24 ilde 20 bine yakın maden ruhsatı var

TEMA Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı Deniz Ataç, yaptıkları inceleme projesinde Türkiye’nin 24 ilinde yaklaşık 20 bin maden ruhsatı izni olduğunu açıkladı. Ataç, bu durumun statü ve nitelik gözetmeksizin her yerde madenciliğe izin veren mevzuattan kaynaklandığını ifade etti.

TEMA Vakfı, Türkiye’nin 24 ilinde yaklaşık 20 bin maden ruhsatının; ormanlar, korunan alanlar (milli park, sit alanı vb.), tarım alanları ve kültür varlıkları ile ilişkisini inceledi. Çalışmaya dahil edilen illerin ortalama ruhsatlılık oranı yüzde 63'e çıktı. TEMA Başkanı Ataç, madencilik faaliyetlerinin tehdidi altındaki coğrafyaları, doğal varlıkları ve yaşam alanlarını korumaya mevzuatın yetmediğine dikkat çekti.

TEMA Vakfı 24 ilde maden ruhsatları haritalama çalışmaları gerçekleştirdi. Çalışmalar, Çanakkale ve Balıkesir’den sonra Muğla, Tekirdağ, Kırklareli, Afyon, Kütahya, Uşak, Zonguldak, Bartın, Eskişehir, Karaman, Kahramanmaraş, Erzincan, Tunceli, Ordu, Tokat, Artvin, Erzurum, Bayburt, Şırnak, Siirt, Batman, Sivas illeri özelinde yapıldı.

Doğal varlıklar bakımından oldukça zengin bir ekosisteme, güçlü tarımsal üretime ve turizm potansiyeline sahip olan bu şehirler, madencilik faaliyetlerinin yoğunlaştığı alanlar olarak öne çıkıyor. Proje alanı olarak seçilmelerinin nedenleri de hem güçlü ekosistemleri hem de madencilik faaliyetlerinin yürütüldüğü iller olmaları.

Maden ruhsatlarının yüzde 92'si Kütahya'da

TEMA Vakfı’nın çalışmalarına göre 24 il yaklaşık 20 bin maden ruhsatına bölündü.  Ruhsatların büyük bölümünü ihale edilmeyi bekliyor.  İhale edilmeyi bekleyen ruhsat sayısı 14 bin 967. İhale ruhsatlarının sayısı 2 bin 158 iken bin 871 tane işletme ruhsatı bulunuyor. İşletme safhasındaki ruhsatların en yoğun olduğu bölgeler; Muğla, Sivas ve Kaz Dağları Yöresi’nin Çanakkale-Balıkesir illeri.

Arama ruhsatları ise Siirt-Şırnak-Batman, Eskişehir ve yine Çanakkale-Balıkesir illerinde yoğunlaşıyor. TEMA Vakfı’nın çalışmasına göre ruhsatların en yoğun olduğu il, %92’si madenlere ruhsatlı olan Kütahya. Kütahya’nın ardından, yüzde 80 ile Uşak ve yüzde 79 ile Çanakkale-Balıkesir geliyor.

Doğal değerler madencilik faaliyetlerinin inisiyatifinde

Tema’nın inceleme projesinde 24 ilin ortalama ruhsatlılık oranı yüze 63 olarak belirlenmiş durumda. Bu oran illerin yüzölçümlerinin yarısından fazlasının maden ruhsatlarına bölünmüş durumda olduğunu gösteriyor.

Çalışma projesinde yer alan verilere göre bu yüzölçümü büyüklüğü şu anlama geliyor: “İllerde bulunan ormanların ortalama yüzde 60’ı, tarım alanlarının ortalama yüzde 57’si, meraların ortalama yüzde 55’i, korunan alanların ortalama yüzde 57’si, potansiyel koruma alanı olması gereken alanların (Önemli Doğa Alanı) ortalama yüzde 63’ü madenlere ruhsatlı. Bu sonuçlar; Türkiye’nin doğal, ekonomik ve kültürel olarak her türlü değerinin, madencilik faaliyetlerinin inisiyatifine bırakıldığını gösteriyor.”

Yetkililer bu tabloyu değiştirmeli

TEMA Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı Deniz Ataç, Maden Kanunu’nun yasalaştığı yıl olan 1985 bu yana 20’den fazla kez değiştiğinin altını çizdi. Her değişiklikle daha fazla alanda madencilik faaliyetlerinin yapılabilir hale geldiğini belirten Ataç “maden ruhsatlarının gerçek hayatta nerelere karşılık geldiğini değerlendirdiğimiz haritalama çalışmalarının sonuçları maalesef statü ve nitelik gözetmeksizin her yerde madenciliğe izin veren mevzuatın bir sonucu” dedi.

Ataç, bu manzaranın doğal alanları, tarım alanlarını, meraları ve insan sağlığını büyük bir kaygı ile karşı karşıya bıraktığını aktararak, “Bütüncül bir planlama yaklaşımından yoksun, kamu yararını yalnızca madenlerden yana gören, tarımsal üretimi, turizmi ve en önemlisi insan sağlığını dikkate almayan madencilik uygulamaları doğal, kültürel ve ekonomik yaşam için büyük bir tehdit oluşturuyor” diye konuştu. Orman ve tarım alanlarının parçalandığını, su varlıklarının kirlenip tükendiğini ifade eden Ataç, yetkilileri yasal düzenlemelerle bu vahim tabloyu değiştirmeye çağırdı.

TEMA inceleme projesi notu

Türkiye’de madenler Maden Kanunu’na göre 5 grupta ele alınıyor. TEMA Vakfı ise çalışmalarını bu maden grupları arasında geniş alanlara yayılan ve üretimleri esnasında yoğun su tüketimine ve kirliliğine neden olan IV. Grup madenlere yoğunlaştırıyor. IV. Grup, altın, bakır, kömür gibi endüstriyel madenleri içeriyor.