Amasra maden faciasının 1. yıl dönümü

Anka Haber Ajansı

ANKARA- Amasra’da, 43 maden işçinin yaşamını yitirdiği facianın birinci yıl dönümü… Ocakta denetimle görevli iki başmüfettişin “ihmal” iddiasıyla soruşturulması talebinin reddi yönündeki Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı kararı yargıdan döndü. Danıştay Birinci Daire’nin kararıyla, faciadan dört gün önce denetimlerini sonlandıran başmüfettişlerin, denetimden bir gün önce ocaktaki metan gazı seviyesinin patlama sınırına yaklaşmasına rağmen “havalandırma ölçüm değerleri uygun olduğu” yönünde rapor tuttuğu ortaya çıktı.

Türkiye Taşkömürü Kurumu’na (TTK) ait Amasra Müessesi maden ocağında, 14 Ekim 2022 tarihinde meydana gelen ve 43 madencinin ölümüyle sonuçlanan faciaya ilişkin Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı başmüfettişleri İ.G. ve C.T. hakkında “ihmali olduğu gerekçesiyle” soruşturma başlatılması talebine yönelik, Çalışma Bakanlığı’nın ret kararı yargıdan döndü.

Danıştay Birinci Daire; Amasra Cumhuriyet Savcılığı ve ölen madenci yakınlarının itirazını yerinde bularak, iki başmüfettiş hakkında Çalışma Bakanlığı’nın “soruşturma izni verilmemesi” kararını, 1 Haziran 2023’te kaldırdı.

İki bakanlık başmüfettişinin tuttuğu tutanak ve raporların değerlendirildiği karar, faciası öncesindeki ihmali gözler önüne serdi.

“MÜFETTİŞ TUTANAĞINDA, SENSÖRLERDEKİ ANOMALİLERDEN HİÇ BAHSEDİLMEDİĞİ…”

Daire kararında; iki başmüfettişin 5-11 Ekim 2022 tarihleri arasında madende denetim yaptığı bilgisine yer verildi. Kararda, iki başmüfettişin 11 Ekim 2022 tarihli denetim tutanağında “Merkezi gaz izleme sensörlerindeki anomalilerden, ocakta özellikle hava dönüş yollarındaki düşük hava hızlarından ve ocağın metan gelirinden hiç bahsedilmediği” belirtildi.

“HAVA MİKTARI SON DERECE YETERSİZ”

Kararda, “Ocakta üretimin yoğunlaştığı -300 ve -350 katlarına gönderilen hava miktarının son derece yetersiz kaldığı ve bu büyüklükteki bir ocakta bu kadar az hava ile yeterli ve etkin bir havalandırma sağlamanın neredeyse imkansız olduğu” kaydedildi.

Kararda, facianın yaşandığı yerde birçok kez metan sensörünün farklı tarihlerde metan gazı seviyesinin üst limiti olan yüzde 2’yi geçtiği ve hatta 2 sefer yüzde 5 olan patlama limitini gördüğü belirtilerek, bu seviyelere ilişkin ocakta “Dinamit atıldı, one seven uygulaması, elektrik arızası, vb" gibi ifadelerle açıklamalar yazıldığının altı çizildi.

“HAVALANDIRMA ÖLÇÜM DEĞERLERİ UYGUN” DEMİŞLER

Kararda, faciadan önceki 30 günde ölçülen metan seviyesine ilişkin; “30 günlük süre boyunca her dakika alınan verileri gösteren grafiklerde yüksek metan seviyeleri kısa süreli pik oluşumları gibi göründü” denilerek, iki başmüfettişin denetiminden önceki gün yani 4 Ekim 2022 tarihinde ocaktaki metan seviyesine ilişkin tespitleri şöyle açıklandı:

“... teftiş tarihinden 1 gün önce 4 Ekim 2022 tarihinde de saat 07:00-11:00 arasında 3 saat 14 dakika boyunca metan seviyesi yüzde 1,5 üstünde, 2 saat 30 dakika boyunca yüzde 2'nin üstünde seyretti ve yüzde 3,20 değerine kadar ulaştı. Metan gazının alt patlama limiti olan yüzde 5'i geçtiği durumlar da yaşandı. Belirtilen günlerde galerideki gaz miktarının kısmi durdurma ve ikaz sınırının üstünde olmasına rağmen, bu durum üretim miktarlarına yansımadı...

Amasra Taşkömürü Yeraltı Maden İşletmesinde 5-11.10.2022 tarihleri arasında gerçekleştirilen denetime ilişkin İş Başmüfettişleri İ. G. ve C. T. tarafından düzenlenen 31 Ekim 2022 tarihli raporun ‘Tespit Edilen Hususlar’ başlıklı 4. Bölümünde, ‘...Tarafımızca öncelikli olarak Merkezi Gaz İzleme Sistemi kayıtları yerinde incelenmiş, anlık olarak ekranda uyarı veren bazı gaz değerlerinin nedeni sorgulanmış ve bu tarz uyarıların nedeninin yer altı ile sürekli anlık olarak teyit edildiği, nedeninin tespit edilememesi durumunda ise gerekli tedbirlerin ivedilikle alındığı bilgisi tarafımıza verilmiştir. Daha sonra hava istasyonlarından alınan günlük numune kayıtları ve havalandırma defteri kayıtları incelenmiş olup kayıtlarda havalandırma ölçüm değerlerinin uygun olduğu belirtilmiştir.”

Kararda madendeki havalandırma sistemine ilişkin başka tespitlere de yer verildi ve 2 başmüfettişin bu ihmalleri de tespit etmediğine dikkat çekildi. Kararda, “Müfettişlerce bizzat yerinde inceleme yapmak ve merkezi gaz izleme sisteminden elde edilen kayıtları detaylıca incelemek suretiyle usulüne uygun denetim gerçekleştirmedikleri anlaşılmıştır” denildi.

SENDİKA YÖNETİCİSİNE DEĞİL İŞÇİLERE SORSALAR ÖĞRENECEKLERDİ

Kararda, faciada 20 madencinin yaşamını yitirmesinin “karbon monoksit zehirlenmesi sonucu meydana gelmiş olabileceği” ve gereği gibi eğitim verilmemesi nedeniyle “oksijenli ferdi kurtarıcı maskelerini kullanmakta yetersiz oldukları” kaydedildi.

Kararda, iki başmüfettişin işçilerin eğitim konusunda sadece sendika yöneticisinden bilgi aldığı belirtilerek, iki başmüfettişin işçilerin eğitimini denetlemediği şöyle açıklandı:

“... bu konuda yapılan denetimin iş sağlığı ve güvenliği açısından teorik eğitimin verilip verilmediğine yönelik gerçekleştirildiği ve denetimde işçi sendikaları temsilcilerinin ifadelerine başvurulmasıyla yetinildiği, iş güvenliği konusunda önem arz eden bu hususta bizzat işçilerle görüşerek işçilerin oksijenli ferdi kurtarıcı maskeleri fiilen kullanımlarına yönelik denetimin yapılmadığının anlaşıldığı, öte yandan, söz konusu bilirkişi raporunda, Amasra Taşkömürü Yeraltı Maden İşletmesinde vardiya mühendisi sayısının dört olduğu, işletmede, yeraltında farklı kartiye ve birimlerde yapılan tüm teknik işleri bir vardiya mühendisi ile denetlemenin ve yönetmenin yetersiz kalacağı, eksik nezaret olarak belirtilen bu hususta da müfettişlerce bir eleştiri yapılmadığının belirtildiği tespit edilmiştir.”