Toy: “Ekmek önümüzdeki yıl 10 TL olacak”

Deniz Dalgıç

ANKARA– Tarım yazarı Faik Toy, çiftçinin üreteceği bir kilogram buğdayın maliyetinin 10 liraya çıktığına dikkat çekerken, önümüzdeki yıl ekmeğin en az 10 liradan satılacağını belirtti. Gübre başta olmak üzere tohum, ilaç gibi girdilerin her gün zamlandığını kaydeden Toy, “Tarımsal girdilerin fiyatına müdahale etmediğiniz müddetçe gıdayı pahalı tüketmeye devam edeceğiz. Türkiye'de raflar dolu ama insanlar o ürünleri alamadığı için raflar dolu. Bu kış çok sert geçecek ve uzun olacak. Fiyatlar yine aşırı artacak. 10 TL'ye mal olan buğday, piyasada 12-13 liradan satılacak. Önümüzdeki yıl ekmeğin fiyatı 10 TL'ye çıkacak” diye konuştu.

Aynı zamanda ziraat mühendisi ve çiftçi olan Toy, GAZETE DURUM'a tarımsal girdi fiyatlarını değerlendirdi. Toy'a sorduğumuz sorular ve yanıtları şöyle:

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) temmuz ayı tarımsal girdi fiyat endeksi (Tarım-GFE) yıllık yüzde 133,41, aylık yüzde 1,31 arttı. Maliyetlerdeki artışın meyve, sebze fiyatlarına yansıması nasıl olur?

Tarımsal girdilerin fiyatına müdahale etmediğiniz müddetçe gıdayı pahalı tüketmeye devam edeceğiz. Maalesef gübre başta olmak üzere tohum, ilaç gibi girdilere her gün zam geliyor. Bu zamlarla tohum toprağa düştüğünde çıkacak ürünün ucuz olma gibi bir şansı yok. Ürün pahalı olarak piyasaya çıkacak ama yanlış yere müdahale ediliyor. Tarım Kredi Kooperatifleri aracılığıyla ucuz ürün satarak Türkiye'deki gıda fiyatlarını aşağı çekip bir denge oluşturamazsınız. Bunu yaptığınız zaman çiftçiyi zarara sokmuş olursunuz. Çiftçinin para kazanması lazım. Eğer gıda enflasyonunu çiftçinin sırtından düşürmeye çalışırsanız belki enflasyonu baskılamış olursunuz ama çiftçi üretimden çekilir. Çiftçi para kazanamaz. Para kazanamadığı zaman da üreteceği üründen randıman alamaz. Maliyetlerden kaçar. Çiftçi maliyetlerden kaçtığı zaman rekolte düşer. Rekolte düştüğünde pahalı olur ve arz sıkıntısı meydana gelir. Maalesef çiftçinin elini rahatlatacak, çiftçinin ucuz gıda üretebilmesi için hiçbir adım atılmıyor. Desteklerde artışa gidiliyor ama maliyetlerdeki artışın yanında devede kulak kalıyor. Çiftçinin önümüzdeki yıl için üreteceği bir kilogram buğdayın maliyeti 10 TL'ye çıkmış durumda. Bu, 10 TL'ye mal olan buğdayın, piyasada 12-13 liraya satılması anlamına geliyor. Bu önümüzdeki yıl ekmek fiyatının 10 TL'ye çıkmasına neden olur.

Maliyetlerdeki yükselişin nedeni nedir?

Çiftçinin en temel girdi kalemi gübredir. Gübre fabrikalarımızın tamamını özelleştirdik. Gübre tekeli devletin elindeyken özel sektöre devrettik. Özel sektör ne fiyat belirlerse çiftçi o fiyattan alıp kullanmak zorunda kalıyor. Yurt dışındaki piyasalar ve dövizdeki yükseliş de maliyetleri etkiliyor. Gübrede doğal gaz kullanılır. En son sanayi doğal gazına yüzde 50 zam yaptık. Türkiye'de gübreyi üretecek firmanın doğal gazına zam yaptık. Dolayısıyla bu firma, doğal gaz zammını gübre fiyatının üzerine atacak. Maliyet artışıyla orantılı bir artış mı meydana gelmiş yoksa fahiş fiyatlarla mı piyasaya giriyor? Bunun çok iyi denetlenmesi gerekiyor. Fahiş fiyatlarla satılıyorsa devletin buna müdahale etmesi lazım.

Üretici yüksek maliyetlerden şikayetçi mi?

Yüksek maliyetlerden dolayı çiftçi giderek üretimden uzaklaşıyor. Süt hayvanları kesime gidiyor. Süt fiyatları artmasın diye binbir oyun çevriliyor. Oysaki fiyatlar sütün üretim maliyeti arttığı için yükseliyor. Maliyetler artarken süt fiyatının artmasına müdahale ederseniz o sütü üretecek çiftçi bulamazsınız. Çiftçi o ineği kesime gönderir. İnek kesime gittikten sonra sütü bulamazsınız. Bu sefer iki katı fiyatına almak zorunda kalırsınız.

Maliyetlerdeki artışla birlikte vatandaş için gıda ürünlerine ulaşım zorlaşacak mı?

Tabii ki zorlaşacak. Bu ürünleri almaya vatandaşın alım gücü yetmiyor. Türkiye'de raflar dolu ama insanlar o ürünleri alamadığı için raflar dolu. Bu kış çok sert geçecek ve uzun olacak. Fiyatlar yine aşırı artacak.

Maliyetler artarken TÜİK'in açıkladığı eylül ayı tüketici güven endeksi 72,4'e yükseldi. Bu mevsimsel bir etki mi?

Ben o rakamlara inanıp güvenmiyorum. Gübre başta olmak üzere çiftçinin girdi kalemlerindeki fiyat artışları TÜİK tarafından törpülenip kırpılıyor. Buna rağmen TÜİK'in açıkladığı rakamlar çok yüksek çıkıyor. Böyle bir güven yok. Olması mümkün değil. Halk isyan ediyor. Sokakta kiminle konuşursanız konuşun “Öldük, bittik” diyor. Sabit gelirli gıdasını kısmak zorunda kalıyor. Ayrıca okullar yeni açıldı. Buna okul masrafları da eklenince tüketicinin yükü epey ağırlaşmış oldu.

Pahalılık ortamında taklit ve tağşiş gıda söz konusu mu?

Tabii ki bu bir fırsatçılığa dönüşecek. Taklit ve tağşişli gıda artmış olacak.

Bunun önüne geçilmesi için ne yapılması gerekiyor?

Çiftçinin yüksek maliyetlerle üretim yapmasının önüne geçilmesi, girdi maliyetlerinin olabildiğince aşağı çekilmesi gerekiyor.