Kolçak: “Arzdaki sıkıntı devam edecek”

Deniz Dalgıç

ANKARA- Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) temmuz ayı inşaat maliyet endeksinde yıllık yüzde 114,74, aylık yüzde 6,46 artış olduğunu açıkladı. Ekonomist Hatice Kolçak, inşaat maliyetlerindeki yükselmenin konutta “fahiş” fiyatlara neden olduğunu belirterek, “Bu artışın ardında tamamen inşaat maliyetleri yok. Hareketli ve yüksek talep, konut fiyatlarının yukarı gitmesine neden oluyor. İnsanların enflasyondan korunma amacıyla konuta yönelmesi de etkili. Ayrıca düşük faiz söz konusu. Enflasyonun altında kredi alabilen herkes kredi aldı. Bu noktada da talep arttı. Yabancıların da etkisi var. Bunlar birleşince fiyatlar artıyor” dedi. Arz ve talebin birbirini karşılamadığına dikkat çeken Kolçak, “Talebin hız kestiğini görüyoruz. Ancak fiyatlarda beklenen düşüş yok. Üretim beklenen noktada değil. İnşaattaki daralma arzdaki sıkıntının devam edeceğini gösteriyor” diye konuştu.

Kolçak, GAZETE DURUM'a TÜİK'in açıkladığı temmuz ayı inşaat maliyet endeksini değerlendirdi. Kolçak'a yönelttiğimiz sorular ve yanıtları şöyle:

TÜİK'e göre, inşaat maliyet endeksi yıllık yüzde 114,74, aylık yüzde 6,46 arttı. Bunun konut piyasasına yansıması nasıl olacak?

İnşaat maliyetlerinde rekor bir artış var. İşçilik maliyetinin, malzeme endeksinden daha fazla arttığını görüyoruz. İşçilik maliyeti yüzde 27,57, işçilik maliyeti yüzde 1,29 artmış. Konuttaki bu “fahiş” artışın ardında tamamen inşaat maliyetleri yok. İnşaat maliyetleri yıllık yüzde 114 artarken, Merkez Bankası'nın konut fiyat endeksi yıllık yüzde 200 artmış. Bazı yerlerde yıllık 3-4 kat artış söz konusu. Burada talep çok etkili. Hareketli ve yüksek talep, konut fiyatlarının yukarı gitmesine neden oluyor. İnsanların enflasyondan korunma amacıyla konuta yönelmesi de etkili. Ayrıca düşük faiz söz konusu. Enflasyonun altında kredi alabilen herkes kredi aldı. Bu noktada da talep arttı. Yabancıların da etkisi var. Tüm bunlar bir araya gelince fiyatlar artıyor.

Konut piyasasının son durumu nedir?

Satışlarda hız kesme durumu olacağını söylemiştik. Bu stabilite devam ediyor. Talebin hız kestiğini görüyoruz. Ancak fiyatlarda beklenilen çok büyük bir düşüş şu anda yok. Yer yer yüzde 5-10'luk düşüşler var. Satış oluyor ama bu doğru fiyattan alıcıyı yakalamış yerlerde oluyor. İlk olarak, kredi muslukları kapandı. Faizi yüksekten alayım deseniz bile kamu bankalarında da sınırlı veriliyor. İkincisi, fiyatlar “fahiş” arttı ama insanların geliri bu kadar artmadı. Talep ve arz birbirini karşılamıyor. İnsanlar beklemeye geçtiler. Burada da bir duraksama söz konusu. Yatırımcı da fiyatların çok yükseldiğini ve satışların yavaşladığını bildiğinden elini ayağını çekti. Yatırımcı, dövizin artmasını bekliyor. Parasını farklı bir yatırım aracına çevirdi. Bunun bir miktarı da borsaya gidiyor. Borsada da hareketlilik var.

Bu duraklama ne kadar devam edecek?

Kredi muslukları açılıncaya kadar bu stabil dönem devam eder. Ayrıca insanların geliri arttığı zaman bu durgunluk azalmaya başlar. Ancak o zaman talepte bir yükseliş görebiliriz.

Arz ne durumda?

Arz tarafına baktığımızda, TÜİK'in açıkladığı temmuz ayı ciro endeksine göre en sert düşüş yüzde 5,7 ile inşaat kaleminde olmuş. İkinci çeyrek büyüme verilerine baktığımızda da iki tane daralan sektörle karşılaşıyoruz. Bunlar tarım ve inşaat. İnşaatta yüzde 10,9 daralma olduğunu görüyoruz. İnşaat sektörü şu anda bir finansman zorluğu yaşıyor. Üretim beklenen noktada değil. İnşaattaki daralma, arzdaki sıkıntının devam edeceğini gösteriyor.

Konut piyasası için ne yapılması gerekiyor?

Özel sektörün bu işin içine girmesi gerekiyor. Bizim yıllık 700-800 bin konut üretiyor olmamız lazım. Yoksa enflasyon artmaya devam ettikçe fiyatlar da artacaktır.