak bilinen düzenlemeye karşı 10 basın meslek örgütünün itirazları şöyle sıralandı:

İstenmeyen haberi yapanın yanı sıra yayan da ceza alacak

Yasa teklifi, ifade özgürlüğünün önünde tarihin en büyük engeli olarak dikilecek 29’uncu madde ile "Halkı yanıltıcıyı bilgiyi alenen yaymak" gibi bir yeni suç tanımı oluşacak. Muğlak ve ucu açık ifadelerle hangi savcının hangi yanlış bilgiyi yayanlarla ilgili harekete geçeceği bilinemeyecek. Sosyal medyada eleştirel paylaşımlar, "dezenformasyon" olarak suçlanabilecek. Yalan haberi yapanın yanı sıra yayan ifadesi getirilerek demokrasiyi ve ifade özgürlüğü ilkesini temelinden sarsıp çökertecek pek çok uygulamayla karşı karşıya kalınacak.

Yerel gazeteler ağır darbe alacak

Yerel gazetelerin ana yaşam kaynağı olan resmi ilan gelirlerinin yüzde 75 oranında azalması söz konusu olacak. Yerel gazeteler bu darbeyi aldığı takdirde, buralarda çalışan yaklaşık 8 bin gazeteci için işsiz kalma tehlikesi doğacak. İnternet siteleri Basın İlan Kurumu havuzuna dahil edilirken, yeni kaynak yaratılmadığı için, ilan pastasından alınan pay iyice küçülecek. Resmi ilan yayın hakkı bekleyen gazeteler de hesaba katıldığında yaklaşık bin gazete için gelirlerini önemli ölçüde kaybetme riski oluşacak.

Yerel gazete ile internet sitesi arasındaki fark azalacak

İnternet haber sitelerine ait mevzuat düzenlemelerinin sonra yapılacağının belirtilmesi büyük boşluk yaratacak. Yerel yazılı basın kuruluşları, kazanılmış hakları açısından, eşit maliyet, eşit işlev yönlerinden zarara uğrayacak. Kurumsallaşmış, varlığını sürdüren, istihdam yaratan, yıllarca vergisini ödeyerek mesleğe hizmet etmiş yerel gazeteler ile bir süre önce kurulmuş kurumların eşit statü kazanma tehlikesi doğacak. Yerel gazetelerde haberin doğruluğuna ilişkin eşik bekçiliği görevi muhabir, editör, yazı işleri müdürü, genel yayın yönetmeni gibi üç yetkiliden geçerken bu işlevi zayıflatacak yönler oluşabilecek.

Sosyal medya paylaşımlarına ceza

İktidarlar tarafından tehlikeli görünen sosyal medya paylaşımları, ağır cezaya maruz kalacak. Kapalı anlık mesajlaşma uygulamaları, görüşmelere ilişkin bilgileri Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu'na (BTK) verecek.

İnternet basınına bir havuç 10 sopa

Teklifteki, "internet basınında çalışanlara gazeteci statüsü kazandırması ve bu yolla basın kartı alma yolunun açılması" maddesi olumlu olarak karşılanırken; bu duruma karşın belli şartlarda internet basınına yönelik ağır yaptırımlar da getirilecek. Teslim ve muhafaza yükümlülüğünü yerine getirmeyen internet sitesine, 1 milyar liraya kadar ceza verilebilecek. “Haber sitesi” vasfını yitiren internet sitelerinde çalışan gazetecilerin kişisel hakkı olan basın kartı da ellerinden alınacak.

İnternet siteleri davalara boğulacak

Kişisel hakların korunması konusunda internet siteleri için kaotik bir süreç yaşanabilecek. Yazılı medyada dava açmak için tanınan “yayın tarihinden itibaren 4 aylık süre”, internet basınında yayın tarihinden itibaren değil “şikâyet tarihinden itibaren” başlatılacak. Her gün yüzlerce haber yayınlayan bir internet sitesi, yasanın ardından yıllar boyunca, binlerce haberiyle ilgili dava edilebilecek.

Basın kartının anlamı kalmayacak

Gazetecilerin basın kartı taşımasının hiçbir anlamı kalmayacak, dernek ve vakıf yöneticilerinin, pek çok kamu çalışanının basın kartı almasının önü açılacak. Basın Kartı Komisyonu maddelerinin yasa teklifinin içine konulmasıyla, meslek örgütlerinin bu mevzuatı idari yargıya taşımasının önüne geçiliyor, yasal zırh kuşanılıyor. Kimin basın kartı alıp kimin alamayacağına karar verecek 9 kişilik komisyonda gazetecileri temsil edebilecek sadece 2 temsilci bulunabilecek, 5 üyeyi doğrudan başkanlık belirleyecek.

Basın İlan Kurumu ceza kurumu olacak

Resmi ilanların adil bir şekilde gazetelere dağıtılması amacıyla kurulan ve fikir ve içerik farkı gözetmeksizin aracılık hizmeti yapmakla yükümlü Basın İlan Kurumu, gazetelere ve internet haber sitelerine hem para hem ceza veren bir kurum olarak büyük yetkilerle donatılacak. Düzenlemeyle, "Basın İlan Kurumu'nun, tıpkı RTÜK gibi yazılı ve dijital medyanın eli silahlı polisi haline geleceği" iddia ediliyor.

Bant genişliği daraltılabilecek

BTK, sosyal medya ve Whatsapp gibi haberleşme programlarını çok sıkı denetim ve ceza tehdidi altına alacak. Kullanım bilgilerini vermek ya da suç işlediği öne sürülen hesaplarla ilgili işlem yapmak gibi ağır yükümlülükleri kabul etmeyen sosyal medya şirketlerine, 30 milyon TL ceza ve kapatmayla eş anlamlı sayılabilecek düzeyde yüzde 95 bant daraltması cezaları söz konusu olacak. BTK, sosyal medya şirketlerinin küresel cirolarının yüzde 3’ü kadar ceza kesebilecek.

Mesleki mücadele yapanlara daha ağır cezalar gelecek

Aktaş, düzenlemeye karşı itirazlarını Meclis’te dile getirirken, tartışmalı bu maddeleri, muğlaklıktan uzak olacak şekilde yeniden düzenleme önerisi getirdiklerini ancak bunun dinlenmediğini söyledi. Mesleki itirazlara karşı adeta cezalandırıldıklarını dile getiren Aktaş, şunları kaydetti:

"Mesleki düzenleme yapma amacıyla kurulan kurumlar birer ceza kurumuna dönüştürülürken şimdiden nokta atışı başlatılan cezalar yaygınlaştırılacak. Yaklaşan seçimler öncesinde devlet kurumlarının, halkın tüm haber kaynaklarını bir ahtapot gibi sararak, isterse sıkıştırıp boğacağı isterse gevşetebileceği bir yasal düzenlemeye hayır denilmelidir. Biz gazeteciler topluma karşı sorumluluğumuz gereği bir kez daha hem yasa yapıcıları hem kamuoyunu uyarıyoruz. Bu yasa bu haliyle uygulanırsa ülkemizde basın, ifade ve haberleşme özgürlüğü kalmayacak. Bu sansürü kabul etmeyeceğiz; okurlarımızla, sektörle, meslektaşlarımızla ve basın ifade özgürlüğünden yana olan halkımızla bu mücadeleyi büyüteceğiz."