Un, ekmek, makarna fiyatları yükselecek mi?

Deniz Dalgıç

ANKARA- Rusya'nın Karadeniz ile yapılan Tahıl Koridoru Anlaşması'nı askıya almasıyla buğday fiyatları yüzde 5,4 artarak 8,7 dolara çıktı. Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Bülent Gülçubuk, askıya alma kararının bir an önce kaldırılması gerektiğini vurgulayarak, “Çözülmezse buğday fiyatlarındaki artış devam edecek. Kış aylarına giriyoruz. Fiyatlar biraz daha yükselebilir” dedi. Bu durumun dünyayı olduğu kadar Türkiye'yi de yakından etkileyeceğine dikkat çeken Gülçubuk, “Askıya alma kararı devam ederse 1 ay sonra bunun un, makarna ve ekmek fiyatlarına yansımasını görürüz. O nedenle bugünden önlem alınması gerekiyor” diye konuştu.

Gülçubuk, GAZETE DURUM'a Rusya'nın Karadeniz anlaşmasını askıya almasıyla ilişkin önemli değerlendirmelerde bulundu. Gülçubuk'a sorduğumuz sorular ve yanıtları şöyle:

Rusya'nın Karadeniz anlaşmasını askıya almasıyla buğday fiyatları yüzde 5'ten fazla arttı. Bu durumu nasıl değerlendiriyorsunuz?

Buğday fiyatları yüzde 5,4 artmış. Rusya'nın bu sözleşmeyi ne kadar süre askıya aldığına bağlı. Bir an önce çözülmesi gerekiyor. Çözülmezse buğday fiyatlarındaki artış devam edecek. Ayrıca kış aylarına giriyoruz. Fiyatlar biraz daha yükselebilir. Bu nedenle askıda kalınma işinin çözülmesi lazım.

Bu kararın Türkiye'ye yansıması nasıl olur?

TÜİK, geçen hafta 2022 bitkisel üretim ikinci tahminini açıkladı. Buna göre, Türkiye'de buğday üretimi yüzde 11,9 artarak 19,8 milyon tona varacak. Bu bir tahmin. Kasım ayındayız, şimdiye kadar net rakamların çıkması gerekirdi. Bu tahminin ne kadar geçerli olacağını bilemiyoruz. Ancak her hâlükârda bizim 3-4 milyon ton buğday açığımız var. Bunu ithalatla karşıladığımız için fiyatlardan biz de etkileneceğiz. Toprak Mahsulleri Ofisi'nin piyasayı ne kadar daha destekleyici bir rol oynayacağı belirsiz. Ama bu şekilde devam ederse buğday fiyatları daha da yükselebilir. Bu da tüm dünyayı olduğu gibi Türkiye'yi de etkileyecektir. Bu durumda Türkiye'de de fiyatların yükselmesi beklenecektir.

19,8 milyon ton olarak beklenen üretimimizin en az 23 milyon tona çıkması lazım ki Türkiye bu fiyat hareketliliğinden en az etkilenebilsin. Ayrıca biz 6-7 milyon ton buğday ihraç ediyoruz. Bunu işleyip un ve makarna olarak satıyoruz. Bunu da pahalıya alacağız. Artan fiyatına satabilecek miyiz? O da belli değil.

Ekmek fiyatı artar mı?

Bu, fiyatların ne kadar uzun süre böyle devam edeceğine bağlı. Askıya alma kararı devam ederse 1 ay sonra bunun un, makarna ve ekmek fiyatlarına yansımasını görürüz. O nedenle bugünden önlem alınması gerekiyor. Yeteri kadar stokumuzun olup olmadığına bakılmalı. İthalat bağlantılarımızın zamanında yapılıp yapılmadığına veya hangi fiyattan yapıldığına bakmak lazım. Ama bu belirsizlik 1 ay daha devam ederse ve dünyadaki fiyat artışları böyle devam ederse ekmek, makarna ve un fiyatları kaçınılmaz olarak artmaya devam edecek. Ancak oranı hakkında bir şey söyleyemeyiz. Çünkü, bu iki hafta ya da üç ay sonra çözülürse ne olacağını bilemeyiz.

Buğdayda 19,8 milyon ton üretim bekliyor musunuz?

Kesin rakamlar verildiğinde daha net konuşuruz. Ancak Amerikan Tarım Bakanlığı'nın 2022 yılında Türkiye için öngördüğü rakam yaklaşık 17,5 milyon ton. İkisi arasındaki kesin farkı TÜİK açıklayınca göreceğiz. Bunun üstünde olmasını istiyoruz. Ama açıkçası bu rakamı geçeceğini ya da bu kadar olacağını beklemiyorum.

Türkiye'nin 3-4 milyon tonluk buğday açığı olduğunu söylediniz. Bu açık nasıl kapanır?

Bu ithalatla kapanır. Zaten biz her yıl 6-8 milyon ton ithal ediyoruz. Bazen 10 milyon tona kadar çıkıyor. Bunun bir kısmını kendi ihtiyacımız için bir kısmını un ve makarna yapıp satmak için kullanıyoruz. Bizim her hâlükârda bu yıl yine makarna ithalatına başvurmak istiyorsak 6-7 milyon ton ithal etmemiz lazım.