Mavi Akım ve TürkAkım'da fiyat formülü değiştirildi!

İlknur Yağumli

ANKARA- Dış politika analisti Aydın Sezer, Türkiye'nin Rusya'dan doğal gaz ithal ettiği TürkAkım ve Mavi Akım boru hatlarına işaret ederek, TürkAkım ile Mavi Akım'da fiyat formülünün değiştirildiğini söyledi. Sezer, "Mavi Akım'da, formülün tamamen ortadan kaldırılıp TürkAkım'a bağlanması Türkiye'nin aleyhine sonuçlar doğuruyor. Rusya'dan yaptığımız doğal gaz ithalatına bin metreküp başına bin 200-bin 300 dolar ödeme yaptığımız ortaya çıkıyor. Hükümetin bu konuda sessiz sedasız hiçbir açıklama yapmadan Mavi Akım formülünü ortadan kaldırılması kamuoyuna mal edilmeli. Siyasi bedeli olacak bir hata" dedi. 15-16 Eylül'de Özbekistan'da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in bir araya geleceğini anımsatan Sezer, Erdoğan'ın Putin'den doğal gazda indirim talep etmesinin olası olduğuna işaret etti. Sezer, "Putin, sembolik ya da sembolik olmayan bir indirim sözü verecekse bu korkarım iç politikada 'Rusya'dan indirim alındı' şeklinde bir yankı bulacak" dedi. 

Dış politika analisti Sezer sosyal medyada Mavi Akım Sözleşmesi'nin Hollanda Gaz Grubu TTF'e bağlandığını iddia etmişti. Sezer, iddiaya ilişkin sosyal medya hesabında yaptığı açıklamada konuya ilişkin şunları paylaştı: "Bugün doğal gazla ilgili bazı veriler geldi. Maalesef yayınlayamıyoruz, ama şu kadarını söyleyeyim az önce çok önemli bir enerji uzmanımızın bana ifade ettiği gibi 'resmen ağlıyorum'. Galiba, inanmak istemiyorum, inanmamak için hala direniyorum ama MAVİ AKIM'ın formülünü değiştirmişler. Rakamlar onu gösteriyor." 

Sezer, bu iddiasını GAZETE DURUM'a değerlendirerek enerji kulislerinde bir süredir "formül değişikliğinin" konuşulduğunu belirterek, bunun doğru olduğunu vurguladı. Daha önce Mavi Akım'ın üç ayda bir güncellenen ya da revize edilen bir fiyat formülü olduğunu belirten Sezer, "Geçtiğimiz yıl Türkiye'nin, Ukrayna'nın yanında yer alması Rusya'yla ilişkilerinin gerilmesine neden oldu. TürkAkım'dan gelecek gazla ilgili ticari sözleşme geciktirildi. Dolayısıyla biz, Rusya'yla son dakikada ancak 31 Aralık'ta bir ticari sözleşme yapabildik" dedi.

"Gazın yüzde 70'i TTF, yüzde 30'u Brent'le ödeniyor"

Türkiye'nin, 31 Aralık 2021 tarihi itibarıyla aynı miktarda doğal gaz için Rusya'ya (TürkAkım ve Mavi Akım anlaşması gereğince) bir tarafta 380 dolar, diğer tarafta 800-900 dolarlık bedel ödendiğini kaydeden Sezer, sözlerini şöyle sürdürdü:

"Şimdi enerji kulislerinde konuşulan TürkAkım fiyat formülü ile Mavi Akım fiyat formülünün birleştirilip tek formül elde edildiği söylentisinin artık gerçek olduğunu kabul etmemiz gerekiyor. Bu konuda her iki tarafın da dış ticaret istatistiklerine bakıldığında bunu anlayabiliyoruz. Dolayısıyla 2022'de ortada bir Mavi Akım formülü yok. Ama Mavi Akım'dan da TürkAkım'dan da gelen gazın fiyat formülünün yüzde 70'inin TTF, yüzde 30'unun da Brent'le hesaplandığı ve buna göre ödeme yapıldığı şeklinde bir bilgi mevcut. Rusya'ya ilk yedi ayda yapılan ödemelere bakıldığında bu bilginin doğruluğunu rakamlar teyit ediyor. Bu dönemde 12,8 milyar dolarlık doğal gaz parası ödemişiz. Dolayısıyla Rusya'ya fiyat formülü değişikliği ile yüksek bir bedel ödüyoruz."

"Rusya'yla müzakere edilebilirdi"

2004-2005'te, Rusya'dan üç ayrı hattan ithal edilen gazın üç ayrı formülünün tek formüle indirildiğini hatırlatan Sezer, bu değişiklik sonrasında çok yüksek bir ödeme ile karşı karşıya kalındığını söyledi. Sezer, "Şimdi tarih tekerrür ediyor, bu defa yine tek bir formüle ulaştık. Bu da TürkAkım formülü oldu. Halbuki Mavi Akım anlaşmasının içerisinde fiyat revizyonu ile ilgili çok açık hükümler var. Taraflar formüle bağlı olarak diledikleri zaman fiyat artırma ya da indirme talebinde bulunabiliyorlar. Bu talep üç yıl arayla ve on yılda en fazla iki kez yapılabiliyor. Dolayısıyla geçmişte, Rusya'nın talebine ilişkin hem fiyatta artış yaptık hem de bizim talebimize istinaden fiyatta indirim söz konusu oldu. Rusya'yla bu müzakere edilebilirdi. Rusya kabul etmediği takdirde tahkime gidilebilirdi" diye konuştu.

"Erdoğan, Putin'den indirim talep edecek"

Doğal gazda fiyat formülünün TürkAkım'a bağlanmasının Türkiye'nin aleyhine sonuçlar doğurduğunu ifade eden Sezer, Rusya'dan ithal edilen doğal gaza bin metreküp başına bin 200-bin 300 dolar ödeme yapıldığını vurguladı. Erdoğan ve Putin'in, 15-16 Eylül'de Özbekistan'da yapılacak olan Şanghay İşbirliği Örgütü Zirvesi'nde bir araya geleceğini,  Erdoğan'ın gazda indirim talebinde bulunabileceğine işaret eden Sezer, "Putin de sembolik ya da sembolik olmayan bir indirim sözü verecekse bu korkarım iç politikada 'Rusya'dan indirim alındı' şeklinde bir yankı bulacak. Ama olayın arka planı bu" dedi.

"Siyasi ve maddi bir hata"

Bunun maddi ve siyasi bir hata olduğunu öne süren Sezer şöyle konuştu: 

"Mutlaka siyasi bedeli olacak bir hata. Dolayısıyla hükümetin bu konuda sessiz sedasız hiçbir açıklama yapmadan Mavi Akım formülünü ortadan kaldırılmasını, sadece enerji kulislerinde konuşulan bir konu olmaktan çıkarılmalı ve kamuoyuna mal edilmeli. Dolayısıyla Erdoğan'ın Putin'den talep etmesi beklenen doğal gaz fiyatıyla ilgili indirim veya ödeme ayrıcalıklarının arka planında bu bilginin mutlaka bilinmesi gerekiyor."